Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.11.2016, Blaðsíða 42

42 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6.11. 2016
LESBÓK
Lilja Sigurðardóttir, rithöfundur og leik-skáld, segir það hafa verið hálfgerða til-viljun að hún hóf að skrifa glæpasögur.
„Þó ekki alveg. Ég er afskaplega hrifin af formi
– kannski vegna þess að hugsun mín er afar líf-
leg – og því hentar glæpasagan mér vel,“ segir
hún í samtali við Sunnudagsblað Morgunblaðs-
ins.
„Sumir tala um formúlubókmenntir en nær
væri kannski að tala um form því vissir hlutir
verða að ganga upp og á vissum tímum í sög-
unni til að hún virki fyrir lesandann og þetta
finnst mér skemmtilegt að glíma við,“ segir
Lilja.
„Ég hef líka skrifað leikrit og þar gildir það
sama: formið verður að ganga upp svo sýningin
virki fyrir áhorfandann og nokkuð hefðbundið
og stíft form hentar mér vel því efnistökin mín
eru svo langt frá því að vera hefðbundin. Það er
gaman að leika með og brjóta upp form en það
er áhætta ef efnistökin eru mjög óhefðbundin.
Þá er hættan sú að maður endi með verk sem
virkar alls ekki.“
Lilja segir það, sem knýi hana áfram við
skriftir, sé fyrst og fremst „einlæg löngun til
þess að segja sögu, að skemmta fólki og gleðja
það. Og að mínu viti er glæpasagan tilvalin í
það,“ segir hún.
„Glæpasögur gefa manni eitthvert kikk sem
aðrar sögur gera ekki á sama hátt. Það er gát-
an, yfirvofandi hættan og spennan sem heldur
manni við efnið ef vel tekst til.“
Af hverju fórstu þessa leið?
„Glæpasöguformið hentar mér vel til að
segja sögur, það er hægt að miðla allskonar
sögum í gegn um þetta form. Mig langaði til
dæmis að segja lesbíska ástarsögu og hún
rennur ljómandi vel saman við glæpina! Mér
fannst vanta fleiri lesbískar söguhetjur í glæpa-
bókmenntirnar og ákvað að bæta úr því og svo
virkar það líka sem fegurðar-element inn í
glæpaveröldina. Mér finnst mikilvægt að hafa
fegurð í bókunum mínum og ástin fegrar allt.“
Innsýn í lesbískt líf
Hvers vegna finnst þér vanta lesbískar sögu-
hetjur í glæpabókmenntir?
„Kvenkyns söguhetjur eru almennt færri í
glæpabókmenntunum og hvað þá söguhetjur
sem hafa einhverja sérstöðu. Ég get talið á
fingrum annarrar handar, þær lesbísku eða tví-
kynhneigðu konur sem hafa verið aðalhetjur í
evrópskum glæpasögum, okkar frábæra Stella
Blómkvist kemur þar sterk inn í sinni löngu
seríu en mig langar að bæta í þetta. Viðbrögðin
hafa komið mér ánægjulega á óvart því það
virðist allir jafn ánægðir með þetta: fólk af öll-
um kynjum og kynhneigðum. Fólki finnst gam-
an að fá innsýn í lesbískt líf – jafnvel þótt það sé
nú ansi mikið ævintýralegra en hjá meðalkon-
unni!“
Við lestur bókarinnar fær maður á tilfinn-
inguna að þú sért mikill áhugamaður um sam-
félag og samfélagsgerð, mannlega hegðun, um
Fegurð í
glæpaveröld
Lilja Sigurðardóttir rithöfundur
hefur ekki mikla trú á illskunni
sem einhverskonar frumhvöt,
frekar sem afleiðingu.
Lilja Sigurðardóttir heldur áfram í Netinu þar sem Gildrunni
lauk og fjallar um íslenska glæpamenn, sem sumir eru þó um
leið afskaplega venjulegt fólk; einn gæti verið konan í næsta
húsi, annar eldri maður í sömu götu. Þríleiknum lýkur að ári.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Bergur Ebbi Benediktsson gaf út fyrstuljóðabók sína 2010. Nú er komin önnur,Vertu heima á þriðjudag, og skáldið
segir tímann á milli bóka hæfilegan. Óþarfi sé
að flýta sér. „Þannig var það með mörg íslensk
ljóðskáld á 20. öldinni; jafnvel 5, 6 og upp í 10
ár á milli bóka,“ segir hann í samtali við
Sunnudagsblað Morgunblaðsins.
Bók Bergs Ebba kemur út hjá forlaginu
Partus í bókaröð sem kölluð er Meðgönguljóð.
„Bækur í þessari seríu eru stuttar. Ég hef ort
miklu meira á síðustu sex árum, en Halldóra
K. Thoroddsen ritstjóri hjálpaði mér að vinsa
úr þessu,“ segir hann.
Yrkisefnið eru alls kyns myndir og vanga-
veltur. „Merkingin í sumu er mér ljós en ekki
öllu. Ég hugsa mjög mikið, myndir koma sífellt
upp í hugann, sumt verður að engu og eyðist,
sumt fær praktíska losun úr huganum, sumt
nota ég sem brandara í uppistandi en eitthvað
verður eftir sem kemur svo upp í hugann aftur
og aftur, liggur dýpra en annað; eitthvert stef
sem hugurinn festist í, kemst ekki frá. Þessi
sterka mynd er í vinnsluminninu og ef ég get
meitlað hana áfram set ég hana gjarnan út í
formi ljóðs. Ljóðabók er oft eins og mjög sein-
skrifuð dagbók,“ segir Bergur Ebbi.
