Ráðunautafundur - 15.02.2001, Qupperneq 212

202
RAÐUNRUTflfUNDUR 2001
Af sjónarhóli ráðunauts
Eiríkur Loftsson1 og Kristján Bjarndal Jónsson2
1 Búnaóarsambandi Skagfirðinga
‘Búnaóarsambandi Suóurlands
YFIRLIT
í greininni er fjallað um fóðuröflun á kúabúum, gras-, grænfóður- og komrækt. Nefhd eru nokkur atriði sem
skipta máli varðandi val tegunda til ræktunar á einstökum búum. Bent er á að aðstæður eru staðbundnar og ekki
hentar sama lausnin öllum.
INNGANGUR
Heimaöflun fóðurs er undirstaða mjólkurframleiðslu á Islandi. Til að framleiða hágæða gróf-
fóður þarf að rækta grös sem er uppskerumikil, auðmelt, lystug og með heppilegt efnainni-
hald. Bent hefur verið á að með skipulegum sáðskiptum og ræktunaráætlunum má ná meiru
og betra gróffóðri (Áslaug Helgadóttir og Jónatan Hermannsson 2001). Við harðnandi
rekstrarskilyrði kúabúa þarf framleiðsla gróffóðurs einnig að vera eins hagkvæm og hægt er.
Innlend fóðurframleiðsla stendur í samkeppni við innflutt kornfóður sem notað er í kjarn-
fóðurblöndur, en verð á því er mjög lágt um þessar mundir.
UMRÆÐUR
Fóðuröflun á kúabúum hefur tekið miklum breytingum síðari ár. Verkun í rúllum er orðin ráð-
andi aðferð við heyskap og einnig að tún séu tvíslegin. Niðurstöður heysýna gefa þá mynd að
meltanleiki gróffóðurs hafi aukist taisvert síðustu ár. Bætt fóðrun mjólkurkúa hefur ásarnt
fleiru skilað stöðugt aukinni meðalnyt ár frá ári. Kúabændur gera sér grein fyrir því að gott
gróffóður er undirstaða góðrar afkomu. Hlutverk rannsóknafólks og ráðunauta er að sjá til
þess að þeir hafi í höndunum aðferðir og efnivið sem henta hverjum og einum til framleiðslu
hágæða fóðurs. Ræktun einstakra nytjaplantna ber misjafnan árangur frá einum stað til
annars, vegna ólíkra ræktunarskilyrða. Hagstæðasta lausnin er því ekki sú sama allstaðar en
hennar leitar að sjálfsögðu hver bóndi.
Tegundir sem ræktaðar eru til fóðuröflunar þurfa að gefa mikla uppskeru, hafa heppilega
samsetningu næringarefna og vera lystugar. Einnig skiptir máli hvaða kröfur þær gera til jarð-
vegs og næringarefna og hvaða kostnaður fylgir því að uppfylla þær kröfur. Þá er æskilegt að
efnainnihald falli hægt með auknum þroska.
Ræktun og nýtingu á grasi til beitar þarf að gefa meiri gaum og skipulagi á sumarbeit
mjólkurkúa. Of lítil áhersla hefur verið lögð á þann þátt og má nefna fyrir því tvær ástæður.
Framleiðslutakmarkanir hafa dregið úr framleiðslu mjólkur yfir sumarið því margir bændur
fylla kvótann tímanlega áður en kvótaárinu lýkur í ágústlok. Greiðsla álags á mjólk sem fram-
leidd er fjóra vetrarmánuði hefur leitt til þess að margir bændur gera kýrnar haustbærar.
Ingvar Björnsson (2000) telur að jafn burðartími skili að jafnaði hærra fóðurframlagi en
haustburður. Það bendi til þess að framleiðslukostnaður á vetrarmjólk sé svo miklu hærri en
framleiðslukostnaður á sumarmjólk að viðbótargreiðslan dugi ekki til að greiða þann mun.
Þetta er athyglisvert í Ijósi þess hve haustbærum kúm hefur fjölgað. Skipuleggja þarf beitar-
ræktunina með það í huga að kúnum standi til boða lystugt og orkuríkt fóður allan beitar-