Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2008, Blaðsíða 15

FRÆÐSLUGREIN
Tafla 3. Líkamsþyngdarstuðull (LÞS) kvenna og karla sem starfa á öldrunarstofnunum (Vinnueftirlitið, 2000), meðaltal (M), staðalfrávik (SF),
* fjöldi (N). Hundraðshluti (%) þeirra sem hafa líkamsþyngdarstuðul (LÞS) 30 eða meira.
Konur Karlar
Starfsheiti/starf M SF N % LÞS a 30 M SF N % LÞSí 30
Deildarstjóri/yfirmaður 26,2 4,4 147 17,0 25,3 3,2 12 15,4
Faglærður starfsmaður 25,4 3,9 346 12,0 24,6 3,0 20 8,7
Ófaglærður starfsmaður 25,6 4,6 619 16,8 25,0 5,0 24 7,7
Meðaltal 25,6 4,5 15,4 24,9 4,0 9,7
Samtals 1112 56
Aldur F=50,5 p<0,0001; kyn F=0,13 p=0,72; staða F=1,44 p=0,24; tíðni likamsræktar á viku F=1,37 p=0,24.
Tafla 4. Líkamsþyngdarstuðull kvenna í hópi hjúkrunarfræðinga, grunnskólakennara og flugfreyja (Rannsóknastofnun í hjúkrunarfræði og
Vinnueftirlitið, 2002), meðaltal (M), staðalfrávik (SF), fjöldi (N). Hundraðshluti (%) þeirra sem hafa líkamsþyngdarstuðul (LÞS) 30 eða meira.
Starfsheiti/starf M SF N % 2 30*
Flugfreyja 22,3 2,5 248 2,0
Hjúkrunarfræðingur 25,4 4,2 387 17,1
Kennari 25,3 4,2 364 18,0
Aldur F=35,6 p<0,0001; starf F=50,9 p <0,0001; tíðni líkamsræktar á viku F=13,1 p<0,0001.
•Ki'kvaðrat = 39,73; fö=2 p<0,001.
til aldurs, kyns og tíðni reglubundinnar
líkamsræktar þegar slík gögn voru tiltæk.
Niðurstöður
í töflu 1 sést yfirlit yfir rannsóknirnar sem
fjallað er um, fjöldi í hverjum hópi, hvenær
rannsóknirnar voru gerðar og af hverjum,
svörun, aldurshópar, hlutfall kynja og
hvort fyrir lágu upplýsingar um reglulega
líkamsrækt. Þar má sjá að rannsóknirnar
voru gerðar á árabilinu 2000 til 2004,
heildarfjöldi, sem spurningalistar voru
sendir til, var 16.035 manns. Svörun var
frá 46-80%.
í könnun IMG-Gallup fyrir Áfengis- og
vímuvarnaráð sást ekki marktækur munur
á meðaltali LÞS milli starfshópa kvenna
en hlutfall of feitra var hæst hjá bændum
(36,4%) en lægst hjá stjórnendum
(12,7%). Munurinn var tölfræðilega
marktækur. Ekki var marktækur munur
milli starfshópa karla, hvorki að því er
varðaði meðaltal LÞS eða hlutfall of feitra
sem var hæst meðal bænda (35,6%),
lægst meðal sjómanna (19,3%).
Þegar litið var á niðurstöður
rannsóknarinnar Heilsa og lífsstíll (tafla
2) sást að allir hóparnir voru að meðaltali
yfir kjörþyngd nema sérfræðingar.
Munur á meðaltali LÞS milli starfshópa
var ekki marktækur en hundraðshluti
of feitra í kvennahópunum var hæstur
meðal iðnaðar-/iðnverkakvenna (25,0%),
lægstur meðal sérfræðinga (10,6%). í
báðum þessum rannsóknum óx þyngd
marktækt með hækkandi aldri hjá báðum
kynjum. í rannsókninni Heilsa og lífsstíll
kom ekki fram marktækt samband milli
líkamsræktar og LÞS en ekki var spurt
um líkamsrækt í könnun Áfengis- og
vímuefnaráðs.
í bændarannsókninni var ekki munur á LÞS
karlkyns bænda (LÞS 26,6; staðalfrávik
3,8) og þjóðarúrtaki karla (LÞS 26,9;
staðalfrávik 3,8). Hins vegar var LÞS
hærri hjá kvenkyns bændum (LÞS 26,7;
staðalfrávik 5,4) en hjá þjóðarúrtaki kvenna
(LÞS 25,9; staðalfrávik 4,7; p=0,038).
Meðal bænda í bændarannsókninni var
ekki samband milli aldurs og LÞS og eru
þeir að því leyti frábrugðnir öðrum hópum
sem hér eru til skoðunar.
í töflu 3 má sjá niðurstöður hjá þeim
sem starfa í öldrunarþjónustunni. Hvorki
hjá körlum né konum var marktækur
munur á LÞS á milli starfshópa en hæst
hlutfall of feitra meðal kvenna var hjá
deildarstjórum/yfirmönnum (17,0%),
lægst hjá faglærðum (12,0%). Hjá
körlunum var einnig hæst hlutfall of feitra
hjá deildarstjórum/yfirmönnum (15,4%)
en lægst hjá ófaglærðum (7,7%). LÞS
fór mjög hækkandi með aldri en áhrif
hreyfingar voru ekki marktæk.
Ekki var marktækur munur á meðaltali
LSÞ hjá starfsfólki í útibúum banka og
sparisjóða en hjá konum var marktækur
munur á hlutfalli of feitra sem var hæst hjá
bankariturum (22,1%), lægst hjá deildar-
stjórum/öðrum yfirmönnum (13,8%).
Hjá körlum var hlutfall of feitra hæst
hjá gjaldkerum (40,3%) en lægst hjá
deildarstjórum/öðrum yfirmönnum og
bankariturum (14,3%). Líkamsþyngd jókst
marktækt með hækkandi aldri en áhrif
hreyfingar voru ekki marktæk.
Þegar litið var til þriggja starfshópa
kvenna, þ.e. flugfreyja, hjúkrunarfræðinga
og kennara, sást að marktækur munur var
á meðaltali LÞS hjá hópunum. Hækkandi
aldur tengdist marktækt hækkandi LÞS
eins og sást hjá öðrum hópum (tafla 4).
Reglubundin líkamsrækt tengdist einnig
marktækt lægri LÞS hjá hópunum. Hlutfall
of feitra var marktækt lægra hjá flugfreyjum
(2%) en hjá hjúkrunarfræðingum (17,1%)
og kennurum (18,0%). Hjúkrunarfræðingar
og kennarar voru að meðaltali 168 sm á
hæð en flugfreyjur 169 sm. Miklu munaði
á þyngdinni. Hjúkrunarfræðingar voru
að meðaltali 72 kg, kennarar 73 kg en
flugfreyjur 64 kg.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 4. tbl. 84. árg. 2008
13