Mikill ljóðaarfur
„Við neytum mjög mikils fréttaefnis í dag, er-
um alltaf að lesa fréttir og fréttaskýringar,
alltaf að greina heiminn sem við búum í; fram-
boðið nú er örugglega meira en nokkurn tíma.
Það er mikið búið að spá í flóttamannavand-
ann, hryðjuverk og slíkt, en sú dýpri tilfinning
sem fylgir breytingum sem eiga sér stað í
heiminum verður bara túlkuð með listinni. Við
erum alltaf að bíða, ég veit ekki nákvæmlega
eftir hverju, hugsanlega hvort Hollywood geri
mynd um hvað stríðið í Afganistan var slæmt
eða að við Vesturlandabúar séum að kúga fólk
í Mið-Austurlöndum.“
Bergur segir manneskjuna alltaf þurfa að
láta hlutina ganga upp í einhverskonar frásögn
en undir niðri sé miklu dýpri ótti gagnvart
breytingum í heiminum. „Nú erum við hrædd
við hryðjuverk og gagnaleka, svipað og á 20.
öldinni var fólk hrætt við kjarnorkuspreng-
ingu, og ljóðskáldin ná oft að túlka ástandið
með djúpum líkingum.“
Hann segir fólk finna sér mismunandi far-
veg, sjálfur hafi hann alltaf verið mikill unn-
andi ljóðlistar, „og ég held þrátt fyrir allt að ís-
lenskan varðveitist langbest í ljóðum. Að
sjálfsögðu þarf að gefa út dagblöð og fólk þarf
að tala íslensku en þarna er fjársjóður sem við
gefum ekki alltaf gaum. Við eigum mikinn
ljóðaarf frá 20. öldinni þótt sumir átti sig ekki
á því. Mörg ljóðskáld náðu að túlka mjög djúp-
ar tilfinningar og djúpstæðan beyg í ljóðum,
sem hafa lifað betur en flestar skáldsögur frá
sama tíma. Ég er að tala um Einar Braga,
Stefán Hörð Grímsson, Elías Mar, Jón úr Vör;
þetta er það sem ég las sem krakki og finnst
það ennþá magnað.“
Þó að Bergur vilji ekki líkja sér við þá gömlu
sem eru enn í miklu uppáhaldi, nefnir hann að
Stefán Hörður hafi til að mynda ekki ort mjög
mikið. „Það þarf ekki endilega að vera mikið
og er þannig næstum eins og andsvar við nú-
tímanum þegar framboð á öllu er svo gífur-
legt,“ segir Bergur Ebbi og bætir við: „Sumt
eftir Stefán Hörð finnst mér enn ægilegt, það
rífur mig í sundur. Mér finnst mörg ljóða hans
meira ögrandi en nokkur rapptexti.“
Tungan varðveitist best í ljóði
„Ljóðabók er oft eins og mjög seinskrifuð dag-
bók,“ segir skáldið Bergur Ebbi Benediktsson.
Ljósmynd/Saga Sig
Bergur Ebbi er ekki einhamur.
Leikritahöfundur, tónlistar-
maður, grínisti, lögfræðingur,
ljóðskáld. Og var einmitt að
senda frá sér ljóðabók.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Fyrsta ber auðvitað að nefna
Í leit að glötuðum tíma eftir
Marcel Proust, bók sem Lax-
ness kallaði óviðjafnanleg og
einstæð reikningsskil við
tímann. Þetta höfuðverk 20.
aldar bókmennta er að auki
til í meistaralegri þýðingu
Péturs Gunnarssonar þannig
að það að hafa ekki lesið hana
er mjög ofarlega á sakaskrá
minni. Önnur bók sem mig
hefur lengi langað að lesa en
ekki krækt í af óskiljanlegum
ástæðum er A Passage to
India eftir E.M. Forster, bók
sem hyllt hefur verið frá útgáfu og varð
kveikjan að stórmynd Davids Lean sem ég sá
fyrst á unglingsárum og
vakti áhuga minn á Indlandi
ásamt sjónvarpsþáttaröðinni
The Jewel in the Crown, eftir
bókum Pauls Scott. Ferðin til
Indlands ætti að liggja á nátt-
borðinu hjá mér og lýsa í
myrkrinu. Þriðja bókin sem
ég vil nefna bíður mín hér uppi í hillu, Dag-
bækur Franz Kafka, talsverður doðrantur en
veitir ákaflega áhugaverð innsýn í hugar-
heim eins margbrotnasta og frumlegasta höf-
undar 20. aldarinnar.
HVAÐ LANGAR
HÖFUNDANA AÐ LESA?
Sindri
Freysson
Af væntanlegum bókum er ég
spenntastur fyrir Leitin að
svarta víkingnum eftir Berg-
svein Birgisson. Hún var upp-
haflega skrifuð á norsku og
sló þar í gegn. Bergsveinn er
mikið uppáhald kollega sinna.
Af skáldsögum bíð ég
sveittastur eftir Ör Auðar Övu. Ég var spyrill á
ritþinginu um hana í fyrra og
fór þá aftur í gegnum höfund-
arverkið sem batnaði bara og
dýpkaði fyrir vikið. Jónas
Ebeneser, 49 ára hljómar
mjög auðarövulega.
Að heiman eftir Arngunni
Árnadóttur.
Það er alltaf
gaman að sjá nýja höfunda
stíga fram. Hef á tilfinning-
unni að hér sé komin ein af
þessum skáldsögum sem hver
kynslóð þarf að skrifa.
Allir bíða svo spenntir eftir
bókinni hans Kött Grá Pé.
Hann náði okkur alveg með nokkrum línum í
fyrra. „Trippy shit, sjittí tripp, tæmið vasana!“
Við gerum það pottþétt fyrir „Perurnar í íbúð-
inni minni“.
Hallgrímur
Helgason