Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1976, Page 12

J. Hartvig Jacobsen hefur þetta að
segja um þá verðhækkun og það verð-
fall, sem fram kemur við sölu á fjár-
munum skattgreiðanda: „Með tilliti til
þess að tekjurnar eru tengdar ákveðnu
tímabili, einu ári, og með tilliti til eðli
máls, er ekki um að ræða tekjur, þegar
hlutirnir eru seldir, nema um sé að ræða
hluti, sem eigandinn hefur atvinnu af
því að selja. Skattþegninn hefur með öðr-
um orðum átt hlutinn í mörg ár og á-
góðinn, sem fram kemur, er afleiðingin
af sveiflum þessara ára. Það er hins veg-
ar ekki um neinn vafa að ræða á at-
vinnusviðinu. Ágóðinn þar er tekju-
skattsskyldur eða tapið dregst frá á venju-
legan hátt á því ári, sem salan fer fram.
Utan þess sviðs er hins vegar ekki um að
ræða tengsl við tímabilið eða tengsl við
atvinnu, og í hlutlægum skilningi stafa
breytingarnar af verðlagsbreytingum en
ekki af athöfnum eigandans. Seldur kapi-
talágóði- eða tap fellur því utan tekju-
hugtaksins. Um er að ræða athöfn, sem
fer fram í eitt skipti. Ef skatta á slíkan
ágóða eða slíkt tap, frekar en gert er
með eignarskatti, þarf lagaheimild til.“*
Þessi lagaheimild fannst (og finnst) í a.
lið 5. greinar, sem mælir fyrir um skatt-
skyldu spekulationságóða. Grundvallar-
reglan var hins vegar sú, að ágóði við
sölu eigna, sem ekki eru seldar í ágóða-
skvni, telst ekki til tekna. Þessi regla er
í dag í Danmörku orðin að undantekn-
ingarreglu í raun, sbr. 7.2. síðar.
*/. Hartvig Jacobsen: Skatteretten. Kbh.
1950, bls. 143.
2.2.3. Grundvallarreglan í l. nr. 74/
1921 um tekjuskatt og eignarskatt
Svo sem áður er getið byggðu fyrstu
íslenzku tekjuskattslögin frá 1877 á því,
að sala á eignum skattþegns, sem ekki
var gerð í atvinnuskyni, væri óviðkom-
andi tekjum.
Tillögur nefndarinnar frá 1907 gengu
hins vegar út frá þeirri aðalreglu, að slík-
ur ágóði teldist til tekna.
í athugasemdum við frumvarpið frá
1913 var síðan bent á það, að slík verð-
hækkunarsköttun væri óréttlát gagnvart
seljandanum með tilliti til tengslanna við
ákveðið tímabil, eitt ár. Síðastnefnda
sjónarmiðið var siðan lögfest í 1. nr. 74/
1921, 10. gr. a.
Upphafsákvæði 8. greinar laganna frá
1921 er mjög víðtækt, sbr. nú 7. grein
laga nr. 68/1971. Spurningin er sú, hvort
ákvæði greinarinnar um að til skatt-
skyldra tekna teljist „allskonar arður,
laun eða gróði, er gjaldanda hlotnast
af eign eða atvinnu eða einstökum
verknaði eða atvikum . . taki einnig
til ágóða af sölu eigna, sem ekki er fram-
kvæmd í atvinnuskyni.
í fyrsta lagi eru mestar líkur á því, að
orðalagið gróði af eign og atvinnu sé
þannig til komið, að verið sé með því
að undirstrika, að í lögunum frá 1921 er
ekki gerður greinarmunur á tekjum af
eign og atvinnu eins og gert var í lögun-
um frá 1877, en samkvæmt síðast
greindum lögum voru eignatekjur skatt-
aðar með hærri prósentu en atvinnutekj-
ur.
{ öðru lagi verður að ætla, að orðin
gróði af eign eigi ekki við gróða af sölu
10