Morgunblaðið - 09.06.2016, Qupperneq 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2016
FRÉTTASKÝRING
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Forsetaframbjóðendurnir fjórir, sem
mests fylgis njóta samkvæmt
skoðanakönnunum, eru allir þeirrar
skoðunar, að forseti Íslands hafi
synjunarvald, þótt einhverjir þeirra
vilji tengja það undirskriftasöfnun
meðal þjóðarinnar og hafa þá tölur
eins og 10% til 15% kosningabærra
manna verið nefndar.
Þeir fjórir frambjóðendur sem
hafa mælst með mest fylgi þeirra
sem bjóða sig fram til embættis for-
seta Íslands voru gestir í Eyjunni,
undir stjórn Björns Inga Hrafns-
sonar, á Stöð 2 sunnudaginn 29. maí
sl. í tvískiptum þætti.
Þetta voru þau Guðni Th. Jóhann-
esson, Davíð Oddsson, Andri Snær
Magnason og Halla Tómasdóttir.
Rætt var við Andra Snæ og Höllu í
fyrrihlutanum, en við Guðna og Dav-
íð í síðari hlutanum.
Þeir Davíð og Guðni tókust nokkuð
á í seinni hluta þáttarins, m.a. um
Icesave og stjórnarskrána.
Svavars-samningurinn verstur
Það hefur alla tíð legið ljóst fyrir
að Davíð var algjörlega andvígur því
að íslenska þjóðin þyrfti að axla
ábyrgð á Icesave-skuldbindingum
Landsbankans. Fræg eru ummæli
hans frá því í október 2008 þegar
hann sagði að íslenska þjóðin ætti
ekki að greiða skuldir óreiðumanna.
Þegar Davíð ræddi í áðurnefndum
þætti Icesave og afstöðu til þeirra
samninga á sínum tíma, sagði hann
m.a.: „Ég hef sagt sem svo, að síðasta
kjörtímabil hafi verið mjög illa nýtt,
vegna þess að það þurfti að þjappa
þjóðinni saman. Síðasta ríkisstjórn
efndi til mikils uppþots og sundr-
ungar á öllum sviðum. Hún vildi
ganga inn í Evrópusambandið, eins
og Guðni. Hún vildi greiða Svavars-
samningana (Icesave) sem hefðu
kostað okkur 275 milljarða í dag, eins
og Guðni. Hún vildi líka gera atlögu
að sjálfri lýðveldisstjórnarskránni,
eins og Guðni.“
Líkt og Versalasamningurinn
Davíð sagði að Svavars-samning-
urinn hefði verið sá versti sem gerð-
ur var í Icesave-samningalotunni og
Guðni hafi mælt með samþykki hans
og hann hafi rökstutt mál sitt með
nákvæmlega sama hætti og Jóhanna
Sigurðardóttir og Steingrímur J.
Sigfússon hafi gert, en nú væri Guðni
að hlaupa frá áður sögðum orðum.
Guðni sagði „Auðvitað get ég
gengist við því sem ég sagði í viðtali
2009 (um Icesave, innskot blm.) en ég
bætti líka við þar að það mætti líkja
þessum samningum við Versala-
samninginn, því við gætum ekki stað-
ið við hann. Ég bætti líka því við að
ég hefði ekki forsendur til þess að
vega þennan samning og meta. Svo í
ljósi tímans, svo allrar sanngirni sé
gætt Davíð, þá fór svo að forseti Ís-
lands undirritaði þennan samning,
þannig að ég hafði ekkert um þennan
samning að segja.“
Guðni sagði að sér fyndist þetta
ósanngjörn árás á sig og að sér fynd-
ist hann hafður fyrir rangri sök.
Davíð vitnaði til orða Guðna í áður-
nefndu viðtali og sagði: „Það getur
verið að okkur líki Icesave-
samningurinn illa, en hinn kosturinn
er miklu verri, þ.e.a.s. að gera ekki
Svavars-samninginn. Kannski er
þetta það besta sem við eða einhver
annar gætum fengið.“
Síðan spurði Davíð Guðna hvort
hann hafi virkilega verið að mæla
með því að við gerðum samning sem
við gætum ekki staðið við.
