Fréttatíminn - 12.08.2016, Qupperneq 8

8 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 12. ágúst 2016
Súðavíkurhreppur 184 126.5 8 732.377
Skagaströnd 489 253.5 22 563.582
Tálknafjarðarhreppur 267 134.6 12 549.089
Seyðisfjarðarkaupstaður 658 320.8 30 532.630
Breiðdalshreppur 183 80.1 8 482.897
Bolungavíkurkaupstaður 904 333.5 41 414.062
Snæfellsbær 1.663 605.0 75 408.895
Kaldrananeshreppur 103 36.3 5 397.588
Vesturbyggð 1.013 356.5 46 397.022
Ísafjarðarbær 3.623 1.179.3 163 370.606
Fjallabyggð 2.025 650.4 91 366.282
Grundafjarðarbær 899 262.6 41 337.175
Langanesbyggð 505 146.1 23 334.399
Djúpavogshreppur 456 130.8 21 331.881
Stykkishólmsbær 1.113 319.0 50 331.706
Sandgerðisbær 1.577 443.5 71 326.318
Vestmannaeyjabær 4.282 1.197.6 193 324.791
Fjarðabyggð 4.693 1.267.6 212 315.220
Ölfus 1.956 502.5 88 302.033
Garður 1.425 354.9 64 294.140
Vopnafjarðarhreppur 650 140.5 29 261.186
Grýtubakkahreppur 357 76.5 16 259.405
Hornafjörður 2.171 457.2 98 255.715
Grindavíkurbær 3.126 639.0 141 249.515
Borgarfjarðarhreppur 124 24.5 6 243.003
Dalvíkurbyggð 1.840 349.8 83 235.220
Strandabyggð 467 84.5 21 226.020
Norðurþing 2.825 458.8 127 207.523
Akraneskaupstaður 6.908 477.8 312 114.281
Vogar 1.148 72.9 52 108.579
Skagafjörður 3.902 204.4 176 97.499
Húnaþing vestra 1.160 53.8 52 91.512
Reykjanesbær 15.233 647.6 687 87.621
Akureyrarkaupstaður 18.294 692.8 825 82.981
Árborg 8.206 289.8 370 80.421
Blönduósbær 865 20.1 39 68.301
Hafnarfjarðarkaupstaður 28.189 420.7 1.272 60.032
Reykjavíkurborg 122.460 1.134.9 5.524 54.377
Kópavogsbær 34.140 51.2 1.540 46.608
Hörgársveit 557 0.3 25 45.627
Akrahreppur 200 0.0 9 45.109
Árneshreppur 55 0.0 2 45.109
Ásahreppur 218 0.0 10 45.109
Bláskógabyggð 979 0.0 44 45.109
Borgarbyggð 3.637 0.0 164 45.109
Dalabyggð 678 0.0 31 45.109
Eyja- og Miklaholtshreppur 138 0.0 6 45.109
Eyjafjarðarsveit 1.035 0.0 47 45.109
Fljótdalshreppur 74 0.0 3 45.109
Fljótsdalshérað 3.443 0.0 155 45.109
Flóahreppur 619 0.0 28 45.109
Garðabær 14.717 0.0 664 45.109
Grímsnes- og Grafningshreppur 465 0.0 21 45.109
Helgafellssveit 55 0.0 2 45.109
Hrunamannahreppur 807 0.0 36 45.109
Húnavatnshreppur 403 0.0 18 45.109
Hvalfjarðarsveit 622 0.0 28 45.109
Hveragerðisbær 2.463 0.0 111 45.109
Kjósarhreppur 217 0.0 10 45.109
Mosfellsbær 9.481 0.0 428 45.109
Mýrdalshreppur 525 0.0 24 45.109
Rangárþing eystra 1.774 0.0 80 45.109
Rangárþing ytra 1.526 0.0 69 45.109
Reykhólahreppur 267 0.0 12 45.109
Seltjarnarnes 4.415 0.0 199 45.109
Skaftárhreppur 470 0.0 21 45.109
Skagabyggð 109 0.0 5 45.109
Skeiða- og Gnúpverjahreppur 521 0.0 24 45.109
Skorradalshreppur 53 0.0 2 45.109
Skútustaðahreppur 408 0.0 18 45.109
Svalbarðshreppur 99 0.0 4 45.109
Svalbarðsstrandarhreppur 438 0.0 20 45.109
Tjörneshreppur 60 0.0 3 45.109
Þingeyjarsveit 918 0.0 41 45.109
Alls: 332.529 15.000 15.000 90.212*
*Meðaltal á íbúa
Veiðileyfa-
gjald á
mann í kr.
