Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1999, Blaðsíða 20

alvarlegs astma til aö leggja til atriði á spurningarlistann
sem tilheyrðu sérstaklega fjölskyldum ungra barna með
astma og eins til að staðfesta innihaldsréttmæti fyrir þessa
gerð af upprunalega mælitækinu. í þessari rannsókn var
alphaáreiðanleiki fyrir mæðurnar 0,92 og 0,89 fyrir feðurna.
Aðferð og greining gagna
Foreldrum, sem uppfylltu skilyrði rannsóknarinnar, var
boðin þátttaka í rannsókninni af klínískum sérfræðingum í
hjúkrun sem unnu á deildum og göngudeildum stofnan-
anna, eða af rannsakandanum sjálfum. Foreldrar, sem
tilbúnir voru til að taka þátt í rannsókninni, fengu svo spurn-
ingalistana með sér heim og voru þeir hvattir til að svara
sjálfstætt öllum listunum (þ.e. óháð skoðun hvort annars).
Öll gögnin voru greind með því að nota tölfræðipakk-
ann SPSS (Statistical Package for the Social Sciences).
Gögnin voru greind með það fyrir augum að svara
rannsóknarspurningunum og tilgátunum sem settar höfðu
verið fram. Niðurstöðurnar, sem kynntar eru hér í þessari
rannsókn, eru einungis hluti af stærra rannsóknarverkefni
um „aðlögun fjölskyldna sem eiga barn 6 ára eða yngra
með langvarandi astma".
Niðurstöður
Tímafrekasti umönnunarþátturinn, sem tilgreindur var af
mæðrum ungra barna með astma, var að veita barninu
andlegan stuðning (meðaltal=3,36);SF=1,17). Aðrir tíma-
frekir umönnunarþættir voru að meðhöndla aga- og hegð-
unarvandamál hjá unga barninu með astmann (meðal-
tal=3,13;SF=1,19); að styðja við þroska barnsins (meðal-
tal=3,12;SF=1,20); meðhöndla astmakast (meðal-
tal=3,09;SF=1,12) og að skipuleggja atburði fyrir fjölskyld-
una (meðaltal=3,01 ;SF=1,42) (sjá mynd 1). Þrír erfiðustu
umönnunarþættirnir fyrir mæðurnar voru að meðhöndla
eigin þreytu samhliða því að sinna barninu með astmann
(meðaltal=3,05;SF=1,29); meðhöndla astmakast (meðal-
tal=3,01 ;SF=1,19) og að meðhöndla aga- og hegðunar-
vandamál (meðaltal=3,01;SF=1,18). Önnur erfið umönn-
unarstörf, sem mæðurnar upplifðu voru að vakna á nóttunni
til að hugsa um barnið (meðaltal=2,72;SF=1,32); komast
yfir að sinna vinnu eða skóla utan heimilis og að skipuleggja
astmameðferð á sama tíma (meðaltal=2,63;SF=1,39) og að
meðhöndla hegðunarvandamál tengt notkun á astmalyfjum
(meðaltal=2,61;SF=1,52) (sjá mynd 2).
Fyrir feðurna voru tveir tímafrekustu umönnunarþættirnir
að styðja við þroska barnsins (meðaltal=2,87;SF=0,88) og
að veita barninu með astmann andlegan stuðning (meðaltal
2,86;SF=0,90). Aðrir tímafrekir umönnunarþættir, sem
feðurnir nefndu voru að veita maka sínum eða sambýliskonu
andlegan stuðning (meðaltal 2,65;SF=0,79) meðhöndla aga-
og hegðunarvandamál hjá barninu (meðaltal=2,60;SF=0,71);
veita öðrum börnum andlegan stuðning (meðal-
tal=2,56;SF=1,14); og að fylgjast með síðari viðvörunar-
20
Mynd 1. Umönnunarþættir sem tóku mestan tíma hjá mæðrum
■ Veita baminu (með astma) andlegan
■ Fást við aga- og hegðunarvandamál
(t.d. grát. óværð, erfiðleika með svefn)
Styðja við þroska bamsins (t.d. skiptast
á leikföngum, geta leikið sér fallega
við önnur böm o.s.frv.)
■ Meðhöndla astmakast (þ.e. fylgja
meðferð skv. fyrirmælum. gefa lyf,
ákveða hvort bamið þurfi að fara til
læknis o.s.frv.)
■ Skipuleggja atburði fyrir fjölskylduna
(t.d. afþreyingu, máltíðir, hvfld,
citthvað fyrir bömin til að hafa fyrir
stafni o.s.frv.)
Mynd 2. Erfiðustu umönnunarþættimir fyrir mæður
■ Mcðhöndla eigin þreytu samhliða þvf
að sinna baminu
■ Meðhöndla astmakast (t.d. veita
baminu meðferð skv. fyrirmælum, lyf,
ákveða hvort þörf sé á að fara með
bamið til læknis o.s.frv.)
■ Sinna aga- og hegðunarvandamálum
(t.d. gráti, óværð, erfiðleikum með svefn)
■ Vakna á nóttunni til að hugsa um
bamið
■ Komast yfir að sinna vinnu eða skóla
utan heimilis og að skipuleggja astma-
mcðferð á sama tfma (t.d. fara úr vinnu
eða skóla til að gefa úðalyf eða að finna
cinhvem sem er fær um að gefa lyfið)
■ Fást við hegðunarvandamál tengd
notkun á astmalyfjum
einkennum astmans (meðaltal=2,40;SF=1,00) (sjá mynd 3).
Erfiðasti umönnunarþátturinn að mati feðranna var að
meðhöndla astmakast hjá barninu (meðaltal=2,57;SF=1,13).
Aðrir erfiðir umönnunarþættir voru að meðhöndla aga- og
hegðunarvandamál (meðaltal=2,53;SF=0,80); styðja við
þroska barnsins (meðaltal=2,52;SF=1,02); veita maka eða
sambýliskonu andlegan stuðning (meðaltal=2,48;SF=1,14);
og að skipuleggja atburði fyrir fjölskylduna (meðal-
tal=2,36;SF=0,99) (sjá mynd 4).
Umfjöllun
Niðurstöður á umönnun foreldranna gefa nýjar upplýsingar
um það hvernig fjölskyldur skipuleggja umönnun fyrir ungt
barn með astma. Báðir foreldrarnir töldu það að veita unga
barninu með astmann andlegan stuðning vera tímafrekasta
umönnunarþátturinn. Aðrir tímafrekir og erfiðir umönn-
unarþættir fyrir báða foreldrana voru tengdir því að
meðhöndla aga- og hegðunarvandamál hjá barninu. Niður-
stöðurnar um erfiðleika við meðhöndlun hegðunar-
vandamála hjá ungum börnum með astma eru studdar í
fræðunum. Eiser, Eiser, Town og Tripp (1991) fundu í sinni
rannsókn að mæður 3ja til 5 ára barna með astma upplifðu
meiri erfiðleika þegar þær voru að versla en mæður
heilbrigðra barna; og feðurnir í þeirri sömu rannsókn sögðu
að börn þeirra væru erfiðari í kringum háttatímann og á
nóttunni en feður heilbrigðra barna. Hugsanleg skýring á
hegðunarvandamálum hjá ungum börnum með astma er
tengd aukaverkunum af astmalyfjum, en í þeirri rannsókn
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 75. árg. 1999