Orð og tunga - 01.06.2012, Blaðsíða 71

Jón Hilmar Jónsson: Að fanga orðaforðann
61
venslategundum og flokkuninni miðar áfram. Birtingarformið er enn í
mótun og sumt af því sem hér verður nefnt er breytingum undirorpið.
Því verður aðeins staldrað við megindrættina og þær hugmyndir um
hlutverk og notagildi sem einkenna orðabókarlýsinguna.
A vefsíðunni er athyglinni beint að innbyrðis venslum flettnanna,
og fletturnar koma fram sem grunneining, án þeirra orðasambanda og
samsetninga sem þær kunna að geyma í gagnagrunninum. Aðild og
hlutur einstakra flettna ræðst af því hvort og í hvaða mæli greiningin
hefur skipað þeim í samband við aðrar flettur. Sums staðar hafa aðeins
verið greind vensl milli tveggja flettna, annars staðar eru tengsl við
hóp eða hópa flettna af ólíkum venslategundum.
Merkingarleg og hugtaksbundin vensl flettnanna eru í forgrunni
og við greininguna byggist upp orðabókarlýsing sem sameinar hlut-
verk samheita- og hugtakaorðabókar. Með tilliti til þess að greiningin
þarfnast frekari yfirferðar og samræmingar er fyrst í stað ekki greint
til fulls á milli samheita og skyldheita. Sé um orðapör að ræða eru
þau tilgreind sérstaklega, svo og andheiti. Merkingarflokkun undir
hugtakaheitum er enn sem komið er einkum fyrir hendi meðal sagna-
flettna. Þar er jafnframt vísað til skyldra merkingarflokka (hugtaka).
I stað þess að velja merkingarflokkunum heiti hefur hver flokkur
tiltekna flettu í sínum hópi, eins konar forystuflettu, að yfirskrift. Með
því er gert ráð fyrir að notendur nálgist lýsinguna og það sem leitað
er að út frá formbundnum leitarstreng.
Flettulistinn veitir víða yfirsýn um formlega venslaðar flettur. Af
flettustrengnum „bera" spretta til dæmis fram nálega 500 stafrófs-
raðar flettur. Leit með algildisstaf getur svo tengt saman flettur með
sameiginlegum lið. Þannig skilar leitarstrengurinn „>f'hest!f" yfir 800
flettum, strengurinn „* [hestur]" rösklega 200 flettum með lýsingar-
orðum og strengurinn „* <hest*" um 150 flettum í mynd sagnarsam-
banda.
Mörkunarstrengir fleiryrtra flettna eru ekki beinir leitarþættir á vef-
síðunni en innan einstakra merkingarflokka má gera þá sýnilega og
virkja þá til umröðunar á flettunum þar sem markið ræður röðinni. A
mynd 4 kemur fram breytileg fletturöð undir forystuflettunni meiða
sig, eftir því hvort texti rofans hægra megin er fela setningargerð eða
sýna setningargerð. Hér er miðað við að mörkunin nýtist notendum
án þess að þeir þurfi að tileinka sér forsendur hennar og tilhögun og
hafa fulla yfirsýn um skammstafanir og gildi þeirra.