Athyglivert er að þótt Guðni segist
nú hafa greitt atkvæði gegn mið-
samningnum um Icesave, sem hafi þó
verið mun skárri samningur en Svav-
ars-samningurinn, sem Guðni mælti
með að yrði samþykktur, telja marg-
ir að það sé ekki trúverðugt. Þá hafi
Guðni verið því meðmæltur að þriðji
samningurinn yrði samþykktur.
Greiddi ekki atkvæði
Sjálfur svarar Guðni spurningu
um afstöðu til Icesave á heimasíðu
forsetaframboðs síns svona:
„Ég var ekki í hópi þeirra 64 Ís-
lendinga (þingmanna og forseta) sem
fengu að kjósa um fyrsta Icesave-
samninginn og samþykktu. Icesave
II studdi ég ekki en Icesave III (Lee
Buchheit-samninginn svonefnda)
studdi ég ásamt 40% kjósenda.
Í ræðu og riti á forseti að tryggja
að íslenskum bankamönnum og auð-
jöfrum leyfist aldrei aftur að skapa
vanda á borð við þann sem leiddi okk-
ur á barm hengiflugsins 2008.“
Hvergi kemur fram í máli Guðna á
heimasíðu hans að hann hafi mælt
með því á sínum tíma að Svavars-
samningurinn væri samþykktur.
Ekki sagt margt um Icesave
Andri Snær nefndi í viðtali við
Fréttablaðið þann 2. janúar sl. að
Icesave -málið væri gott dæmi um
mál þar sem grasrótarhreyfing,
InDefence-hópurinn, hafi aflað sér
meiri þekkingar og víðara tengsla-
nets en ríkisstjórn Jóhönnu Sigurð-
ardóttur gerði á sínum tíma.
Vissulega hefur Andri Snær lítið
tjáð sig um Icesave-málið og samn-
ingana sem skotið var í þjóðar-
atkvæðagreiðslu, en ofangreind um-
mæli hans benda þó til þess að hann
hafi verið andvígur samningunum og
verið á móti því að þjóðin tæki á sig
skuldaklafa vegna Icesave.
Halla Tómasdóttir hefur ekki held-
ur tjáð sig mikið opinberlega um Ice-
save að undanförnu, en hún var í
dómnefnd, sem stjórnarformaður
Auðar Capital, sem valdi í árslok
2007 Icesave-reikninga Landsbank-
ans í Bretlandi og aukið hlutafé
Baugs í FL-Group sem bestu við-
skipti Íslendinga árið 2007. Tilkynnt
var um þetta val í áramótaútgáfu
Markaðarins, viðskiptafylgirits
Fréttablaðsins um áramótin 2007-
2008. Sumir telja vegna ofangreinds,
að Halla hafi á sínum tíma verið
hlynnt Icesave-samningunum, enda
hafi hún ekki talað opinberlega gegn
samningunum.
Auka hlut fólksins
Allir frambjóðendurnir fjórir telja
yfir vafa hafið að forseti Íslands hafi
synjunarvald, enda hafi forseti beitt
því með ótvíræðum hætti er hann
synjaði lögum um Icesave staðfest-
ingar og þjóðin hafi mætt til at-
kvæðagreiðslu og fellt samningana í
kjölfar synjunar.
Andri Snær og Halla hafa ítrekað
bent á þetta í málflutningi sínum og
vísað til þess að á endanum hlyti það
að vera þjóðarinnar að taka ákvörðun
sem væri mikilvæg fyrir þjóðina alla.
Það sama hafa hinir frambjóðend-
urnir tveir, þeir Guðni og Davíð einn-
ig gert.
Guðni benti á það í sjónvarpsviðtali
í fyrrakvöld, að ef um lög væri að
ræða, sem augljóst væri að þjóðin,
eða meirihluti hennar, væri andvíg-
ur, þá bæri þjóðinni sá réttur, að
hafna lögunum í þjóðaratkvæðsla-
greiðslu.
Í ljósi þessa er rétt að minnast á að
skapast hefur öflug umræða um að
auka hlut fólksins í landinu í því að
taka ákvörðun um að vísa málum til
þjóðaratkvæðagreiðslu meðal fram-
bjóðenda m.a. og þótt einhver
áherslumunur sé á milli frambjóð-
enda um það hvernig standa eigi að
slíkri stjórnarskrárbreytingu, virð-
ast allir samstíga í því að svo beri að
gera.
