Ráðunautafundur - 15.02.2001, Blaðsíða 284

274
munur milli stofna (1. mynd). Á íyrsta
ásnum höfðu uppskera (neikvætt), heild-
arfjöldi blaða og liða (hvortveggja
jákvætt) mest vægi en á öðrum ásnum
voru stilklengd og blaðstærð mest ríkj-
andi (hvortveggja neikvætt).
Sá munur, sem kom fram á stofiium
af ólíkum landfræðilegum uppruna í at-
hugun þessari, er í samræmi við fyrri at-
huganir á sambærilegum efniviði (t.d.
Aasmo Finne 2000). Er hann án efa til-
kominn vegna náttúruúrvals á heimaslóð
og tengist aðlögun að umhverfisaðstæð-
um. Norsku stofnamir eru einkennandi
fyrir eíhivið sem aðlagaður er álagi af
einhverju tagi og jaínvel við kjörað-
stæður framleiddu þeir minni lífmassa
heldur en suðlægu stofnamir (2. mynd).
Þar sem vetur era langir og strangir
verður mikilvægara að lifa af erfiða tíma
en að standa sig í samkeppni við annan
gróður og endurspeglar útlit norsku
stofnanna þá staðreynd. AberHerald
stofnarnir eru hins vegar upprunnir af
mildari svæðum og þar ríður á að standa
sig í samkeppni við svarðamauta á
vaxtartímanum. Við slíkar aðstæður er
kostur að vera með stór blöð. Nú mætti búast við því að náttúruúrval á Korpu leiddi til
breytinga á upprunalegu yrki í átt að norsku stofnunum þar sem harðir vetur kalla á slíka að-
lögun. Sú varð líka raunin í AberHerald yrkinu og þær breytingar sem hér urðu era sambæri-
legar þeim sem urðu í Uppsala (Frankow-Lindberg 1999). Hins vegar kom nokkuð á óvart að
breytingamar í Undrom vora meira í átt að AberHerald stofnunum. Náttúruúrval valdi fyrir
eiginleikmn sem tengdust aukinni samkeppnishæfni frekar en hæfileikanum til þess að lifa af
harða vetur. Því má ætla að vetrarþol hafi ekki verið takmarkandi þáttur fyrir Undrom og
náttúruúrval hafi leitt til bættrar samkeppnisaðlögunar (capacity adaptation) ffekar en að-
lögunar að betri lifun (survival adaptation) (Heide 1985).
Af niðurstöðum þessum má draga þá ályktun að við kynbætur á yrkjum fyrir norðlægar
slóðir sé mikilvægt að byggja á efniviði sem búi yfir þokkalegu vetrarþoli. Náttúrúrval sem
óhjákvæmilega á sér stað í sverðinum ætti að geta leitt til meiri uppskera. Á hinn bóginn er
vel þekkt að það er neikvætt samhengi á milli vetrarþols og blaðframleiðslu við lágt hitastig á
vorin í norðlægum efniviði. Því er æskilegt að sækja jákvæða blaðeiginleika í suðlægari yrki.
Við val á afkomendum er mikilvægt að leggja áherslu á að smærur lifi af vetur og þær lengist
og greinist hratt fyrri hluta sumars. Samtímis þarf að velja fyrir stórum blöðum og örri ný-
blaðamyndun.
HEIMILDIR
Aasmo Finne, M., 2000. Genetic variation in a Norwegian germplasm collection of white clover (Trifolium
repens L.). I. Population differences in agronomic characters. Euphytica 112: 33-44.
5?
w
G.
O
Q-
1. mynd. Höfuðþáttagreining byggð á 22 eiginleikum sem
mældir voru á hvítsmárastofnum af ýmsum uppruna við
kjöraðstæður (sjá 1. töflu).
2. mynd. Smárastofiiinn HoKv9238 frá Noregi (t.v.) og
AberHerald frá Wales (t.h.).
• HoKv9262
AH-0 •
• • AH-S HoKv9275 • HoKv9238
ilS# . U-0
PC I (51%)