Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.04.2016, Blaðsíða 46

LESBÓK Leiksýningin Hvítt verður sýnd í Kúlunni í Þjóðleikhúsinu á morgun,sunnudag, kl. 13 og næstu sunnudaga. Leiklistarrýnir Morgunblaðsins
sagði sýninguna einstaklega fallega og sjónrænt mikið fyrir augað.
Hvítt í Kúlunni
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.4. 2016
Uppbrot nefnist sýning sem opnuð verður í dag, laugardag,kl. 16 í Ásmundarsafni. Þar á myndlistarkonan ElínHansdóttir stefnumót við Ásmund Sveinsson, sýnir ný
verk innan um verk eftir Ásmund, einn af frumkvöðlum íslenskr-
ar höggmyndalistar. „Ásmundur talaði um að fá fólk til að „vakna
til meðvitundar um að það er ekki skynlausar skepnur“ og Elín
segir listina eiga að „kippa undan þér fótunum og fá þig til að
endurmeta fastmótaðar hugmyndir þínar“,“ segir m.a. í tilkynn-
ingu um sýninguna. Elín hefur í verkum sínum unnið með þrí-
vídd, líkt og Ásmundur, en nálgunin er gjörólík, enda listamenn
af ólíkum kynslóðum. Elín er einkum þekkt fyrir innsetningar
sínar þar sem hún leikur sér með rýmið og ögrar áhorfandanum
með sjónhverfingum en verkin í Ásmundarsafni eru annars eðlis
og unnin í ólíka miðla; m.a. skúlptúr, vídeó og á pappír.
Brot úr stærri heild
Sýningarstjóri Uppbrots er Dorothée Kirch og segir Elín að hún
hafi haft samband við hana í september í fyrra og í kjölfarið hafi
þær farið að skoða verk Ásmundar, hvað væri til og hvað væri
spennandi að skoða. „Við fórum í gegnum safneignina, mörg
hundruð verk og urðum strax svolítið hrifnar af verkum sem höfðu
ekki verið sýnd eða óhefðbundin, skráð en ekki vitað hvort þau áttu
að vera verk eða voru skissur. Við fundum þetta hérna,“ segir Elín
og sýnir blaðamanni afrifu af pappírsverki sem hún segir hafa ver-
ið úr stærri teikningu eftir Ásmund sem sé ekki lengur til. „Okkur
fannst þetta dálítið áhugaverður byrjunarpunktur, þetta er brot úr
stærri heild. Þetta verk, ef verk má kalla, verður sýnt í salnum með
stórum skúlptúr eftir mig,“ segir Elín.
Elín segist í raun ekki vera að bregðast við verkum Ásmundar
heldur séu þær Dorothée frekar að skoða verkin hans og þær hafi
m.a. lesið viðtöl við hann. „Það vildi svo skemmtilega til að við löð-
uðumst að sömu hlutunum sem hann hafði sagt og það varð svo-
lítið útgangspunkturinn. Samhliða þessum rannsóknum okkar á
verkum hans vann ég mín verk en þau eru kannski ekki bein við-
brögð við hans skúlptúrum, þrátt fyrir að hafa ábyggilega haft
áhrif meðan á minni vinnu stóð,“ segir Elín.
Listamenn ná aldrei takmarkinu
„Eitt fannst mér svo fallegt sem hann sagði, að íþróttamenn
væru alltaf með takmark sem þeir vildu ná en listamenn næðu
aldrei takmarkinu því takmarkið væri hraðara en þeir sjálfir þar
sem það opnuðust alltaf nýjar víddar. Nútímalistir væru tæki til
að skoða þessar nýju víddir,“ segir Elín um Ásmund. Aðalmálið
sé að sannleikurinn er margbrotinn og ekki einsleitur. „Útgangs-
punkturinn hjá okkur var að skoða vinnuferli listamannsins og
hvernig hugmyndir kvikna. Í rauninni var það merkilegt fyrir
okkur að átta okkur á því að maður sem er fæddur fyrir hundrað
árum hafi verið að glíma við sömu hluti og listamenn eru að glíma
við í dag. Það eru grundvallaratriði sem breytast ekkert.“
Á veggjum stærsta sýningarrýmisins, bogadregna salnum, má
sjá geómetrískar teikningar eftir Ásmund og þegar blaðamann
bar að garði voru nokkrir hvítir kubbar eftir Elínu á gólfinu, ólík-
ir að formi. Elín er spurð að því hvort hún hafi unnið þá út frá
teikningum Ásmundar. „Ekki á beinan hátt, en það er áhugavert
fyrir mig að sjá hvað verkin tengjast samt sem áður mikið. Þegar
þú kemur inn í safnið sérðu myndband af dómínó-borg að falla.