Davíð svaraði fjölda spurninga
netverja á facebókarsíðu sinni í lið-
inni viku. Ein spurningin var svo-
hljóðandi: Ert þú fylgjandi því að
setja ákvæði í stjórnarskrá um rétt
almennings til þess að krefjast þjóð-
aratkvæðagreiðslu?
Davíð svaraði: „Ég held að það sé
út af fyrir sig skynsamlegt og miklu
fremur en það að forsetinn hafi vald-
ið sem sé takmarkað í raun við það að
tiltekinn fjöldi undirskrifta mæli með
því, en ekki að það sé mat forsetans
eins, eins og reyndar stjórnarskráin
nú gerir ráð fyrir ...
Hins vegar má vera að menn
myndu telja skynsamlegt að forset-
inn hefði jafnframt slíkt vald og nálg-
aðist málin með öðrum hætti. Lögin
og stjórnarskráin eftir mínum skiln-
ingi ganga út frá því að forsetinn
þurfi ekki að hafa áskoranir utan úr
bæ til þess að synja lögum staðfest-
ingar. Hann hafi það vald og skyldu
einn og sjálfur, enda hafa komið
dæmi um það síðar meir að jafnvel 55
þúsund undirskriftir hafa ekki dugað
forseta til þess að synja máli stað-
festingar.“
Icesave og synjunarvaldið
 Forsetaframbjóðendurnir fjórir vilja að forseti hafi áfram synjunarvald  Vilja auðvelda aðkomu
fólksins að því að ákveða þjóðaratkvæðagreiðslu, þótt einhvers áherslumunar gæti í máli þeirra
Morgunblaðið/Ómar
Bessastaðir Fjórir forsetaframbjóðendur njóta mests stuðnings samkvæmt skoðanakönnunum.
Halla
Tómasdóttir
Andri Snær
Magnason
Davíð
Oddsson
Guðni Th.
Jóhannesson
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Kjararáð úrskurðaði sl. fimmtudag
að mánaðarlaun framkvæmda-
stjóra Nýs Landspítala ohf. skyldu
vera 864.075 krónur.
Um er að ræða nýtt starf og því
þurfti kjararáð að úrskurða um
hver laun framkvæmdastjóra
skyldu vera, áður en gengið verður
frá ráðningu í stöðuna.
Viðtöl að hefjast
Samkvæmt upplýsingum úr fjár-
málaráðuneytinu má búast við að
viðtöl við umsækjendur hefjist í
þessari viku, en þeir munu vera ell-
efu talsins.
Í ákvörðunarorði kjararáðs um
laun framkvæmdastjórans kemur
fram að að auki skuli greiða honum
40 einingar á mánuði fyrir alla yf-
irvinnu og álag er starfinu fylgir.
Eining er 1% af launaflokki 502-
136, eða 8.934 krónur. Þetta gera
357 þúsund krónur á mánuði og
verða heildarlaunin því 1.221 þús-
und krónur á mánuði.
Einingar greiðast alla mánuði
ársins, einnig í sumarleyfi. „Af því
leiðir að ekki er greitt orlofsfé á
einingar.
Laun eru miðuð við fullt starf
þannig að ekki komi til frekari
greiðslna nema kjararáð úrskurði
um það sérstaklega. Um almenn
starfskjör framkvæmdastjórans
gilda reglur kjararáðs um starfs-
kjör framkvæmdastjóra hluta-
félaga frá 17. nóvember 2015,“ segir
í ákvörðunarorði.
Fram kemur í rökstuðningi
kjararáðs fyrir ákvörðun þess um
laun framkvæmdastjórans að starf
framkvæmdastjóra Nýs Landspít-
ala ohf. sé nýtt og hafi kjararáð því
ekki áður tekið ákvörðun um laun
hans.
Framkvæmdastjóri félagsins
beri ábyrgð á því að framfylgja
stefnu og ákvörðunum stjórnar Nýs
Landspítala ohf. í samræmi við lög
nr. 64/2010.
Hliðsjón af umfangi
Við ákvörðun launa hans hafi ver-
ið höfð hliðsjón af umfangi og verk-
efnum félagsins að teknu tilliti til
þess innbyrðis samræmis sem kjar-
aráði beri að gæta, segir í rökstuðn-
ingi.
Mánaðarlaun 1.221 þúsund
 Ellefu sóttu um starf framkvæmdastjóra Nýs Landspítala ohf.