Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.2015, Blaðsíða 68

56 Menning Páskablað 31. mars–7. apríl 2015
Britt-Marie
á toppnum
Skáldsagan Britt-Marie var hér
eftir Fredrik Backman skaust á
topp metsölulista Eymundsson
strax við
útkomu.
Bókin er
eftir sama
höfund og
hin geysi-
vinsæla
skáldsaga
Maður
sem heit-
ir Ove.
Söguhetja
þessar-
ar nýju
bókar
er Britt-Marie sem eftir fjörtíu
ára hamingjusnautt hjónaband
leiðist út á vinnumarkaðinn. Hún
fær starf á frístundaheimili fyrir
börn og unglinga og hefur nýtt líf
sem tekur óvænta stefnu.
Ævintýri og
veruleiki
Ævintýri er þriðja bók danska rit-
höfundarins Jonas T. Bengtsson.
Peter er í felum með föður sínum,
utan samfélagsins. Faðirinn tekur
að sér ýmsa vinnu og kennir syni
sínum að komast af hvað sem
það kostar. Hann segir drengnum
ævintýri til að útskýra flökkutil-
veru þeirra. Dag einn breytist æv-
intýrið í veruleika.
Fjalla-Eyvindur og Halla í leikstjórn Stefans Metz á stóra sviði Þjóðleikhússins
S
tundum er látið eins og
nútímaáhorfendur geti
ómögulega sett sig í sam-
band við frásagnir af fyrri
tímum. Ef Njáls saga væri
sett á svið væru kannski þriðjungs-
líkur á að verkið yrði látið fjalla um
Gunna, vinsælan plötusnúð á FM,
skinkuna Hallgerði sem gerðist sek
um að stela Breezer frá barþjónin-
um á Austur, og hinn óprúttna Mörð
hdl. Svoleiðis uppfærslur færa verk-
ið þó sjaldnar nær nútímaáhorfend-
um og blessunarlega er Fjalla-Ey-
vindur og Halla hans Stefans Metz
ekki svoleiðis nútímaframandgerv-
ing. Það er leikhús sem þorir að vera
einlægt.
Eins og illmenni klippt út úr
Tinnabók
Að vísu hefur rýni virst sem það
sé nokkuð í tísku meðal búninga-
hönnuða um þessar mundir að
klæða leikara í blöndu af fatnaði til
að gera áhorfendum ómögulegt að
staðsetja verkið í tíma – eða ég veit
ekki hvort það er ástæðan, en það
er niðurstaðan. Halla í leðurjakka
og stúlkur í leggings og köflóttum
skyrtum rímar ekkert sérstaklega
vel við 18. aldar veruleika verksins
og miðað við uppfærsluna að öðru
leyti virkar búningahönnun Seans
Mackaoui stundum anakrónísk, en
stundum ekki. Ætli rýni hafi ekki
þótt undarlegust múnderingin á
Steini Ármanni í hlutverki hrepp-
stjórans, með minkahúfu eða hvað
þetta var og hálsklút í þriggja hluta
tweedjakkafötum. Hann leit út eins
og illmenni klippt út úr Tinnabók.
Flestir búningar eru þó alveg í anda
verksins en undantekningarnar
stinga verulega í stúf.
Með hlutverk Höllu og Kára fara
Nína Dögg Filippusdóttir og Stefán
Hallur Stefánsson. Nína Dögg fer
einstaklega vel með að sýna sálarlíf
Höllu út á við og hægfara umpólun
hennar eftir barnsmissi og sextán
ár í útlegð, og undir lokin lekur lífs-
þreytan af Stefáni Halli í hlutverki
Kára. Höfuðandstæðingur þeirra er
sem fyrr segir leikinn af Steini Ár-
manni sem ferst hlutverk sitt vel
úr hendi, en kannski er túlkunin of
einvíð og samúð áhorfenda eftir því
lítil. Hann er þó kómískt illmenni;
rýnir kann betur að meta þau en al-
ger illmenni. Raunar er sýningin öll
töluvert kómísk fyrir hlé. Rýnir átti
ekki von á því að hann myndi hlæja
neitt á þessari sýningu en aldrei fór
það ekki svo. Pálmi Gestsson fór á
kostum í hlutverki Jóns sýslumanns
og einkum nær leikurinn hæðum í
sögu hans af því hvers vegna laxar
ganga í ár. Stjörnuleikur!
Vel valið í hvert hlutverk
Rýnir hefur alltaf haft miklar mæt-
ur á Sigurði Sigurjónssyni sem í
senn er einn færasti og einn van-
metnasti sviðsleikari á Íslandi.
Hann brást ekki væntingum frem-
ur en fyrri daginn og átti frábæran
leik sem útilegumaðurinn Arnes.
Eins og flestar persónur verksins á
hann sér ýmsar hliðar og ekki verð-
ur annað sagt en að leikurum takist
einstaklega vel að koma þeim öllum
til skila.