Einn pínulítill kubbur fellir þann næsta sem er helmingi stærri
og koll af kolli. Þegar þeir falla brotna þeir í ákveðinn algóriþma
sem kallast Voronoi og það mynstur má sjá líka hérna á veggj-
unum,“ segir Elín og bendir á litrík verk í römmum sem búið er
að hengja upp. „Þetta eru parametrar þar sem þú ert með tvo
punkta á fleti eða í rými og flöturinn brotnar á veikasta punkti
milli þessara tveggja punkta.“
– Og hvað ertu að segja með þessu? Afsakaðu hvað ég er treg-
ur …
Elín hlær. „Upphaflega langaði mig til að búa til verk í sýndar-
veruleika og vídeóið sem þú sérð við inngang safnsins gerist ein-
mitt þar, í einhvers konar tilbúnu möguleikarými. Stafrænu upp-
lýsingarnar úr myndbandinu eru svo yfirfærðar í þrívíð form sem
eru skorin út í vél. Ég hafði mikinn áhuga á því að vinna verk sem
væru lítið unnin í höndunum,“ segir Elín, „en svo varð ég að lúta
höfði fyrir mannlegu handbragði, því ég hef verið að gifshúða
kubbana ásamt stóru teymi. Við erum sennilegast búin að spasla
því sem nemur heilu húsi í flatarmáli.“
Vangaveltur um kerfi
– Þannig að þetta er nútíminn á móti þeim tíma sem Ásmundur
var uppi á, hann vann auðvitað allt í höndunum og á boðskorti
sýningarinnar er mynd af höndunum á honum?
„Já, af því mér fannst svo heillandi að sjá hvað þær hafa unnið
mikið og að hann hafi ekki látið neitt stoppa sig, hann gekk í mál-
in af fullum krafti,“ svarar Elín. „Svo er líka hægt að þysja út og
líta á þetta stóra verk hér inni sem vangaveltur um kerfi sem fyr-
irfinnast bæði í náttúrunni og mannlegri hegðun. Það eru ákveðin
kerfi sem eru að falla núna, kerfi sem þjóna ekki lengur sam-
félaginu eins og við héldum að þau myndu gera.“
– Ertu þá að tengja við efnahagshrunið og siðferðislegt hrun
síðustu vikna, Panama-skjölin o.s.frv?
„Það má gera það og auðvitað er það ekkert nýtt að spillingar-
mál komi upp og það er heldur ekkert nýtt að samfélag fari í upp-
reisn gegn ríkjandi stjórnvöldum. Það hefur gerst í mörg hundr-
uð ár og virðist þurfa að gerast aftur og aftur. Fyrst er ákveðinn
uppgangur og svo fellur allt saman og þá verður uppreisn og
kerfið endurnýjað, reynt að finna nýjar leiðir. Þannig að já, það
er tenging við eitthvað sem við töldum vera algilt og öruggt en
svo er teppinu kippt undan okkur,“ segir Elín.
Acéphale
Blaðamaður telur skýringuna á sýningartitlinum þar með komna
og Elín leiðir hann í anddyri safnsins þar sem sjá má heldur
óvænt verk; tvær litlar og höfuðlausar styttur. Aðra þeirra, af
nakinni konu, átti Ásmundur og hin er í eigu Elínar. Elín segir
styttu Ásgríms ekki eftir hann sjálfan. „Það sem sló mig, þegar
við vorum að skoða verk Ásmundar, var að það dúkkaði alltaf upp
þessi höfuðlausa vera og það minnti mig á þessa styttu sem mér
áskotnaðist fyrir nokkrum árum í Frakklandi. Hún hafði gífurleg
áhrif á mig því hún minnti mig á fyrirbæri sem Frakkar kalla
„Acéphale“ – úr grísku „akephalos“ eða „höfuðlaus“ – þar sem
rökhyggjan víkur fyrir innsæinu,“ segir Elín að lokum. Stytt-
urnar tvær verða meðal fjölda verka á sýningu Elínar sem fylla
mun öll sýningarrými safnsins og þá líka Kúluna.
Morgunblaðið/Golli
Kerfi sem falla og endurnýjast
Elín Hansdóttir sýnir ný verk innan um valin verk eftir Ásmund Sveinsson í Ásmundarsafni. Elín segir verkin sín ekki viðbragð
við verkum Ásmundar. Dómínó-borg sem fellur og höfuðlausar styttur eru meðal þess sem fyrir augu ber.
Helgi Snær Sigurðsson helgisnaer@mbl.is
Afrifa úr verki eftir Ásmund
sem Elín segir að hafi verið
áhugaverður byrjunarpunktur.
Höfuðlausar styttur, þá sem er vinstra megin átti Ásmundur og
þá hægra megin á Elín og segir hana hafa haft mikil áhrif á sig.
’Það eru ákveðinkerfi sem eru aðfalla núna, kerfisem þjóna ekki leng-
ur samfélaginu eins
og við héldum að
þau myndu gera.
Elín Hansdóttir við
eitt verka sinna á
sýningunni.