Ráðunautafundur


Ráðunautafundur - 15.02.2001, Page 59

Ráðunautafundur - 15.02.2001, Page 59
49 • Breyttar forsendur landbúnaðarframleiðslu vegna breytinga á umhverfinu. Breyt- ingar geta ýmist orðið á náttúrulegum aðstæðum eða af mannavöldum. Landbúnaður á Vesturlöndum er tæknivæddur og háður aðkeyptri orku og öðrum aðföngum sem framleidd eru í iðnaði (tilbúinn áburður, varnarefni. lyf. o.s.frv.), auk þess sem æ meiri umræða er (a.rn.k. í Evrópu) urn meint neikvæð áhrif landbúnaðar á umhverfið. Mikið er rætt um yfirvofandi loftslagsbreytingar sem rnunu án efa hafa rnikil áhrif á umhverfi landbúnaðar ef af þeim verður. Nýir sjúkdómar geta komið upp og oft rná sækja sjúkdómsþol í gamla ræktarstofna eða nána ættingja. Við breyttar aðstæður getur orðið þörf fyrir aðra eiginleika en nú eru taldir verðmætastir í ræktuðum teg- undurn bæði plantna og búfjár. • Fræðilegt gildi erfðalinda til rannsókna er afar mikilvægt. Erfðabreytileiki er oft lykill að skilningi á líffræðilegum eiginleikum nytjategunda og viðbrögðum þeirra við umhverfinu. • Röksemdir sem ekki eru jafn nátengdar hagnýtingu eru einnig fullgildar og má þar nefna menningarsögulegt og umhverfislegt gildi. Búsetulandslag, þ.e. ummerki bú- setu og nýtingar náttúrunnar í landslaginu, er afleiðing ræktunar og beitar og er víða talið æskilegt að viðhalda því jafnvel þó nýting lands hafi breyst að einhverju leyti. Ræktun nytjaplantna og búfjár er hluti af menningarsögu landbúnaðarsvæða og hefur gildi á við aðra þætti sögunnar. STAÐAN í ÍSLENSKUM LANDBÚNAÐI Hefðbundinn landbúnaður á íslandi byggist að verulegu ieyti á íslenskum erfðalindum, sér- staklega búfjárræktin. Ræktun nytjaplantna hefur í auknum rnæli byggst á aðfluttum tegundum á undanförnum áratugum. Samkvæmt ákvæðum Ríósamningsins er íslendingum skylt að viðhalda erfðalindum sem eru sérstakar í landinu og ber þar hæst gömlu búfjárkynin sem áður er getið, sem og íslenskar nytjaplöntur sem ekki eru í ræktun annars staðar. Yfirleitt má reilcna með því að virk hagnýting erfðalinda sé besta leiðin lil þess að viðhalda þeim og þvi er ekki ástæða til að hafa áhyggjur af tegundum eða stofnum sem eru í almennri ræktun. Ef nýting er lítil eða engin þarf að vakta tegundina eða erfðahópinn. Sama má segja ef inn- flutningur erfðaefnis af annarri eða sömu tegund setur innlenda erfðalind í hættu. Það plöntuerföaefni sem þarf að varðveita er tvenns konar. Annars vegar eru eiginlegar ræktarplöntur. ísland er fullgildur aðili að Norræna genbankanum. Hlutverk hans er að varð- veita nytjaplöntur af norrænum uppruna. Þar eru nú varðveittir nokkrir íslenskir stofnar ýmissa nytjajurta sem teljast sérstakir. Hins vegar þarf að varðveita villtar plöntur í íslenskri náttúru og koma í veg fyrir að innfluttar ryðji þeim úr vegi. Hverfandi hætta er á að útlendar nvtjaplöntur, sem einungis þrífast í ræktuðu landi, ógni innlendum plöntutegundum. Hins vegar er ástæða til að fýlgjast náið með áhrifum útlendra piantna sem dreift er á útjörð eða í uppgræðslu. Skógrækt byggist nánast alfarið á innfluttum tegundum og dæmi eru um að þær séu farnar að sá sér. Alaskalúpínan hefur reynst aflmikill nýbúi i íslensku gróðurfari og sett svip sinn á landið. Viss hætta er á að hún ógni búsvæðum, svo sem lyngmóum á norðanverðu landinu. Ekki virðist þó stórfelld hætta á að hún eyði iimlendum erfðalindum í náinni framtíð. Því er rétt að vera á varðbergi þegar plantað er eða sáð utan eiginlegs ræktarlands. Umhverfis- ráðuneytið hefur nú gefið út reglugerð með stoð í nýlegum lögum um náttúruvemd sem tekur einmitt á þessum þætti. Er hún sett með skírskotun í Ríósáttmálann og er meginmarkmið hennar að koma í veg fyrir að útlendar plöntutegundir valdi óæskilegum breytingum á líf- fræðilegri fjölbreytni í íslenskum vistkerfum. Gömlu íslensku búQárkynin falla öll undir innlendar erfðalindir sem þjóðin ber ábyrgð á að viðhalda. Ástæða er til að vakta geitur og landnámshænsni sérstaklega sem og forystuféð og hvetja til íjölbreyttari nýtingar þessara stofna eftir því sem hægt er. Einnig hefur verið bent
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196
Page 197
Page 198
Page 199
Page 200
Page 201
Page 202
Page 203
Page 204
Page 205
Page 206
Page 207
Page 208
Page 209
Page 210
Page 211
Page 212
Page 213
Page 214
Page 215
Page 216
Page 217
Page 218
Page 219
Page 220
Page 221
Page 222
Page 223
Page 224
Page 225
Page 226
Page 227
Page 228
Page 229
Page 230
Page 231
Page 232
Page 233
Page 234
Page 235
Page 236
Page 237
Page 238
Page 239
Page 240
Page 241
Page 242
Page 243
Page 244
Page 245
Page 246
Page 247
Page 248
Page 249
Page 250
Page 251
Page 252
Page 253
Page 254
Page 255
Page 256
Page 257
Page 258
Page 259
Page 260
Page 261
Page 262
Page 263
Page 264
Page 265
Page 266
Page 267
Page 268
Page 269
Page 270
Page 271
Page 272
Page 273
Page 274
Page 275
Page 276
Page 277
Page 278
Page 279
Page 280
Page 281
Page 282
Page 283
Page 284
Page 285
Page 286
Page 287
Page 288
Page 289
Page 290
Page 291
Page 292
Page 293
Page 294
Page 295
Page 296
Page 297
Page 298
Page 299
Page 300
Page 301
Page 302
Page 303
Page 304
Page 305
Page 306
Page 307
Page 308
Page 309
Page 310
Page 311
Page 312
Page 313
Page 314
Page 315
Page 316
Page 317
Page 318
Page 319
Page 320
Page 321
Page 322
Page 323
Page 324
Page 325
Page 326
Page 327
Page 328
Page 329
Page 330
Page 331
Page 332
Page 333
Page 334
Page 335
Page 336
Page 337
Page 338

x

Ráðunautafundur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ráðunautafundur
https://timarit.is/publication/1260

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.