Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.11.2016, Blaðsíða 43

„Ég er ekki viss um að við þurfum meiri skáld-
skap í heiminum. Trump stenst enga skoðun
nema sem fantasía hvítu Bandaríkjanna um að
klukkan verði látin ganga í hina áttina, sem
skáldskapur. Þetta tal um „post-truth“ þjóðfélag-
ið ætti að vera ákall um að snúa við á punktinum.
En það er eflaust enginn Móse á leiðinni niður úr
fjöllunum í Sviss með leirtöflu sem tekið verður
mark á. Siðferði og tal um græðgi eða lygar hefur
ekki skipt miklu lengi en mannkynssagan rennur
svo sem bara í eina átt: fram af næstu bjarg-
brún!“
Steinar Bragi segist handviss um að næsta
áratuginn muni nýfrjálshyggjan falla saman og
deyja „vegna sívíkkandi innri mótsagna í kenn-
ingunni og í staðinn sitjum við uppi með fasisma
og jafnvel styrjöld í kjölfarið, listamenn á auglýs-
ingastofum fara þá bara í áróðursmálin á meðan
og nei, við þurfum alveg áreiðanlega ekki meiri
skáldskap í bili, ekki nema þá í allra versta falli á
vettvangi bókmennta; við þurfum leiðinlega,
skynsama stjórnmálamenn sem trúa á sannleik-
ann og hafa samlíðan með okkur hinum, ekki öf-
ugt, við þurfum ekki breyska, litríka leiðtoga sem
krefjast athygli okkar alla daga og skálda skoð-
anir og málefni til að dreifa athyglinni frá því sem
skiptir máli – að við höfum verið féflett og svipt
hlutdeild í öllum tækniframförum sem orðið hafa
síðustu tvo til þrjá áratugi – það fór allt í vasann
hjá efsta eina prósentinu – og lífkerfin allt í
kringum okkur eru að hrynja. Svo lesum við bara
smásögur á meðan.“
Lestu smásögur sjálfur?
„Absólút. Ég kynntist Hemingway fyrst sem
smásagnahöfundi og nenni ekki að lesa hann í
stærri skömmtum, þar áður voru Poe, Angela
Carter og síðar allt með Carver, Wal-mart rea-
listum, Alice Munro. Murakami er innblásandi
kærulaus og fljótandi í styttri sögunum sínum en
ég er með svo latt minni að ég man ekki nöfnin
nema á broti af því sem ég les, nema ég fletti upp
í skjali en ég gleymi yfirleitt að punkta þar hjá
mér – ætli Everything Ravaged, Everything
burned eftir Tower Wells sé ekki það nýjasta
sem ég man nafnið á? Svo les ég Kristínu Eiríks-
dóttur og Braga Ólafsson og eflaust nýja safnið
hans Friðgeirs Einarssonar, þótt ég hafi ekki
enn komist í bókina, mér skilst hún sé góð og svo
lep ég allt sem drýpur úr Meðgönguljóðum og
Partus press og Tunglinu.“Ljósmynd/Björk Þorgrímsdótt
27.11. 2016 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 43
Veröld hlý og góð er ný bók með ljóðumog prósum Magnúsar Sigurðssonar.Þetta er fimmta ljóðabók höfundar en
auk þess hefur hann þýtt ljóð eftir þekkta höf-
unda.
„Upphaflega var þetta „hreint“ ljóðahandrit,
en svo varð ég þreyttur á mörgum ljóðanna
sem voru lítið annað en línuskiptir prósatextar,
svo ég endurskrifaði þau sem smáprósa eða
stuttar frásagnir,“ segir skáldið spurður að því
hvort efnið, þessi fjölbreyttu ljóð og prósar,
hafi sprottið fram af einhverju sérstöku tilefni.
Bætir svo við: „Kannski mætti tala um ljóð-
prósa, því þetta eru ekki beinlínis ljóð held ég,
þótt uppruninn sé í öllum tilvikum „ljóðrænn“.
Norska skáldið Tor Ulven talaði um hversu
frelsandi það er að taka stökkið frá naum-
hyggju ljóðsins til alls rýmisins sem prósa-
skáldskapur býður upp á – það sé eins og að
flytjast úr varðturni í höll. En miskunnarleysi
naumhyggjunnar hefur líka sinn sjarma, og
varðturnarnir geta svo sannarlega verið nauð-
synlegir á viðsjárverðum tímum!“
Maðurinn og náttúran eru þér hugleikin sýn-
ist mér. Og mér finnst líka glitta í ýmiskonar
pólitík. Ertu pólitískur?
