Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1976, Side 13

eignarinnar sjálfrar, heldur taki það til
þess, sem eignin gefur af sér, sbr. t. d.
c. liður 8. greinar um leigur af fasteign-
um og lausafé og d. liður sömu greinar
um vexti eða arð af fjárkröfum. í því
sambandi má m.a. vísa til norsku sjón-
armiðanna hér að framan um „fordele
vunnet ved kapital“.
í þriðja lagi útilokar grundvallarregl-
an í 10. gr. a. svo víðtæka túlkun á upp-
hafsákvæði 8. greinarinnar að þessu
leyti.
Niðurstaðan er því sú, að grundvallar-
reglan í lögunum frá 1921 hafi verið sú,
að ágóði af sölu á fjármunum skatt-
þegns, sem ekki fór fram í atvinnuskyni,
hafi ekki talizt til skattskyldra tekna.
Reglurnar í 8. grein og 10. grein a.,
sem í vissurn tilfellum heimila sköttun
slíks ágóða, eru því með hliðsjón af þess-
ari grundvallarreglu sérreglur.
3. ÞRÓUN LAGAÁKVÆÐA UM
SÖLUHAGNAÐ FASTEIGNA
1921—1971
3.1. Reglurnar þrjár
Grundvallarreglan var sú, að tekjur,
sem stöfuðu af sölu fasteignar, töldust
ekki til skattskyldra tekna; þótt maður
seldi eign hærra verði en hann keypti
hana, þá skoðaðist það ekki sem tekju-
auki, heldur sem eignaauki og tekju-
skattur var því ekki greiddur af neinum
hluta söluverðsins, sbr. a. liður 10. gr. tskl.
og 2. mgr. 13. gr. reglug. nr. 90/1921.
f lögunum voru síðan 3 sérreglur, sem
mæltu fyrir um skattskyldu söluhagnaðar
fasteignar í eftirfarandi tilfellum:
1) Atvinnurekstrarreglan
Salan var alltaf skattskyld, ef hún féll
undir atvinnurekstur skattþegns, sbr. a.
lið 10. gr. í raun leiðir upphafsákvæði 7.
gr. (áður 8. gr.) og a. liður sömu grein-
ar til sömu niðurstöðu, þ.e.a.s. hin al-
mennu ákvæði um skattskyldu tekna af
atvinnurekstri. Af þessu leiðir að skýra
verður a. lið 10. gr., lokamálslið, á þá
leið, að draga megi tap, sem verður á
sölu fasteignar í atvinnurekstri frá al-
mennum tekjum skattþegns, en ekki ein-
ungis frá ágóða af samskonar sölu, enda
hefur þeirri reglu verið fylgt í fram-
kvæmd fyrr og síðar.
2) Gróðaskynsreglan
Salan var skattskyld, ef ætla mátti, að
skattþegn hefði keypt eignina eða öðlast
hana á annan hátt (t.d. í makaskiptum,
sbr. 11. gr. reglug. nr. 90/1921) í því
skvni að selja hana aftur með ágóða. f
reglugerðinni var bent á það sem leiðar-
vísi um gróðaskyn, hvort aðili hefði þurft
á eigninni að halda eða ekki, hvort hann
hefði þurft að taka hana upp í skuld og
hvort hann væri kunnur að eignakaupum
í ágóðaskyni. Þarna er bent á hlutlæg at-
riði, sem veitt gátu óbeina sönnun fyrir
ásetningi skattþegnsins, og héldust þessi
ákvæði óbreytt í skattareglugerðum, þar
til gróðaskynsákvæðið var fellt niður með
lögum nr. 71/1971, sbr. ákvæðin í 15. gr.
reglug. nr. 245/1963. Það, sem skipti máli
samkvæmt þessari reglu, var hvað skatt-
þegninn hafði haft í hyggju, þegar hann
eignaðist fasteignina; ef ætla mátti að
hann hefði öðlast hana í því skyni að
selja aftur með ágóða, reiknaðist gróðinn
11