Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2004, Síða 25

Guðrún Broddadóttir
PISTILL
Þankastrik
ÞANKASTRIK
Ábyrgð
Þegar ég var lítil ætlaði ég að verða hjúkrunarkona og hjúkra mikiö veiku fólki, á spítala. Inn á sjúkrahús
steig ég varla fæti fyrr en í hjúkrunarnáminu. Og orðin heilsugæsla eða heilsuvernd held ég að hafi varla verið
komin í íslenskar orðabækur.
Auðvitað var heilsuvernd stunduð, barnshafandi
konur gátu t.d. farið í mæðraskoðun og börn voru
bólusett, vegin og mæld. Eg lærði hjúkrun og ég
fullorðnaðist.
Ég er og verð sennilega alltaf sama bjartsýna
„stelpan" sem ætlaði að bjarga heiminum, rétt
si sona. Auðvitað er ég alltaf „að bjarga heimin-
um“, styð við bakið á ungri konu, litlu barni eða
gömlum manni og gleðst þegar ég sé jákvæðan
árangur.
Flestir hjúkrunarfræðingar kannast við „Florence
Nigtingale-komplexinn". Það er þá ekki leiðum
að líkjast. Sú sterka kona átti sér hugsjónir sem
hún lét ekkert aftra sér frá að hrinda í fram-
kvæmd. Hún hafði til þess hugrekki, þrek, klók-
indi, ráð og dáð. Hvar væri hún í dag?
Á stundum hefur gustað um, s.s. á árunum þegar
rafræn skráning var að hefjast á heilsugæslu-
stöðvum. Það kostaði í orðanna fyllstu merkingu
„blóð, svita og tár", a.m.k. á mínum bæ. Mér
þótti hlutur hjúkrunarfræðinga allt of oft fyrir
borð borinn. Ég átti oft f útistöðum við félaga
mína úr læknastétt. Það var rétt eins og hjúkr-
unarstörfin væru eklci til, ósýnileg, tæki því ekki
að vera að skrá neitt af þeim.
Margt stendur samt upp úr. Allir unnu saman að
settu marki og fögnuðu þegar vel gekk, læknar,
hjúkrunarfræðingar og ritarar.
Hjúkrunarfræðingar hafa auðvitað ávallt unnið
: eftir einhvers konar greiningum, safnað upp-
lýsingum, gert ferli, sett sér markmið og metið.
Þetta voru góðu konurnar sem höfðu skilning og
metnað til þess sem gera þurfti. En skráning var
iðulega ómarkviss, ábótavant og samræming lítil.
j En áfram höldum við ótrauð. Bætum skráning-
una, gerum heilsugæsluhjúkrun, alla hjúkrun
sýnilega. Einhvers staðar stendur að það sem
ekki sé skráð hafi ekki verið gert.
Forræðishyggjan má ekki hlaupa með okkur
í gönur. Við erum alltaf að kenna, hafa vit
fyrir fólki! I heilsugæslu þurfum við að
styrkja sjálfstæði skjólstæðinga okkar og
auka ábyrgð þeirra fyrir sér og sínum.
Ábyrgð hjúkrunarfræðinga er mikil. Við
erum sífellt að dæla fræðslu og heilræðum
Guðrún Broddadóttir
í skjólstæðingana
:En gleymum ekki að hver hefur sína skoðun, þekkingu, siði,
trú og menningararf sem ber að virða. Gætum þess ávallt „að
tala sama mál“ og skjólstæðingurinn hverju sinni. Nota Iíka
„þriðja augað og þriðja eyrað“ eins og ágætur kennari minn
sagði oft.
Suma þarf beinlínis að leiða. Aðrir þurfa aðeins smáhvatningu
eða staðfestingu á því að þeir séu á réttri Ieið. Þekkja ekki
jallir þarfapýramídann hans Maslows eða eitthvert álíka tól, til
skýringar.
Flestir vita að það er ekki lagaleg skylda að þiggja þjónustu okkar
á heilsugæslustöðvunum, svo sem ungbarnaeftirlitið. Fólk getur
valið. Foreldrar hafa leyfi til að hafna bólusetningum óvita barna
sinna. Það er ekki lagaleg skylda að bólusetja barn, en siðferðileg,
I afdráttarlaust. Því finnst mér jaðra við vanrækslu þegar fólk hafnar
lónæmisaðgerðum fyrir börnin sín. Fólk, sem tekur þessa afstöðu,
gerir það af umhyggju og ást á börnum sínum. Það veit bara ekki
betur. Það er ekki tilviljun að dánartíðni ungbarna er einna lægst á
Islandi og meðalaldur með því hæsta sem þekkist á jörðinni.
Starfsfólk heilsugæslunnar, getur stuðlað að aukinni kostn-
aðarvitund skjólstæðinganna. Heilsugæsla á lslandi er rekin af
almannafé og enginn á að þurfa að taka upp budduna, þetta eru
forréttindi sem engan væginn þykja sjálfsögð. Allt má reikna til
tjár, blákalt: sársauka, þjáningu og mannslíf, svo siðlaust sem það
nú hljómar. Ekkert er eðlilegra en að fólk hafi einhverja hugmynd
um hvað hlutirnir kosta í raun: einn skammtur af bóluefni, einn
plástur, einn bæklingur...
Ég skora á Rósu Marinósdóttur að skrifa næsta Þankastrik.
Tímarit hjúkrunarfræöinga 5. tbl. 80. árg. 2004 j