Ráðunautafundur - 15.02.2001, Side 238

228
Við uppbyggingu landnýtingarbrautar Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri hefur verið
tekið mið af samsvarandi brautum annars staðar. Þær brautir hafa eflst mjög á undanfomum
árum og eru undantekningarlítið í landbúnaðarháskólum eða landbúnaðardeildum háskóla.
Nám á Landnýtingarbraut Landbúnaðarháskóians á Hvanneyri er þó að því leyti íjölþættara
en nám á samsvarandi brautum erlendra háskóla að boðið er upp á sérhæfmgu í skógrækt við
íslenskar aðstæður, en erlendis er skógræktarnám ætíð á sérstökum brautum.
í byrjun 7. áratugarins var sett á laggirnar deild er nefnd var Naturforvaltning við Land-
búnaðarháskólann á Ási. Hugtakið naturjórvaltning felur í sér bæði náttúruvernd og náttúm-
nýtingu. Eitt aðalmarkmið með Natuforvaltning-de'úd'mm var að mennta fólk í nýjar stöður
náttúruverndarfulltrúa (naturvernkonsulenter) og seinna fulltrúa til að sjá um nýtingu villtra
dýrastofna og veiði í ám og vötnum (viltkonsulent og fískekonsulent), auk fulltrúa á sviði úti-
vistar (friluftskonsulent).
í Bandarikjunum eru Range-deildir að finna við flesta háskóla í suður og vestur-
fylkjunum. en ekki í þéttbyggðari fylkjum í austurhluta landsins. I Æange-deildunum er lögð
áhersla á nýtingu og verndun lítt eða ósnortnar náttúru. I vesturfylkjum Bandaríkjanna, and-
stætt austurfylkjunum, er land að langstærstum hluta í eigu ríkisins og í umsjá þriggja ríkis-
stofnana, BLM (Landnýtingarstofnunin), SCS (Landgræðslan) og Forest Ser\'ice (Skógar-
þjónustan). Mikill hluti lands í umsjá þessara stofnana er leigt út til beitar og og því hafa
Bandaríkjamenn mikla og víðtæka reynslu af nýtingu úthaga og lausnum vandamála sem af
slíkri nýtingu geta hlotist.
Töluverður hluti náttúruverndar/nýtingarstarfsins í þessum löndum tengist villtum dýra-
stofnum og veiði á þeim. Endurspeglast það í námsframboði í háskólum. Naturforvaltning-
deildin í Noregi leggur mikla áherslu á nýtingu og vemd villtra dýra og fugla og í Bandaríkja-
menn telja sig þurfa að hafa sérstakar deildir til að standa undir frambærilegri kennslu og
rannsóknum á þessum sviðum, svokölluðum Fish- and Wildlife-á&Wá\m\ sem fínnast í íjöl-
mörgum háskólum vestanhafs. Sarna gildir um skóg og skógarnytjar. Hvort sem litið er vestur
um haf eða austur eru skógar útbreiddir og standa þeir undir miklum iðnaði og atvinnu. Á ís-
landi er slíku ekki fyrir að fara. Erum við í þeirri sérstöðu að í skógrækt erum við að vinna
grunnvinnuna, að koma skóginum í landið. Skipulagning þeirrar vinnu krefst víðtækrar
þekkingar og skilnings á íslenskum vistkerfum og líffræði þeirra tegunda sem unnið er með.
Sú rnikla áhersla sem skógarnám erlendis óhjákvæmilega verður að leggja á aðferðir og tækni
við nýtingu skóga og úrvinnslu skógarafurða heyrir framtíðinni til hjá okkur.
UPPBYGGING NÁMSINS
Hérlendis er almenn náttúrufræði á háskólastigi kennd við líf-, landa- og jarðfræðiskor Há-
skóla íslands og fiska- og haflíffræði kennd við Háskólann á Akureyri. Ekkert af þessu námi
leggur áherslu á hagnýta náttúrufræði, þar sem þekking á náttúru landsins er nýtt til að skipu-
leggja sjálfbæra nýtingu þess og verndun. Við skipulagningu námsframboðs í Landnýtingu
við Landbúnaðarháskólann á Hvanneyri hefur verið tekið mið af þessu. í náminu er lögð
áhersla á grunngreinar náttúrufræða, s.s. efna- og lífefnafræði, jarð- og jarðvegsfræði, veður-
farsfræði, vistfræði, örverufræði, grasafræði og dýrafræði hryggleysingja. Meira er fjallað um
plöntuhluta náttúrfræðanna vegna okkar sérstöku aðstæðna, en boðið uppá valgreinar og
einstaklingsverkefni i dýrafræði og ferskvatnsnýtingu. Áhersla er lögð á íslenskar aðstæður í
skógrækt og mikilvægi landbótaeiginleika skóga í öðrum landbúnaði og landgræðslu. Áhersla
er lögð á beitarfræði, landgræðslu og almenna landnýtingu, svo og náttúruvernd. Þá er undir-
staða lögð að kortalestri og kortagerð, vinnslu landnýtingarskipulags og mati á umhverfis-
áhrifum.