Ráðunautafundur - 15.02.2001, Síða 202

192
efnasamsetning plantnanna verður hagstæðari og uppskeran meiri. Oft er samtímis umiið
markviss að því að eyða þeim gróðri sem fyrir er til að skapa nytjaplöntunum sem best svig-
rúm. Samhliða þessu hafa memt oft fleiri markmið í huga eins og að blanda í jarðvegimr hús-
dýraáburði eða öðrum efnum og einnig að slétta yfirborð jarðvegsins til að umferð um hann
við uppskeruvinnu verði átakamiimi.
UNDIRBÚNINGUR JARÐVINNSLU
Vönduð jarðvinnsla verður oft til lítils ef að nauðsynlegum undirbúningi er ekki sinnt. Á
mýrarjarðvegi verður framræslan að vera í góðu lagi og sjá þarf til þess að sýrustigið sé innan
heppilegra marka. Ef vafí leikur á því er nauðsynlegt að taka jarðvegssýni og kalka í samræmi
við það. Tilraunir sýna að enginn einn þáttur hefur jafn afgerandi áhrif á árangur ræktunar-
innar og sýrustigið og þá þarf að kalka eftir þörfum. Tækni við skurðahreinsun hefur lítið
breyst á undanförnum árum, en þó hafa nýlega verið gerðar tilraunir með að moka með skurð-
gröfu beint í dreifara sem dreifir uppgreftrinum beint inn á spildurnar (Grétar Einarsson og
Eiríkur Blöndal 1999). Þær athuganir bentu ekki til að uppmoksturinn hefði neikvæð áhrif á
efnasamsetningu jarðvegsins og afköstin eru alveg viðunandi. Með því móti má spara veru-
legan kostnað við ýtuvinnu, svo framarlega að ekki þurfi að kífa spildurnar. Nú er á döfínni að
reyna skurðahreinsun með öflugu kasthjóli á beltagröfu, en vonast er til að unnt sé að auka af-
köstin veruleg og ná niður kostnaði. Tækni við grjótnám hefur lítið verið sinnt af rannsólaiar-
aðilum hérlendis, en það er eitt af þeim verkefnum sem þyrfti að gera kannanir á, því víða á
landinu er grjót í ræktunarlöndum verulegt vandamál. Á markaði erlendis eru margskonar
verkfæri á boðstólum, allt frá einföldum dráttarvélakvislum upp í vélar sem skila grjótinu upp
í flutningatæki. Einnig eru framleiddar grjótmulningsvélar sem eru tengdar hefðbundnum
dráttarvélum. Með þeim verður grjótið í yfirborðinu nánast að dufti sem blandast jarð-
veginum. Engar innlendar tilraunir liggja fyrir um hagkvæmni þessarar aðferðar.
JARÐVINNSLUAÐFERÐIR
Ein mikilvæg forsenda þess að ná góðum árangri við jarðvinnsluna er að velja lieppilegan
tíma hvað snertir ástand jarðvegsins. Þar skiptir mestu að rakastigið henti viðkontandi tæki og
tilætluð markmið með vinnslunni náist (Þorsteinn Guðmundsson 1994). Oftast er mest svig-
rúmið til þess þegar líður á haustið, en það er þó breytilegt milli ára og landshluta. Haust-
vinnslan hefur einnig þann kost að seigur jarðvegur veðrast og mildast af þeim ástæðum.
Ókostirnir eru þeir að viss hætt er á útskolun næringarefna, einkum á túnurn sem standa í halla
eða eru með mjög gljúpan jarðveg.
Plœging
Það er fyrst nú á síðustu árum sem plæging við endurvinnslu er að ná almennri útbreiðslu.
Ástæðurnar eru þær sem áður voru nefndar að menn gera sér sífellt betur ljóst gildi plæginga
sem vinnsluaðferð og plógarnir eru tæknilega betur búnir en áður var og unnt er að ná góðurn
afköstum. Kostir plæginga miðað við aðrar aðferðir eru að betri lofitun næst í jarðveginn, fyrri
gróður og illgresi lenda undir yfirborðinu og rótarrý'mi eykst. Samtímis má plægja niður hús-
dýraáburð og kalk og áframhaldandi jarðvinnsla er að jafnaði auðveldari. Annmarkarnir við
plæginguna eru að hætta er á að næringarefni tapist niður fyrir rótarrý'mi plantanna og ófrjór
jarðvegur og grjót komi upp. Ennfremur að útskolun eigi sér stað með regn- og leysingarvatni.
Þá verður að telja ókost við plægingu að hún krefst meiri tæknikunnáttu og færni en við önnur
jarðvinnutæki ef að plægingin á að vera vel af hendi leyst. Einnig er við plæginguna mjög