Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.04.2016, Blaðsíða 43

baki. Skattyfirvöld vor hafa sýnt framsýni og útsjón-
arsemi. Þau færa sjálf allar tölur Jóns og Siggu í
rétta dálka og skötuhjúin renna yfir þetta og smella
svo á réttan takka á tölvunni.
Hvað sem allri bankaleynd líður eru þau Sigga og
Jón sátt við að bankinn og skatturinn séu í góðu
sambandi.
Þeir sem eiga þessi ánægjulegu skipti við skattinn
sinn eru örugglega í góðum málum. Þeir eru hvorki
sekir um skattsvik né skattasniðgöngu. Æ, æ!
Rangt farið með
Þarna varð bréfritara á í messunni. Það á nefnilega
ekki við að hafa orðið „sekur“ framan við bæði þessi
orð. Ástæða mistakanna kann að vera sú að sumir
þeirra sem fjalla um þessi tvö hugtök að gera lítinn
mun á þeim.
Á heimsmálinu ensku er talað um „tax evation“ og
„tax avoidance“. Það fyrra fjallar um skattsvik og
hið síðara um skattasniðgöngu. Í skýringu á síðara
orðinu segir þó, að átt sé við „löglega aðferð til að
takmarka fjárhagslega stöðu einstaklings í þeim til-
gangi að lækka það hlutfall af tekjum sem skattur
leggst á. (The legal methods to modify an individu-
al’s financial situation in order to lower the amount
of income-tax owed.)
Það er því óheiðarlegt að leggja þetta tvennt að
jöfnu. Í skattalögum hafa löngum verið heimildir til
að draga útgjöld, sem menn sanna með reikningum,
frá tekjum. Úr slíku hefur þó dregið. Þannig fengu
þingmenn svokallaðar starfskostnaðargreiðslur og fá
kannski enn. Skili þeir reikningum fyrir kostnaði,
sem þingið viðurkennir, greiða þeir ekki skatta af
þessari greiðslu. Bréfritari þáði á sínum tíma slíkar
greiðslur, en skilaði aldrei reikningum á móti þeim
og greiddi því skatt í hæsta þrepi af þessum tekjum.
Hann var ekkert heiðarlegri en þeir þingmenn sem
lögðu fram reikninga og lækkuðu þannig skattinn.
Sú „skattasniðganga“ var eðlilegur hluti af fyr-
irkomulaginu.
Fyrir fáeinum dögum kynnti fjármálaráðherra
frumvarp til laga um að fyrirtæki sem réðu til sín er-
lenda sérfræðinga gætu boðið þeim, að í þrjú ár yrði
tekjuskattur ekki greiddur af fjórðungi launa þeirra.
Þarna var boðið upp á „skattasniðgöngu“ og staða
útlendra þar með styrkt gagnvart innlendum sér-
fræðingum.
Skattasniðganga getur verið af ýmsum toga.
Stundum er hún beinlínis í boði yfirvalda. En hitt er
einnig þekkt að skattalög hafi ekki verið nægjanlega
vel hugsuð eða orðuð. Flinkir menn hafa því fundið
„glufu“ og nýtt sér hana. Það er ekkert að því.
Skattayfirvöld verða að sæta því, að stjórnarskráin
ákveður að skatta megi ekki setja á nema með lög-
um. Það væri varasamt að hafa ekki slíkar skorður í
stjórnarskrá.
Eigi skattasniðganga einvörðungu rót í lélegum
skattatexta kemur auðvitað til álita að styrkja hann.
Í hendi þings
En vilji löggjafinn ná fram ákveðnum markmiðum
með opnun á „skattasniðgöngu“ við tilteknar að-
stæður er það ekki skattyfirvalda að skipta sér af
því. Þau hafa ekki skoðun á því, hvort skattar séu
hærri eða lægri. Það er stjórnmálaleg ákvörðun.
Bréfritari getur haft þá skoðun að eftirsóknarvert
sé að hafa skattkerfið einfalt og auðskilið. En það er
ekki hans eða skattyfirvalda að ráða því. Þeir sem
fara með stjórnmálalegt umboð þjóðarinnar eiga síð-
asta orðið um það.
En þótt æðstu yfirvöld skattamála eigi þannig að
vera hlutlaus um það, hvort mikið eða lítið sé skatt-
lagt, geta þau í hjarta sínu og heila haft skoðun á
því.
Rökin sem við þær aðstæður ættu að hafa mest
áhrif á skattheimtumenn hverfast öll um hófsemi.
Því það er þekkt í mannheimi að lög sem ganga
gegn þjóðarvilja halda verr en önnur lög.
Dæmin sýna einnig að sanngjörn skattlagning
minnkar hvata til undanskota.
Á síðasta kjörtímabili hækkaði þáverandi rík-
isstjórn skatta eitt hundrað sinnum. Það gerði hún
jafnan með sama kæk á vörunum: „Það varð hér
hrun.“
En allir vissu þó, að þau öfl hafa ætíð haft það sem
stefnumál að hækka skatta. Það þurfti ekkert hrun
til.
Það hefur óneitanlega vakið eftirtekt hve stjórnin
sem tók við sýndi lítinn áhuga á því að hverfa frá
skattastefnu Steingríms og Jóhönnu.
Nú hefur ríkisstjórnin ákveðið að stytta eigið kjör-
tímabil, sennilega til að verðlauna stjórnarandstöð-
una fyrir málefnalega framgöngu í þinginu, og hefur
því ekki lengur nein tök á því, að sýna breyttar
áherslur í skattamálum.
Vísbending um stefnubeytingu hefði þó ekki sakað.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
17.4. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 43