Ráðunautafundur - 12.02.1980, Qupperneq 49

99
Tafla 1. Þarfa- og eiturmörk selens í fóöri.
(úr C.B. Aimnermann, S.M.Miller, J.Dairy Sci. 5£, 1975,
1561-1577).
Se ppm (mg/kg)
þörf eitrun
Kýr 0.1 5
Naut 0.5-0.1
Kindur 0.1 3-20
Svin 0.1 5-10
Unghænur 0.1 10
Ungkalkún 0.2
II. Se rannsóknir á íslandi.
Hér á Islandi hefur Se skortur oftast gert vart við sig í lömbum
sem fæðast inni í húsum. Hefur þetta verið kallað stíuskjögur eða hvít-
vöðvaveiki, og dregur nafn sitt af því að við krufningu sjást ljósar
rákir £ vöðvum.
Lengi hefur verið áhugi á Keldum fyrir að mæla Se en áreiðanleg
mælingaraðferð var ekki komin í gang fyrr en 1978. Fyrst var reynt að
komast að því hversu útbreiddur þessi hörgulsjúkdómur væri og voru tekin
sýni úr lömbum sem komið var með til krúfningar að Keldum vorið 1978..
Var mælt Se i nýra, lifur, hjarta og í sumum tilfellum vöðva og má sjá
niðurstöður þessara mælinga og sjúkdómsgreiningu á töflu 2. Þessar
mælingar hafa ekki gefið yfirlit yfir útbreiðslu Se-skorts á Islandi, en
sýna að mæling Se í þessum liffærvim sé gott ákvörðunareinkenni á Se-skorti,
og að Se-skortur stingi sér víða nióur. Því er nauösynlegt að mæla
Se í heyi víðs vegar af á landinu til þess að fá hugmynd um hvort einhver
svæði séu Se snauðari en önnur. Hvað svo sem kann að vera mikiö af Se í
bergtegundum hérlendis (2) bendir sýrustig ræktaðs jarðvegs (pH 4.5-6.0)
til þess að yfirleitt megi búast við að litið Se sé í þeirri mynd sem
jurtir geta nýtt. Þær mælingar sem hafa verið gerðar á gróðursýnum (tafla
3) hafa leitt í ljós að Se magn er fremur lágt og að meðaltali lægra en
0.1 ppm sem talið er þarfamörk i fóðri fyrir kindur. Ráðgert er að fá
heysýni víðsvegar að af landinu að Keldum og bíða þegar mörg sýni mælingar.
Það var ekki fyrr en nú í vetur að Se-mælingar okkar á fóðursýnum og
gróðursýnum urðu eins áreiðanlegar og á líffærum og blóði.