Skagfirðingabók - 01.01.2008, Blaðsíða 127

ÞÓRÐUR HREÐA f KOLBEINSDAL
Össur eftir bardaga í „Sviðgríms-
hólum“ og má e.t.v. skilja söguna svo
að hann hafi verið heygður á þeim
slóðum.
Þegar Skeggi fréttir þetta bregður
hann hart við, kemur norður öllum
að óvörum og kallar Þórð út á sinn
fund. Þórhallur bannar mönnum að
liðsinna Þórði en hann gengur út
með því skilyrði að Skeggi fylgi sér
þangað sem Össur féll. Þegar kemur
að haugi Össurar verður nokkurt
orðaskak og Skeggi bregður sverði
sínu, Sköfnungi, sem hefur þá nátt-
úru að honum má ekki bregða nema á
hann komi blóð. — Slík sverð eru
annars ekki óþekkt úr öðrum sögum.
En þegar hann ætlar að láta til skarar
skríða birtist Eiður Skeggjason með
átján menn og gengur á milli. I bræði
sinni fer Skeggi aftur að Miklabæ,
tekur Þórhall í rúminu og heggur af
honum hausinn við rúmstokkinn þótt
húsfreyja biðji honum griða. Þannig
er Sköfnungi svalað. En eins og sjá
má er þessi þáttur ríkur af ævintýra-
og sagnaminnum úr ýmsum átrum.
Nú færist leikurinn aftur vestur í
Miðfjörð og enn er Þórði gerð fyrir-
sát. Loks takast þó sættir og Sigríður,
systir Þórðar, giftist Ásbirni, frænda
Skeggja. Og þótt minnstu muni að
upp úr sjóði í brúðkaupinu helst nú
friður.
Þórður kvænist hins vegar Ólöfu á
Miklabæ og sest þar að. Segir sagan
að hann hafi auðgast af smíðum
sínum. Síðasta eldraun Þórðar verður
við Lurkastein hjá Bakkaseli í Öxna-
dal þar sem hann heyr einvígi við
Sörla, frænda Orms þess er hann
hafði forðum vegið, og enn hefur
Þórður betur. Segir sagan í lokin að
Þórður hafi orðið sóttdauður.
Skálasmiðurinn
VIÐURNEFNIÐ „hreða“ merkir líklega
sá sem hræðir eða veldur ófriði. En þó
virðist sem það hafi ekki síður verið
smíðakunnátta Þórðar en vígfimi
sem hélt nafni hans á lofti. I Þórðar
sögu segir m.a. að Þórður hafi starfað
að skálasmíði í Flatatungu, ennfrem-
ur segir þar: „Stóð sá skáli allt til
þess er Egill byskup var að Hólum.“6
Egill Eyjólfsson var biskup á Hólum
1331—1341 og hefur þessi athuga-
semd verið tekin sem vísbending um
að sagan sé rituð um miðja 14. öld.7
Minningin um skálann mikla í
Flatatungu varð langlíf og löngu eftir
að hann var horfinn voru þar í bæj-
arhúsum útskornar fjalir sem menn
töldu að væru úr skálanum góða,
handaverk Þórðar hreðu. Þessar fjalir
týndu tölunni í aldanna rás en þó
varðveittust til vorra daga fáein brot
og hafa jafnvel verið talin með elstu
útskurðarmyndum sem til eru á
Norðurlöndum þó að hæpið sé að
tengja þær við Þórð hreðu.8 Þórðar
saga var meðal þeirra Islendingasagna
sem Arngrímur lærði endursagði í
Crymogæu.9 Ennfremur bætti Arn-
6 íslenzk fornrit XIV, bls. 207.
7 Sigurður Nordal. Lhn íslenskar fornsögur. Reykjavík 1968, bls. 168.
8 Sjá kenningar Selmu Jónsdóttur. Býsönsk dómsdagsmynd í Vlatatungu. Reykjavík 1959.
9 Crymogœa. Þeettir úr sögu íslands, bls. 204. Safn Sögufélags 2. Reykjavík 1985.
123