Hlutur
ríkis í
m. kr.
Hlutur
sveitar-
félags í
m. kr.
Íbúar
2016
Taflan sýnir hvernig leigutekjur ríkis og sveitarfélaga myndu skiptast á milli sveitar-
félagana ef helmingur af tekjunum af auðlindarentunni yrði settur í ríkissjóð en
helmingnum skipt á milli sveitarfélaga í hlutfalli við landað aflaverðmæti árin áður en
kvótakerfið umbreytti öllu. Gert er ráð fyrir að auðlindarentan til hins opinbera verði
30 milljarðar króna og skiptist jafnt á illi ríkis og sveitarfélaga. Þetta er há upphæð
miðað við innheimtu veiðileyfagjalds í dag en lág upphæð í samanburði við tekjur
Færeyinga af uppboði á kvóta í sumar.
um fækkað á sama tíma og Ís-
lendingum hefur fjölgað. Þeir ættu
að vera um 493 ef sveitarfélagið
hefði haldið í við íbúaþróun lands-
ins en í dag búa aðeins 267 manns
á Tálknafirði. 46 prósent Tálkn-
firðinga lifir og starfar annars stað-
ar en í bænum.
Rentan til fárra
Eins og fram hefur komið í Frétta-
tímanum á undanförnum vikum
hefur kvótakerfið haft gríðarleg
áhrif á byggðir landsins. Kvóta-
kerfið verndaði fiskstofna, dró
úr offjárfestingu og stuðlaði að
aukinni hagkvæmni í greininni.
Við það fluttist auðlindarentan, sá
hagnaður sem fæst af því að nýta
villta fiskistofna, frá óhagkvæmum
rekstri hringinn í kringum landið
til fárra stórra útgerðarfyrirtækja.
Auðlindarentan dró áfram upp-
byggingu sjávarbyggðanna þótt
hún hafi ekki endað sem hagnað-
ur í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja.
Hún dreifðist á mörg fyrirtæki sem
veittu fjölda fólks vinnu og skilaði
sér þannig áfram inn í byggðar-
lögin þótt ekki hafi verið hægt að
benda á hana sem hreinan hagnað
af rekstri.
Þegar aðgengi að auðlindinni
var takmarkað var hægt að safna
auðlindarentunni saman. Hún
dreifðist ekki um mörg fyrirtæki í
slælegum rekstri heldur safnaðist
að miklum mun færri fyrirtækj-
um sem gátu hagrætt, dregið úr
fjárfestingum og nýtt aflann mun
betur.
Óréttlætið í kerfinu er að auð-
lindarentan var með þessu færð
frá íbúum sjávarbyggðanna til ör-
fárra fjölskyldna sem áttu stærstu
útgerðarfélögin. Einfeldningslegar
röksemdir stuðningsmanna kvóta-
kerfisins hafa verið þær að benda á
hagnað útgerðarfyrirtækjanna og
segja að þar sem áður var tap eða
lítill sem enginn hagnaður væri
kominn myndarlegur rekstraraf-
gangur og mikil fjárfestingageta.
Því er haldið fram að kvótakerf-
ið hafi búið þennan hagnað til úr
engu.
Réttara að líta svo að kvótakerf-
ið hafið flutt auðlindarentuna til,
frá offjárfestingu og óhagkvæmni
dreifðrar en tiltölulega öflugrar
byggðar með mörgum fyrirtækj-
um til fárra fyrirtækja og örfárra
eigenda. Gagnrýni á kerfið bein-
ist ekki að hagkvæmninni sem
skömmtun veiðileyfa getur af sér
heldur hvernig auðlindarentan af
Íslandsmiðum var gefin fáum.
