Frón - 01.06.1944, Blaðsíða 58

120
OrSabelgur
50 bls., fjallar um þjóðhagi. Er þar fyrst stutt yfirlit um árferði,
sóttir og mannfelli, þá saga verzlunarfyrirkomulagsins og loks
15 bls. um atvinnuvegi og framkvæmdir. Hér er þó aS heita má
aSeins talaS um yfirborS sögunnar, rakin saga hinna ýmsu
verzlunarfélaga, gerS nokkur grein fyrir landaurareikningi og
leigumála jarSa o. s. frv., en alla fjárhagslega þróunarsögu vantar,
bæSi í verzlun og atvinnuvegum. AS vísu má virSa höfundi
þetta nokkuS til vorkunnar, því aS frumrannsóknir skortir á
flestum sviSum um þessi efni, og um sumt er til fátt eitt gagna.
En óneitanlega hefSi veriS þarfara aS eySa einhverju af því
púSri sem fariS hefur í mannfræSi og ævisögur, í tilraun til
yfirlits um fjárhagsþróun og afkomu almennings á 17. öld, enda
hefSi þá ekki orSiS eins gífurlegur baggamunur á einstökum
þáttum bókarinnar og nú er raun á.
Til samanburSar um þáttaskiptingu bókarinnar og vinnubrögS
annarra sagnfræSinga nú á tímum mætti benda á hliSstætt rit
um sögu NorSmanna: Det norske folks liv og historie gjennem
tidene, sem kom út í tíu bindum á árunum 1929—35, og er því
álíka stórt rit og Sögu íslendinga er ætlaS aS verSa. 5. bindi
áSurnefndrar bókar (eftir Sverre Steen) nær yfir árin 1640—1720
og er um 420 bls. aS stærS. Þáttaskiptingin er hér meS þeim
hætti, aS stjórnmála- og viSburSasaga fyllir um 230 bls., saga
atvinnuvega og afkomu um 175 bls., en bókmenntir og listir fá
aSeins 14 bls. í sinn hlut. Nú voru bókmenntir NorSmanna aS
vísu ekki sérlega fjölskrúSugar á þessu tímabili, svo aS þess er
rétt aS geta, aS í næsta bindi (um árin 1720—70) er 28 bls. variS
til aS lýsa bókmenntum og listum, en í þeim kafla er auk annarra
rætt um sjálfan Holberg. AS vísu eiga bókmenntir og andleg
störf fyrir margra hluta sakir skiliS virSulegri sess í sögu
íslendinga en flestra annarra þjóSa, en minna má gagn gera en
orSiS er í þessari bók, og ekki sízt væri þörf lýsingar af allt
öSru tagi.
Höfundur þessarar bókar er ekki einn um ábyrgSina á því
hvernig hún er úr garSi gerS. Páll Eggert Ólason hefur unniS
íslenzkum fræSum ómetanlegt gagn meS rannsóknum sínum og
ritum. En þau hafa veriS nokkuS einhæf, rannsóknir á persónu-
sögu meir en á almennri sögu. Peim mun meiri skylda hvíldi
á herSum ritstjórnar þeirrar sem á aS sjá um útgáfu Sögu
Islendinga, aS hafa hönd í bagga um sniS og efnisskipun þessa
bindis, ekki sízt þegar þaS er fyrsta bindi verksins sem kemst