„Pólitík er auðvitað vandmeðfarin í skáld-
skap, ekki síst ef hún er farin að troða sér í bíl-
stjórasætið. En ég tek undir með bandaríska
ljóðskáldinu Stanley Kunitz, sem sagðist ekki
ætla að biðjast afsökunar á væntumþykju sinni
fyrir fuglum og dýrum. Virðing mín fyrir líf-
keðjunni er eina trúarsannfæringin sem ég get
skrifað upp á, og ég reyni að gera þeirri sann-
færingu skil í ljóðum mínum. Hvað hreina og
klára pólitík varðar, þá dylst fáum hvaða hætta
steðjar að veröldinni – nema kannski nýkjörn-
um Bandaríkjaforseta og hans fylgdarmönn-
um! Ef til vill verða ekki róttækar breytingar
gerðar á orkunotkun heimsins fyrr en pen-
ingaöflin sjá sér hag í því, eða þangað til felli-
byljirnir sem hafa orðið tugþúsundum Haítí-
búa að bana fara að höggva veruleg skörð í rað-
ir Bandaríkjamanna sjálfra. Þangað til er hætt
við að skammsýnin ráði ríkjum. Ljóðlistin á
hinn bóginn býr oftar en ekki yfir tímaskynjun
sem er „náttúrulegri“ en hin takmarkaða fjög-
urra ára kjörtímabilsskynjun stjórnmálanna –
náttúrulegri af því að hún tekur mið af fortíð og
framtíð árþúsundanna, og dregur af henni lær-
dóm. Þessi víða tímaskynjun heillar mig, og ég
held að það megi tefla henni fram gegn skamm-
sýninni.“ skapti@mbl.is
Víð tímaskynjun heillar
Magnús Sigurðsson: Virðing mín fyrir lífkeðjunni er eina trúarsannfæringin sem ég get skrifað upp á.
Morgunblaðið/Golli
Magnús Sigurðsson fékk fyrir
nokkrum árum Ljóðstaf Jóns
úr Vör og hlaut Bókmennta-
verðlaun Tómasar Guð-
mundssonar. Nú sendir hann
fyrir sér fimmtu ljóðabókina.
Ástarsögur íslenskra kvenna.
bbbmn
Eftir: Maríu Lilju Þrastardóttur og Rósu
Björk Bergþórsdóttur. Veröld, 2016. 223
blaðsíður.
Alls konar ást er viðfangs-
efni bókarinnar Ástarsögur
íslenskra kvenna sem inni-
heldur 48 frásagnir úr raun-
veruleikanum, eins og stend-
ur framan á bókarkápu.
Sögurnar eru sagðar af kon-
um á öllum aldri, þær gerast
á mismunandi tímum og að-
stæðurnar eru afar ólíkar ... Ef einhver rauð-
ur þráður er gegnumgangandi í þessum ólíku
sögum er það að ástin býr í öllum aðstæðum.
Hún þekkir engin landamæri og getur kvikn-
að hvar sem er. Bara sisona.
Þær María Lilja Þrastardóttir og Rósa
Björk Bergþórsdóttir söfnuðu sögunum sam-
an ... Þeim hefur tekist býsna vel til við að
velja fjölbreyttar sögur í bókina þar sem
raddir sögukvennanna fá algerlega að njóta
sín.
Þetta er skemmtileg hugmynd að bók sem
gengur alveg ágætlega upp. Hverjum finnst
annars ekki gaman og gott að lesa um ástina?
Anna Lilja Þórisdóttir
Ljóðasafn bbbmn
Hjörtur Pálsson: Ljóðasafn Dimma, 2016.
362 bls.
Þetta er fjölbreyttur kveð-
skapur. Hér eru náttúru-
stemningar, breið frásagn-
arljóð, afmæliskvæði,
erfiljóð, ástarkvæði, pólitísk
ljóð, ferðamyndir, söguljóð
svo nokkuð sé nefnt; tengsl
manns og náttúru. Formið er
fjölbreytt, bæði bundið og
frjálst. Hér eru haglega kveðnar sonnettur og
limrur, fornyrðislag blasir við á erfiljóðum.
Hefðbundinn bragur settur ljóðstöfum og rími
er áberandi, en víða er frjálslega farið með
rím; það er þá notað til að hnykkja á efn-
istökum fremur en af reglufestu hrynjand-
innar ... Ljóðmælandinn er að jafnaði hóf-
stilltur, ber ekki bumbur, en talar af festu til
lesanda. Hjörtur hefur einkar gott vald á máli,
bregður upp lifandi myndum ...
Ljóð Hjartar eiga erindi á tímum erils og
óvinafagnaðar hér heima og heiman. Í þeim
má leita næðis og skynja í senn veröld sem var
og er. Hjörtur er af þeirri kynslóð sem ólst
upp við kyrrlátan slátt tímans í sveit og við sjó
í litlum bæ. Kynslóð sem batt tryggð við
gróna menningu, þjóðleg gildi og gróður
jarðar. Hann óx upp við vaxandi vélagný þeg-
ar fólk flykktist úr sveitum og á mölina og allt
varð í heiminum hverfult. Alls þessa sér stað í
ljóðum hans í bland við víðsýna menntun og
lifandi samleið með tímanum – án þess að
skoppa með straumnum. Af hálfu Dimmu er
bókin fallega búin að heiman.
Sölvi Sveinsson
Villisumar bbbbm
Eftir Guðmund Óskarsson. 125 bls. JPV-
Útgáfa 2016.
Ný bók Guðmundar Ósk-
arssonar er gott dæmi um að
mikla sögu þarf ekki alltaf að
segja í mörgum orðum og rík
myndræn sviðsetning snýst
ekki endilega um súpur smá-
atriða heldur vel útfærða fáa
drætti.
Þegar rithöfundur beitir
svo ríku myndmáli í texta mætti ætla að ein-
hvers staðar væri veika bletti að finna; að ein-
hvers staðar sé það tyrfið og þungmelt, þving-
að og skrúfað en textinn er án nokkurrar
ofhleðslu afar efnisríkur og lýsandi og flæðir
þykkt en áreynslulaust áfram.
... Þrátt fyrir átök og sorg er sagan falleg og
fyndin og flakki í tíma lipurlega sneitt inn í
söguna og brýtur það vel upp formið.
Júlía Margrét Alexandersdóttir
Úr umsögnum