Sérstaklega vill rýnir hrósa Kristni
Óla Haraldssyni fyrir frammistöðu
sína í hlutverki smalans. Hann hef-
ur snarpan kómískan reflex og sam-
spil hans og hinna persónanna er
einkar lifandi og sannfærandi. Það
verður spennandi að fylgjast með
honum í framtíðinni. Oddur Júlíus-
son var líka frábær í hlutverki Magn-
úsar en helst þótti mér vandinn að
stundum heyrði ég ekki hvað hann
sagði, en það var svo sem ekki ein-
skorðað við hann. Tungur á sveimi
í hléinu töldu að þetta væri leik-
myndinni að kenna en að ein-
hverju leyti kynni þetta sömuleiðis
að skrifast á talhraða. Leikhópur-
inn vonandi finnur leiðir til að slétta
úr þessari misfellu á komandi sýn-
ingum. Ragnheiður Steindórsdótt-
ir og Esther Talía Casey voru báðar
mjög þéttar í hlutverkum Guðfinnu
og Oddnýjar og samskipti þeirra við
smaladrenginn voru með skemmti-
legri köflum sýningarinnar. Þór-
hallur Sigurðsson var flottur sem
Arngrímur og sýslumannsfrú-
in Guðrún, þó að ekki sé það stórt
hlutverk, hafði lágstemmda vigt í
meðförum Tinnu Gunnlaugsdóttur.
Áhorfendum hlíft við
tengslamyndun
Það er sem sagt ekkert hægt að
kvarta undan leikurunum og enginn
ónefndur þar nema telpurnar fjórar:
Agla Bríet Gísladóttir, Gríma Vals-
dóttir, og systurnar Helena og Hild-
ur Clausen Heiðmundsdætur sem
fóru með hlutverk barna á bæn-
um auk Tótu, dóttur þeirra Höllu og
Kára. Þær stóðu sig allar eins vel og
hugsast gæti en hér kemur jafnframt
að þeim hluta sýningarinnar sem
mér þótti hvað merkilegastur, en
það er Tóta sjálf og hvernig hún var
persónugerð á sviðinu. Fátt er hægt
að segja um það sem ekki skemmir
fyrir væntanlegum áhorfendum, en
ég velti fyrir mér hvort sú leið sem
var valin hafi verið til þess farin að
hlífa áhorfendum við tengslamynd-
un. Sú tilfinning mín styrktist við að
frægasta atriði leikritsins var nálega
sleppt þó að ekki færi á milli mála
hvað hefði gerst.
Ég var ekkert sérstaklega hrifinn
af þessu en þessi uppfærsla verður í
öllu falli seint sökuð um tilfinninga-
klám. Hún hefur mestan áhuga á sál-
arlífi Höllu og Kára. Forsagan er auð-
vitað nauðsynleg en aðrar persónur
og önnur atriði eru fremur til að
sýna hvað þau áttu en hafa misst,
en annars er ekki staldrað lengi við
þau. Hin innri glíma er í forgrunni
og þegar best tekst til er henni skilað
í andrúmslofti og ósögðum orðum.
Með betri uppfærslum leikársins
Leikmynd Seans Mackaoui var
að ýmsu leyti góð: stílhrein, einföld,
en sumt í henni játa ég að ég skildi
ekki, til dæmis ísjakann sem hékk
allan tímann yfir sviðinu og hvað
hann átti að merkja. Lýsing Hall-
dórs Arnar Óskarssonar var á köfl-
um magnþrungin en verst er þegar
kasta þarf ljósi út í sal því það lend-
ir óhjákvæmilega beint í augunum á
nokkrum óheppnum áhorfendum
sem geta þá ekki notið sjónarspils-
ins. Mér fannst tónlist Elvars Geirs
Sævarssonar ekkert endilega henta
verkinu en hljóðeffektarnir gerðu
mikið til að dýpka upplifunina, eink-
um í lokaatriðum verksins.
Í heildina litið er óhætt að mæla
með Fjalla-Eyvindi og Höllu. Hið sí-
gilda leikverk Jóhanns Sigurjónsson-
ar á alveg sama erindi við okkur nú
og þegar það var frumflutt árið 1911.
Ekki spillir leikaraúrvalið fyrir en vel
er valið í sérhvert hlutverk. Á köflum
er sviðsetningin alveg mögnuð en á
öðrum stundum dregst áhorfandinn
dálítið út úr sýningunni, einkum
þegar leikarar fara út í sal á rjúpna-
veiðar; sömu brellu er beitt mun
betur síðar í verkinu og skal það ekki
skemmt fyrir lesendum með því að
segja nánar frá því. En það leyfir rýn-
ir sér að fullyrða að Fjalla-Eyvindur
og Halla er með betri uppfærslum
Þjóðleikhússins á þessu leikári og
vel þess virði að sjá. n
Í jöklinum hljóða
Fjalla Eyvindur og Halla
Höfundur: Jóhann Sigurjónsson
Leikgerð og leikstjórn: Stefan Metz
Leikarar: Nína Dögg Filippusdóttir, Sigurður
Sigurjónsson, Stefán Hallur Stefánsson,
Steinn Ármann Magnússon og fleiri.
Tónlist og hljóðmynd: Elvar Geir Sævarsson
Leikmynd og búningar: Sean Mackaoui
Lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Sýnt í Þjóðleikhúsinu
Arngrímur Vídalín
ritstjorn@dv.is
Dómur
Halla og Kári í
forgrunni Innri
glíma Höllu og Kára er
í forgrunni í leikgerð
Stefans Metz og þegar
best tekst til er henni
skilað í andrúmslofti
og ósögðum orðum.
Mynd Eddi
„Leik-
hús
sem þorir
að vera ein-
lægt