Morgunblaðið - 09.06.2016, Side 52

52 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2016
Basslink-sæstreng-
urinn milli Tasmaníu
og Ástralíu var gang-
settur í desember 2005
og hefur því verið í
notkun liðlega tíu ár.
Basslink er 290 km að
lengd og var lengsti
sæstrengur í heimi
þegar hann var lagður.
Strengurinn getur flutt
500 MW af raforku
fram og til baka, en allt að 630 MW
frá Tasmaníu til Ástralíu í fjórar
klst. í einu. Kapalframleiðandinn er
Prysmian Group á Ítalíu.
Þann 16. desember 2015 kom upp
bilun í strengnum en hann er ennþá
bilaður þegar þetta er skrifað, 30.
maí 2016, eða 5,5 mánuðum síðar.
Bilunin er 100 km frá strönd Tas-
maníu, á 80 metra dýpi. Áætlanir
gera ráð fyrir að sæstrengurinn
komist aftur í gagnið eftir viðgerð
sem á að ljúka fyrir mánaðamótin
júní/júlí, eða 6,5 mánuðum eftir bil-
un. Vetur er að ganga í garð á suður-
hveli jarðar og hlýtur það að vekja
nokkurn ugg um hvort þessar áætl-
anir muni standast. Viðgerðarskipið
„Ile de Re“ hefur legið í höfn síðustu
þrjár vikur til að bíða eftir kyrrum
sjó, veðurglugga, sem þarf að hald-
ast í nokkra daga til að hægt sé ljúka
viðgerðinni. Þetta hefur þurft að
gera þrátt fyrir að viðgerðarstaður-
inn sé í nokkuð góðu vari við eyjuna
Flinders og reyndar fleiri eyjar.
Kapalskipið er nú loksins komið aft-
ur að bilanastaðnum. Kostnaður við
viðgerðarskipið er
óheyrilegur og talinn
vera 10 milljónir ís-
lenskra króna á dag,
hvort sem viðgerðir
eru stundaðar eða skip-
ið liggur í höfn.
Ef raforkusæ-
strengur bilar þá eru
algengustu ástæður að
veiðarfæri fisk-
veiðiskipa (t.d. botn-
varpa) eða akkeri sem
varpað hefur verið út
(stundum í neyð-
artilfellum) krækist í kapalinn.
Mynd 1 sýnir hinn bilaða hluta
Basslink-sæstrengsins, sem var sag-
aður af á páskadag, 27. mars, en
hann er nú til rannsóknar á Bret-
landi. Til glöggvunar er þvermál
strengsins 12 cm. Ástæða bilunar
liggur enn ekki fyrir en skoðum eina
hugsanlega sviðsmynd:
Myndin sýnir að skaðinn er hvorki
af völdum veiðarfæra né akkeris því
þá mundi hnjaskið koma fram með
meiri ytri löskun á kaplinum. Skað-
inn á myndinni virðist koma innan-
frá og það er eins og einangrunin
hafi bókstaflega soðnað, kannski af
yfirálagi? Ef svo reynist vera þá
mætti álykta að allur Basslink-
sæstrengurinn væri nú þegar ónýt-
ur. Ef hér er á ferðinni óviðráðanleg
atvik (force majeure) þá er atvikið
hugsanlega tryggingahæft, en á
þessu stigi hlýtur að vera mikil
óvissa um það. Rannsóknin í Bret-
landi á að leiða það mál til lykta. Ef
fram kemur að þetta er eðlilegt slit
og kapallinn orðinn ónýtur vegna
„öldrunar“ þá mundi sú niðurstaða
hafa mikil áhrif. Þar má nefna að-
ferðir við framleiðslu á sæstrengj-
um, mat á endingartíma sæstrengja
og sérstaklega á fyrirætlanir um
Icelink-sæstrenginn frá Íslandi til
Bretlands.
Þetta eru ennþá allt saman ágisk-
anir, en hægagangur rannsóknar-
innar á Basslink-biluninni vekur
grunsemdir um að ekki sé allt með
felldu.
Aðilar á raforkumarkaði í Tas-
maníu hafa gengið eftir því að fá nið-
urstöður bilanagreiningar sem allra
fyrst til að geta áttað sig á hvenær
og hverju þeir mættu búast við
næst. Umræða er nú í Tasmaníu um
nauðsyn þess að leggja annan sam-
síða kapal af öryggisástæðum, eins
fljótt og hægt er. Það verður spenn-
andi að fylgjast með hver niðurstaða
rannsókna á þessari bilun verður.
Mynd 2 sýnir legu Basslink og til
samanburðar eina af þeim leiðum
sem komið gætu til greina fyrir legu
Icelink-sæstrengs frá Íslandi til
Bretlands, sem fyrirhugaður er.
Staðsetning bilunarinnar á Basslink
er sýnd með rauðum hring.
Það þarf enga snillinga til að koma
auga á, hversu tröllaukin fram-
kvæmd Icelink-sæstrengurinn er í
samanburði við Basslink. Það þarf
harða nagla til að bera ábyrgð á
framkvæmd eins og Icelink, fram-
leiðslu, niðurlagningu, rekstri og
viðhaldi. Hafa ber í huga að það er
almenningur sem mun sitja uppi
með verulegan hluta af hinni fjár-
hagslegu ábyrgð.
