Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1999, Blaðsíða 12

að bæta við fræðsiu um hvað gerðist þegar þær kæmu
aftur á legudeild af vöknun.
Neðst á spurningalista voru nokkrar línur þar sem kon-
urnar gátu komið með athugasemdir. í þeim dálki töldu
þrjár konur að gott hefði verið að fá þessa fræðslu fyrr, til
dæmis í mæðraverndinni. Fjórar nefndu hve gott hefði
verið fyrir eiginmenn þeirra að skoða fræðslumöppuna. Ein
þeirra sagði:
„Mér fannst mjög gott að geta sýnt manni og 18
ára syni keisaramöppu. Mér fannst það hjálpa eigin-
manni að undirbúa sig fyrir keisaraskurð. Mér finnst
nauðsynlegt að hafa svona rnöppu."
Einnig nefndu þrjár konur að kvíði þeirra hefði minnkað
við það að skoða keisaramöppuna og ein konan sagði að
hún hefði ætlað í svæfingu en snúist hugur við það að
skoða möppuna. Ein kona, sem boðið var að skoða
fræðslumöppuna, afþakkaði það. Hún kvaðst ekki treysta
sér til að sjá fræðsluna. En í könnun var kona sem skrifaði:
„Myndirnar eru góðar. En mér fannst sumar mynd-
irnar dálítið ógeðslegar. Mér finnst engu mega
breyta í möppunni. Alls ekki taka í burtu ógeðslegu
myndirnar. Þetta er bara svona."
Tölfræðiforritið var líka látið reikna út fylgni milli breyta.
Marktæk fylgni reyndist vera á milli aukins aldurs og fjölda
fæðinga (r = 0,40). Ef konurnar höfðu ekki farið í keisara-
skurð áður, þá jókst þekking þeirra marktækt meira við það
að skoða möppuna en hinna (r = 0,48). Einnig var
marktækur munur á væntingum kvennanna til keisara-
skurðar því þær sem höfðu farið áður í keisaraskurð sögðu
hann oftar vera eins og þær hefðu búist við (r = 0,35).
Umfjöllun
Huglæg reynsla okkar af þessu verkefni er að samvinna
milli svæfinga- og fæðingardeilda hafi heldur aukist. Það
sýnir okkur að svæfingahjúkrunarfræðingar eru mikilvægir
við að tryggja samfellda hjúkrun. Einnig er það tilfinning
svæfingahjúkrunarfræðinga á FSA, að eftir að fræðslu-
mappan var útbúin komi mæður betur undirbúnar undir
keisaraskurðinn en áður. Konunum viðist yfirleitt líða vel og
þær þekkja almennt atburðarás keisaraskurðar og þeim
kemur ekki margt á óvart. Samskipti mæðra og hjúkrunar-
fræðinga verða markvissari því ekki þarf að byrja frá grunni
að fræða hina verðandi móður um keisaraskurðinn.
Auðveldar þetta umönnum og hjúkrun kvennanna og það
eykur starfsánægju. Okkar reynsla er sú að ef eitthvað
óvænt kemur upp sé auðveldara að ná tökum á aðstæð-
um því að konan er rólegri. Athugasemdir margra mæðr-
anna styrkja þessa skoðun.
Ekki fundust heimildir við lesefnisleit um áhrif þess að
12
veita konum og aðstandendum þeirra fræðslu um
fyrirframákveðinn keisaraskurð eftir að inn á sjúkrahús er
komið. Burritt og Fawcett gerðu bækling um keisaraskurð
sem dreift var til verðandi foreldra í foreldrafræðslu fyrir
barnsburð, óháð því hvort um keisaraskurð var að ræða
eða ekki. í bæklingnum voru hegðunar-, skyn- og fram-
kvæmdaupplýsingar. Þau 18 pör, sem höfðu reynslu af
keisaraskurði, voru spurð um bæklinginn og svöruðu 15
konur og 13 karlar að hann hefði mikið upplýsingagildi
(vitnað til í Fawcett, 1990). Er það í samræmi við niður-
stöður úr þessari könnun. í athugasemdum frá fjórum
konum kom einnig fram að þeim fannst gott að feðurnir
skoðuðu fræðslumöppuna því það auðveldaði þeim undir-
búning fyrir keisaraskurðinn. Ef feðurnir skoða umrædda
fræðslumöppu gera þeir sér betur grein fyrir atburðarás
keisaraskurðar og þá verða þeir færari um að veita konum
sínum stuðning í aðgerðinni.
Konurnar í könnuninni bentu á að meiri fræðslu vantaði
um keisaraskurð almennt á meðgöngu. Fawcett (1994)
komst að því að þær konur (n = 224) sem tóku þátt í
markvissri fræðslu (tveggja klukkutíma) almennt um
keisaraskurð á meðgöngunni höfðu jákvæðari reynslu af
keisaraskurði en hinar sem fengu einungis hefðbundna
fræðslu (n= 135). í þessari könnun jókst þekking þeirra
sem ekki höfðu farið í keisaraskurð áður, mun meira en
hinna sem höfðu reynsluna, við það að skoða fræðslu-
efnið. Gefur það okkur þá vísbendingu að leggja beri
sérstaka áherslu á að sýna þeim konum, sem ekki hafa
farið áður í keisaraskurð, fræðsluefnið.
Til þess að hin verðandi móðir geti tekið þátt í fæðingu
barns síns með keisaraskurði er nauðsynlegt að hún sé
vakandi. Oft virðist gæta ótta í sambandi við mænudeyf-
ingar, eins og kom fram hjá einni konunni í könnuninni.
Rannsóknir hafa sýnt að dvölin á skurðstofu eða
aðgerðarferlið sjálft veldur sjúklingunum oft mestum kvíða
(Brown, 1990; Hathaway, 1986) og að sjúklingar kjósa oft
að taka lítinn þátt í eigin meðferð inni á skurðstofum
(Leino-Kilpi og Vuorenheimo, 1993). í þessari könnun kom
fram að 13 konum fannst keisaraskurðurinn auðveldari en
þær höfðu vænst. Ekki fundust neinar heimildir um
breytingar á viðhorfi til mænudeyfingar eða aðgerðarferlis
vegna fræðslu. Því má álykta að almennt þurfi að rann-
saka betur hvort fræðsla fyrir mænudeyfingu og aðgerðir
hafi áhrif á viðhorf einstaklingsins til deyfingarinnar og
aðgerðarferlisins og þá hvers konar áhrif.
Eins og áður kom fram voru það fjórar konur sem ekki
töldu sig hafa fengið neina fræðslu frá fagaðilum fyrir
keisaraskurðinn. Nauðsynlegt er að fagfólk aðstoði konur,
sem eru að fara í áætlaðan keisaraskurð, við lestur
fræðsluefnis og svari spurningum þeirra. Það getur dregið
úr kvíða eða ótta. Fyrir suma getur fræðslan verkað
ógnvekjandi þannig að einstaklingurinn kjósi jafnvel að
sleppa fræðslunni eins og var með eina konu hér.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 75. árg. 1999