Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1999, Qupperneq 49

/
i /
n uKrun
Skortur á hjúkrunarfræðingum til starfa er ekki nýr af nál-
inni. Allt frá árinu 1942 hefur verið rætt um skort á lærðum
hjúkrunarfræðingum, eða hjúkrunarkonum eins og þær
nefndust þá, en það ár kemur fram í tímariti hjúkrunar-
kvenna að skorturinn hafi verið 10%.
í ársbyrjun 1998 tók stjórn Félags íslenskra hjúkrunar-
fræðinga ákvörðun um að gera könnun á skorti á hjúkrun-
arfræðingum til starfa. Niðurstöðurnar voru birtar í júníhefti
Tímarits hjúkrunarfræðinga. Á vorfundi deildar hjúkrunar-
forstjóra innan Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga 1998
voru umræður um þetta efni. Á fundinum var samþykkt
ályktun um að deildin skipaði nefnd í samráði við stjórn
sem fengi það hlutverk að skoða ástæður fyrir skorti á
hjúkrunarfræðingum til starfa og koma með tillögur til
úrbóta. í nefndina voru skipaðir eftirtaldir aðilar. Frá Félagi
íslenskra hjúkrunarfræðinga: Ásta Möller, formaður, Aðal-
björg Finnbogadóttir, hjúkrunarfræðingur hjá félaginu, og
Ingibjörg Sveinbjörnsdóttir, hjúkrunarfræðingur á SFIR. Frá
deild hjúkrunarforstjóra: Steinunn Sigurðardóttir, hjúkrunar-
fræðingur á Sjúkrahúsi Akraness, sem jafnframt tók að sér
formennsku í nefndinni, Erna Einarsdóttir, starfandi hjúkr-
unarforstjóri á Sjúkrahúsi Reykjavíkur, og Þóra Ákadóttir,
starfsmannastjóri á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri. Á
fyrsta fundi nefndarinnar, sem haldinn var 1. september
1998, var ákveðið að fjölga í nefndinni og bættust þá við
Ragnheiður Sigurðardóttir, hjúkrunarfamkvæmdastjóri á
Landspítalanum, Guðrún Sigurðardóttir og Eygló Inga-
dóttir, hjúkrunarfræðingar á Landspítalanum.
Nefndin ákvað að skoða sérstaklega eftirfarandi þætti:
1. Taka saman athuganir og kannanir sem gerðar hafa
verið á undanförnum árum á vinnumarkaði hjúkrunar-
fræðinga og um skort á hjúkrunarfræðingum til starfa.
2. Gera athugun á núverandi stöðu vinnumarkaðar hjúkr-
unarfræðinga, atvinnuþátttöku þeirra og líklegri þróun á
næstu árum.
3. Meta þörf fyrir hjúkrunarfræðinga á heilbrigðisstofn-
unum.
4. Greina ástæður fyrir skorti á hjúkrunarfræðingum til
starfa og setja fram tillögur til að bæta úr skorti á hjúkr-
unarfræðingum í framtíðinni.
í skýrslunni kemur fram að mannekla í hjúkrun er um
14% á heilbrigðisstofnunum miðað við stöðuheimildir, en
það jafngildir því að hjúkrunarfræðinga vanti í 300 stöðu-
gildi. Að mati félagsins og hjúkrunarforstjóra vantar um
425 stöðuheimildir á heilbrigðisstofnanir á íslandi þannig
að samtals vantar rúmlega 700 hjúkrunarfræðinga í fullt
starf á heilbrigðisstofnanir hér á landi. í könnun, sem gerð
var á högum og viðhorfum háskólamenntaðra hjúkrunar-
fræðinga 1986 og unnin var af þeim Ástu Thoroddsen,
Jónu Siggeirsdóttur og Lauru Sch. Thorsteinsson, kom í
Ijós að helstu ástæður fyrir því, að hjúkrunarfræðingar
hætta að starfa við hjúkrun, eru léleg laun, en 97,7% telja
það mikilvæga eða mjög mikilvæga ástæðu þess að
hætta í starfi. 88,8% nefna slæman vinnutíma sem mikil-
væga eða mjög mikilvæga ástæðu. 74% nefna léleg skil-
yrði til að viðhalda þekkingu sinni og 70,5% segja lélega
starfsaðstöðu ráða miklu eða mjög miklu um það hvort
þeir myndu hætta að starfa við hjúkrun. Þegar hjúkrunar-
fræðingar voru beðnir um að raða helstu ástæðum fyrir
því, að þeir myndu hætta störfum, í forgangsröð, settu
langflestir léleg laun í fyrsta sæti eða 56,8%, síðan komu
heimilisaðstæður, 10,4%, og erfiður vinnutími, 8,8%.
í könnun á högum hjúkrunarfræðinga, sem gerð var á
vegum Hjúkrunarfélags íslands 1983 af Þórólfi Þórlindssyni
o.fl., kemur í Ijós sú tilhneiging að hjúkrunarfræðingar hverfa
úr fullu starfi í hlutastarf. í óbundnu vali komu fram megin-
ástæður þess að hjúkrunarfræðingar eru í hlutastarfi. Þar
nefna 75% að vaktavinna samræmist illa heimilisstörfum,
65% tala um mikið vinnuálag, 63% óreglulegan vinnutíma
og 30% vandamál við barnagæslu. í bundnu vali telja hjúkr-
unarfræðingar meginástæður hlutastarfs vera: vaktavinnu
sem samræmist illa heimilisstörfum, eða svo segja 34%,
mikið vinnuálag nefna 18%, 16% segja léleg laun megin-
ástæðuna og 8% tala um óreglulegan vinnutíma.
Tillögur nefndarinnar til að bæta úr manneklu í hjúkrun
fela m.a. í sér að mennta fleiri hjúkrunarfræðinga. Lagt er
til að fjármagn vegna náms í hjúkrunarfræði verði aukið
þannig að nemendafjöldi á ári verði 120-130 í stað 90.
Þannig verði á næstu 15 árum hægt að manna þau
stöðugildi sem nú vantar í og fjölga hjúkrunarfræðingum.
Auglýsingaherferð í samstarfi Félags íslenskra hjúkrunar-
fræðinga og heilbrigðisyfirvalda verði haldin til að kynna
störf hjúkrunarfræðinga á raunsannan og jákvæðan hátt.
Markhópurinn verði ungt fólk sem stendur frammi fyrir vali
á ævistarfi. Menntastofnanir hjúkrunarfræðinga endur-
skipuleggi verklegt nám hjúkrunarnema m.t.t. fjölgunar
nemenda og nýti fleiri heilbrigðisstofnanir til verklegrar
þjálfunar. Heilbrigðisstofnanir endurskipuleggi starfsemi
sína m.t.t. fjölgunar nemenda í verklegu námi. Fjármagn til
129
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 75. árg. 1999