Í ljósi þessarar reynslu af bilun á
Basslink þá blasir við, að ef sams-
konar bilun yrði á Icelink á miklu
dýpi úti á Atlantshafi þá gæti verið
ómögulegt að komast að til viðgerða.
Þá þyrfti líklega að leggja annan
samhliða kapal frá Íslandi til Bret-
lands, sem gæti tekið um þrjú ár og
með óheyrilegum kostnaði. Önnur
útfærsla væri þá að leggja tvo kapla
strax í upphafi til vonar og vara.
Þarna þurfa menn að gera sér grein
fyrir bilanalíkum og taka tillit til
þeirra í kostnaðaráætlunum.
Reynslan af Basslink-biluninni gæti
verið gott veganesti við þá áætlunar-
gerð. Sjálfsagt er að gæta fyllstu
varúðar og upplýsa almenning jafn-
óðum um raunverulega framvindu
málsins. Gera vandaðar áætlanir um
kostnað við verkefnið og birta þær.
Bilun í Basslink-sæstrengnum
16. desember 2015
Eftir Skúla
Jóhannsson » Þetta eru ennþá
allt saman ágiskanir,
en hægagangur rann-
sóknarinnar á Basslink-
biluninni vekur grun-
semdir um að ekki sé
allt með felldu.
Skúli Jóhannsson
Höfundur er verkfræðingur.
D
ýp
i(
m
)
Lengd (km)
Basslink (Tasmania Ástralía)
Icelink (Ísland Skotland)
Bilun 16. des. 2015
0
-200
-400
-600
-800
-1.000
-1.200
-1.400
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1.000 1.200
Sæstrengur Bilunin í Basslink sæstrengnum milli Tasmaníu og Ástralíu.
www.fr.is
FRÍTT VERÐMAT
ENGAR SKULDBINDINGAR
HRINGDU NÚNA
820 8081
sylvia@fr.is
Sylvía G. Walthersdóttir
Löggiltur fasteignasali
Salvör Davíðsdóttir
Nemi til lögg.fasteignasala
Brynjólfur Þorkellsson
Sölufulltrúi
Sjöfn Ólafsdóttir
Skrifstofa
Því hefur verið hald-
ið fram að þorskastríð-
in hafi ekki verið eigin-
leg stríð af þeirri
ástæðu einni, að því er
virðist, að ekki hafi
nokkur hundruð hið
minnsta fallið í þeim.
Til eru margar teg-
undir af stríðum eins
og svonefnd „köld
stríð“ þar sem herafla
er ekki beitt gegn andstæðingi með
beinum hætti, „ósamhverf stríð“ þar
sem annar aðilinn er mun veikari en
hinn, „þreytistríð“ þar sem reynt er fá
andstæðing til að eyða öllum þeim auð-
lindum sem hann þarf til stríðsins eða
sér sér fært að nota og „algert stríð“
þar sem öllum auðlindum stríðsaðila
er beitt til að ráða niðurlögum hins og
borgaralegum skotmörkum er eytt
jöfnum höndum með hernaðarlegum.
Bersýnilegt er að ekkert þorska-
stríðanna á 20. öld voru algjör stríð á
borð við heimsstyrjaldirnar tvær en
þar með er ekki sagt að þau hafi ekki
verið stríð í einhverri merkingu.
Í fyrsta kafla rits hins forna her-
kænskusnillings Sun Tzu, Stríðslistin,
setur höfundurinn fram þrjú boðorð
eða ráðleggingar til valdhafa sem
neyðast til að fara í stríð:
1. Andstæðing skal sigra á sem
stystum tíma.
2. Hann skal sigra með minnsta
mannfalli og fyrirhöfn.
3. Hann skal ennfremur sigra með
minnsta hugsanlegu mannfalli úr röð-
um fjandmanna. Færa má rök fyrir því
að Íslendingar hafi skilið andstæðing
sinn árin 1958, 1972 og
1975. Þeir hafi áttað sig
á því að hann hafði úr
takmörkuðum auðlind-
um að ráða í formi her-
skipa sem þurftu við-
hald og eldsneyti og áttu
í raun að sinna öðrum
mikilvægari verkefnum.
Hann varð einnig að
binda hendur sínar af
pólitískum ástæðum, því
hann gat ekki beitt öfl-
ugustu vopnum her-
skipa sinna af fyrra bragði gegn
bandalagsþjóð sem var að auki aug-
ljóslega minni máttar því ellegar hefði
hann skaðað ítök sín og ímynd um all-
an heim.
Líta má því á málin á þann veg að
Íslendingum hafi tekist að heyja af-
brigði af ósamhverfu þreytistríði gegn
Bretum og bandalagsþjóðum þeirra
um landhelgina og síðar efnahags-
lögsöguna og haft sigur í hvert sinn.
Ennfremur mætti þar segja að Ís-
lendingar hafi sýnt þar ágæta her-
kænsku á mælikvarða Sun Tzu.
Mannfallið var takmarkað á báða
bóga og efnahagur landsins var ekki
allur undirlagður í hergagnaiðnað.
Hvað er stríð?
Eftir Pétur Guð-
mund Ingimarsson
Pétur Guðmundur
Ingimarsson
» Bersýnilegt er
að ekkert þorska-
stríðanna á 20. öld
voru algjör stríð á
borð við heimsstyrjald-
irnar tvær.
Höfundur er sagnfræðingur.