Ráðunautafundur - 15.02.2001, Blaðsíða 207

197
RflÐUNRUTRFUNDUR 2001
Ræktun fóðurs í framtíðinni
Áslaug Helgadóttir og Jónatan Hermannsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
YFIRLIT
í greininni er fjallað um fóðuröflun í landbúnaði á íslandi. Athyglinni er einkum beint að nautgriparækt. Sýnt er
fram á að stór hluti heyfengs sem ætlaður er nautgripum er fenginn af gömlu túni. Leidd eru rök að því að bæta
megi fóður nautgripa með endurvinnslu túns og sáðskiptum og þar meó aukinni grænfóður- og komrækt. Gerðar
eru íjórar mismunandi tillögur að ræktunarkerfí þar sem hver sáðskiptahringur tekur 6-10 ár. Verði farið eftir
þessum tillögum má reikna með að uppskera i fóðureiningum talið aukist um 25% að óbreyttu flatarmáli
ræktunarlands. Meltanleiki mun aukast úr 71% í 78%. Til þess að ná markinu þarf að þrefalda jarðvinnslu ffá því
sem nú er.
INNGANGUR
íslensk nautgriparækt hefur lítið þurft að eiga við erlenda samkeppni til þessa. Hætt er við að
það breytist áður en langt um líður. Taka verður tillit til þess og gæta að því hvort ekki er
hægt að gera kúabúskapinn hagkvæmari en nú er. Sú leið sem við bendum á er að bæta
heimaaflað fóður. Við höfum kannað ástand ræktunarlands eins og það er núna og hvernig
mætti lagfæra það. Niðurstaðan varð sú að þar er mikill akur óplægður.
Við munum leggja fram tillögur að ræktunarskipulagi og reyna að gera okkur grein fyrir
áhrifum þess. Við höfum leitað eftir reynslu bænda. bæði meðal þess sem birst hefur á prenti
(Ólafur Eggertsson 1987, Pétur Diðriksson 1998, Gunnar Sigurðsson 2000) og eins í sam-
tölum. Að mestum hluta byggjum við þó á jarðræktartilraunum þeim sem gerðar hafa verið á
vegum Rannsóknastofnunar landbúnaðarins síðastliðin 20 ár (Jarðræktartilraunir/Jarðræktar-
ramrsóknir Rala 1978-1999).
Við munum hvetja bændur til þess að leggja meira kapp á endurvinnslu túna og sáðskipti
en áður hefur verið tíðkað. Undanfarin ár hefur safnast saman mikil þekking á viðfangsefninu
og nú síðustu árin hafa komið fram nýjungar sem gera sáðskipti fýsilegri kost en áður var. Nú
er til fljótþroska bygg og margt hafa menn lært um ræktun þess (Jónatan Hermannsson 1999).
Frarn hefur komið vetrarþolið rýgresi sem getur gefíð mikla og góða uppskeru í skamman
tíma (Hólmgeir Björnsson 2000). Fáanleg eru vetrarþolin yrki rauðsmára. Ræktun þeirra í
blöndu með grasi geta sparað nituráburð og bætt gæði heyfengs (Áslaug Helgadóttir og Þórdís
A. Kristjánsdóttir 1998).
GAMLI TÍMINN
Fóður búfjár hérlendis er að mestu heimafengið á hverjum bæ. Aðkeypt fóður er fyrst og
fremst kjamfóður, en heykaup heyra til undantekninga. Kjamfóðumotkun í landbúnaði er
samkvæmt bestu heimildum (Lilja Grétarsdóttir 2001) um 60 þúsund tonn á ári, bæði innflutt
korn og innlent fiskimjöl. Grasbitar munu nýta 27 þúsund tonn þar af, eða um 27 milljón
fóðureiningar, annað fer í svín og hænsn. Eftir stærð ræktunarlands og nytjagróðri þar höfum
við áætlað að fóðuröflun af ræktuðu landi sé nú rúmlega 420 milljón fóðureiningar á ári (sbr.
7. töflu). Heildarfóðurnotkun grasbíta er því um 450 milljón fóðureiningar og skiptist í að-
keypt fóður og heimaaflað í hlutföllunum 6 á móti 94. í 1. töflu er gerð grein fyrir því hvernig
heimaaflað fóður er fengið.