Félagsbréf - 01.09.1963, Blaðsíða 23

um mönnum, einangrun hans í of-
þröngu völundarhúsi langt frá þeim
dögum er óx
í brjósti mínu sú veröld sem augun litu.
Annað stef bókarinnar er hverfleikinn,
ostöðugleiki allra hluta: maðurinn er
séður á reikulli göngu á beru svæði,
án fótfestu, athvarfs. Ég hygg að sá
spurnar- og alvörutónn sem svo mjög
gætir í síðari ljóðum Hannesar Pét-
urssonar sé fremur afleiðing þessa per-
sónulega vanda en áhyggju af heims-
viðburðum og pólitík; og fullgild tján-
ing vandans, hlutgerving hans, er með
sínum hætti lausn hans, eða a. m. k.
upphaf lausnar. I sumardölum kann að
virðast fjölbreytilegri bók og sælli af
ljóðrænum þokka en Stund og staðir,
en þó hygg ég að í síðustu bókinni kom-
ist Hannes næst því að staðhæfa vanda
sinn „rétt“. Má vera að sjálf kveðskap-
araðferð hans hafi með einhverjutn
hætti verið honum fjötur um fót: þótt
ljóðmál Hannesar í I sumardölum sé
með köflum glæsilegt, virðist það, eins
og áður var vikið að, ekki fullnægja
viðleitni hans, og af því stafar með
köflum brothljómur, eða tómahljóð, í
Ijóðunum.
Hannesi Péturssyni virðist með köfl-
um hætta til að líta á „útlegð“ manns-
ins sem einhvers konar land- og líf-
fræðilega villu. Það er að vísu ævin-
lega tiltækilegt að tefla fram bernsku
mannsins, náttúru landsins, uppruna-
legum „sætleik“ jarðarinnar til and-
stöðu við daglegan hversdagsleik,
„heimbyggð þess vana sem ómerkir
reynslu og gerð“, eða glórulausan tóm-
leik eilífðarhugmyndanna; en þetta við-
horf leynir með sér hættu á ódýrleika.
Það er maðurinn sjálfur, hér og nú,
sem mestu skiptir í skáldskapnum, og
hinar hugmyndirnar, bernska, náttúra,
jörð, eilífð osfrv., eru ekki annað
en tilbrigði við lýsingu hans. Og mér
virðist að í nokkrum ljóðum í Stund
og stöðum komist Hannes lengra í því
en fyrr eða annars staðar að staðhæfa
hug sinn, eða það sem maður gæti með
hátíðlegum orðum kallað vanda manns-
ins nú á dögum, beint, án útbrota-
samra umskrifta:
Undarleg dögun:
andspænis þögnuðum guði
eldast mín augu
líður líf mitt hjá.
Undarleg:
tími merktur tvídrægum vilja og ugg
mettur af yzta myrkri
og þó svo göfugur
þó svo fagur
og þó svo nýr.
Þetta er lokaljóðið úr Stund einskis,
stund alls, þar sem stíll Hannesar er
einna nýstárlegastur í bókinni (og er
þó vert t. d. að gefa gaum ljóðstafa-
setningunni í flokknum). Hér gætir
ekki lengur náttúruskyns Hannesar,
ekki hins skynbundna, myndræna ljóð-
máls fyrri ljóðanna, og sjálft orðfæri
hans er svo einfalt að kærulausum les-
anda kann að sjást yfir list þess. En
í þessum ljóðum lánast honum fyrsta
sinni að fá óhlutbundinni og lítt
skynjaðri tilfinningu sannlegan, jafn-
gildan búning, þar sem söguleg skír-
FÉLAGSBRÉF 19