Félagsbréf - 01.09.1963, Side 44

um, stórhýsi Stalíns, daglegt líf og
verkalýðsfélög. Inn í ritgerðir þessar
blandar hann eigin hugleiðingum,
stjórnmálalegum, heimspekilegum og
sögulegum, og vitnar þess á milli í
Marx, Engels, Lenín og Krustjoff,
stundum svo, að erfitt er að vita,
hvort það er einhver þeirra fjórmenn-
inga eða höfundur sem talar.
í höfuðgrein bókarinnar um sovézka
ríkisvaldið rekur höfundur sögu ríkis-
valds í Rússlandi allt frá því að Slav-
ar komu fram á sjónarsvið sögunnar
um það leyti er söguöld hófst á ís-
landi fram yfir hið sögulega 20. flokks-
þing rússneskra kommúnista.
Þcgar árið 1920 kemur í ljós, að
byltingin ein og útópíukenningar Marx,
Engels og Leníns leysa ekki allan vanda.
Skipulagið kallar á kerfi, kerfið á vald
og aukið eftirlit. Mikið vandamál
blasti við 9. flokksþinginu, sem var
óstöðugleiki vinnuaflsins, og voru þá
refsingar lögskipaðar fyrir að skipta
um vinnustað, fangavinnubúðir. Stofn-
uð var valdamikil eftirlitsnefnd mið-
stjórnar, vísirinn að leyniþjónustu rík-
isins. Voru þetta fæðingarhríðir hins
unga ríkis á bernskuskeiði eða átti
meira eftir að koma í kjölfarið?
Óánægja almennings fór stöðugt vax-
andi og brauzt út í Kronstadtuppreisn-
inni, þar sem kjörorðið var: sovétvald
án kommúnisma. En uppreisnin var
miskunnarlaust brotin á bak aftur, og
varð þar fyrst frægur Vorosíloff mar-
skálkur. í apríl 1922 var nýr aðalrit-
ari flokksins kjörinn — maður að nafni
Jósef Stalín.
Lenín, sem skömmu fyrir andlátið
hafði varað samherja sína við Stalín,
lézt í janúar 1924 án þess að sjá hug-
sjónir sínar verða að veruleika, „auðn-
aðist aldrei að sjá raunveruleg völd
verkalýðsins í framkvæmd í landi
sínu“, segir höfundur. Að Lenín látnum
hófst Stalínstímabilið, sem stóð allt
til andláts einvaldans 1953. Um valda-
tökuna segir höfundur: „Að Lenín
látnum tókst asíatískum villimanni,
Jósef nokkrum Djúgasvíli, að rvðja
sér braut til æðstu valda í Sovétríkj-
unum“.
En átti þetta tímabil eftir að vitna
um hugsjónir Leníns? Varð það hlut-
verk Stalíns að leiða þjóð sína inn á
braut frelsis og framfara, menningar
og mannlegrar virðingar, inn í sæluríki
„sósíalismans“? Höfundur telur, að í
hinum „asíatíska rudda“, Jósef Stalín,
bafi bið „sovézka skriffinnskukerfi
fundið þann foringja, er reiðubúinn
var að leysa það undan afskiptasemi
alþýðu og byltingarmanna“. Og hann
rekur enn þróunina inn í „sæluríkið“.
Ósjálfstæðir þjónar foringjans gegndu
öllum mikilvægum stöðum, Koniin-
tern var stofnað til að „beygja erlenda
kommúnistaflokka til þjónustu við liags-
muni hins sovézka valds“. 1927 beið
hinn gamli bolsevíkki og alþjóðasinni,
Trotsky, ósigur fyrir Stalín. „Asía
sigraði Evrópu“, og að því loknu var
hinn mikli foringi „reiðubúinn að láta
til skarar skríða gegn þjóðfélaginu“.
Skipun var gefin um að „króa alla
bændur inni í samyrkjubúum“, og um
útrýmingu allra kúlakka (stórbænda).
Þeir sem mögluðu hélu „kúlakkar“
sjálfir fyrir vikið og voru tafarlaust
handteknir. Á skömmum tíma voru
20—24 milljónir bænda sviptir öllum
40 FÉLAGSBRÉF