Rentan færð heim
Til að halda í kosti kerfisins en
sníða af því gallanna mætti gera
ráð fyrir sanngjörnu auðlinda-
gjaldi sem rynni til sjávarbyggð-
anna sem byggðust upp af auð-
lindarentunni og eru háðastar
henni. Í töflunni sem fylgir grein-
inni er sýnt hvernig 30 milljarða
króna auðlindagjald, sem fengist
með skattheimtu eða uppboðum,
myndi skiptast milli sveitarfélaga
ef helmingur gjaldsins rynni til
ríkis og helmingur til sveitarfélaga
eftir því hvernig landað aflaverð-
mæti skiptist milli þeirra árin fyrir
kvótakerfi, 1982 til 1984.
Samkvæmt slíkri útdeilingu
rynni stærsti hluti auðlindagjalds-
ins til Fjarðabyggðar, 1267 millj-
ónir króna árlega þótt að í ár sé
Reykjavík kvótaríkasta sveitar-
félagið. Ef litið er til tekna á íbúa
kæmi mest í hlut Súðvíkinga eða
687 þúsund krónur á mann.
Þetta fyrirkomulag felur ekki
í sér fullkomið réttlæti enda er
það varla til. En þar sem auð-
lindagjaldið myndi skiptast eftir
aflaverðmæti fyrir kvótakerfið á
íbúafjöldann í dag er tilhneiging
innan svona skiptingar að íbúar
þeirra byggðarlaga sem hafa farið
verst út úr kvótakerfinu fái hlut-
fallslega mest. Skattheimtan gæti
þá nýst íbúunum til að umbreyta
atvinnulífi sinna byggðarlaga til að
mæta nýjum raunveruleika, sjáv-
arbyggðinni eftir kvótakerfi.
Húsavík hefur týnt tveimur
þriðju hluta aflans
Aflaverðmæti landaðs afla á
Húsavík og annars staðar í Norð-
urþingi hefur dregist saman um
tvö þriðju innan kvótakerfsins.
Fyrir kvótann var landaður afli á
Húsavík, Raufarhöfn og annars
staðar í byggðarlaginu um 3,06
prósent af heildarverðmæti landaðs
sjávarfangs. Í fyrra var hlutfallið
komið niður í 1,01 prósent. Miðað
við aflaverðmæti síðasta árs jafn-
gildir þetta um 2,9 milljörðum króna
í tapaðar árstekjur, sem gerir rúma
milljón króna á hvern íbúa á ári. Ef
15 milljarða króna veiðileyfagjaldi
yrði deilt út í sjávarbyggðir miðað
við landaðan afla fyrir kvótakerfi
fengi Norðurþing um 459 milljónir
króna árlega sem hlutdeild í auð-
lindarentu hafsins. Það væri uppbót
fyrir tapaðan kvóta þótt það næði
ekki að vega upp þau áföll sem
sveitarfélagið hefur orðið fyrir inn-
an kvótakerfsins.
Hver íbúi Seyðisfjarðar hefur
misst 2,6 milljónir króna
Fyrir kvótakerfi var landaður afli
á Seyðisfirði um 2,14 prósent af
verðmæti alls sjávarfangs á Ís-
landi. Í fyrra var aðeins landað
fiski á Seyðisfirði að andvirði um
0,90 prósent af heildarverðmæti
landaðs afla á Íslandi. Mismunur-
inn jafngildir um 1,7 milljörðum
króna, sem gera um 2,6 milljón-
ir króna á hvern íbúa í bænum.
Seyðisfjörður hefur miðað við
þetta farið einkar illa út úr þeim
breytingum sem kvótakerfið hefur
valdið í sjávarútvegi. Hlutfallslega
er aðeins áfall Súðavíkur stærra
en þar nema tapaðar tekjur meira
en 5 milljónum króna á hvern
íbúa. Ef 15 milljarða króna veiði-
leyfagjaldi yrði dreift til sveitarfé-
laga eftir hlutfalli í auðlindarent-
unni fyrir kvótakerfi yrði hlutur
Seyðisfjarðar um 321 milljón króna
á ári eða um 488 þúsund krónur
á íbúa.
Mest af auðlindarentunni
til sjávarbyggðanna
KRINGLUNNI 2. HÆÐ | HAGKAUPSHÚSINU, SKEIFUNNI
SPÖNGINNI, GRAFARVOGI
SELESTE
UMGJÖRÐ Á:
1 kr.
við kaup á glerjum