Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2017, Blaðsíða 56

36 menning Helgarblað 19.–22. maí 2017
Þ
að var þýska listakonan
Anne Imhof sem hlaut
Gullljónið, aðalverðlaun
myndlistartvíæringsins í
Feneyjum, þegar þau voru
afhent um síðustu helgi. Þessi 38
ára myndlistarkona og danshöf-
undur frá Frankfurt hlýtur verð-
launin fyrir gjörningsverkið Faust
sem sýnt er í þýska skálanum á há-
tíðinni í ár, en verkið hefur verið
sagt kaldranalegt og ógnvænlegt,
og sækja jafnt í fagurfræði alræðis-
hyggju og tískutímarita, auk þess
sem sýningarrýminu hefur verið
lýst sem blöndu af fangelsi, spítala
og BDSM-dýflissu.
Jóna Hlíf Halldórsdóttir mynd-
listarkona var í hópi fjölmargra Ís-
lendinga sem sáu sýninguna á upp-
hafsdögum tvíæringsins og í samtali
við blaðamann DV sagði hún upp-
lifunina hafa verið gríðarlega áhrifa-
ríka.
Röðin hluti af upplifuninni
„Ég hafði hvorki heyrt neitt um þessa
listakonu áður en ég fór út né að
þýski skálinn væri sérstaklega áhuga-
verður. Það var jafnan afar löng röð
við innganginn svo ég var alltaf að
fresta því að fara. Það var ekki fyrr en
á þriðja degi sem ég ákvað svo loks
að fara í röðina,“ segir Jóna.
Þýski skálinn, sem er staðsettur
á aðalsýningarsvæðinu, Giardini, er
byggður í upphafi síðustu aldar en
endurhannaður á tímum nasism-
ans. Sem hluti af sýningu Imhof var
byggingin að mestu leyti umkringd
hárri járngirðingu en fyrir innan
hana gengu nokkrir grimmilegir
dóberman-varðhundar lausir, vökt-
uðu rýmið og geltu að gestunum.
„Það var ekki fyrr en að ég var
búin að bíða í röðinni í svolítinn
tíma sem ég fattaði að þetta var
eigin lega hluti af upplifuninni.
Maður stendur þarna í langri biðröð
með geltandi hunda fyrir framan
sig. Það er því alls ekki góð tilfinn-
ing sem maður fær þarna fyrir utan.
Ég hugsaði reyndar líka að það væri
örugglega óþægilegt fyrir hundana
að vera þarna allan daginn. Uppi á
húsinu var einn „performer“ sem
leit eiginlega út fyrir að vera að
fara að fyrirfara sér, en sat svo bara
þarna og fylgdist með fólki,“ segir
Jóna Hlíf.
Stéttaskipting, flóttamenn og
samfélagsmiðlar
Inni í sýningarrýminu sjálfu hefur
listakonan látið byggja upphækkað
glergólf um metra fyrir ofan raun-
verulegt gólf skálans. Upp á þetta
glergólf stíga áhorfendur og svífa eins
og í lausu lofti um herbergi skálans.
Tólf svartklæddar ungar manneskjur
klæddar íþróttafötum eða afslöpp-
uðum en hipster-legum klæðnaði –
tísku sem hefur verið kölluð heilsu-
goth – hreyfa sig stöðugt um rýmið
eftir fyrirmælum listakonunnar sem
ku stundum vera á staðnum þar
sem hún leikstýrir fólkinu með SMS-
skilaboðum. Gjörningalistafólkið
kemur sér fyrir á glerstöplum utan
í veggjum skálans, gengur um milli
gesta, horfir djúpt í augun á þeim,
syngur, dansar, skríður undir gler-
gólfinu og framkvæmir þar hinar
ýmsu athafnir. Hljóðmyndin er svo
síbreytileg, þögn eða ágeng og hávær
drónandi hljóð, danstaktar eða ljúf
tónlist sungin af hinum svartklæddu
gjörningalistamönnum.
„Þegar maður kemur inn stígur
maður upp þetta á glergólf og sér að
það er einhver gjörningur í gangi. Í
fyrstu er hins vegar erfitt að sjá hvað
er að gerast því það eru svo margir
sem eru að reyna að sjá. Það var
allt mjög minimalískt þarna inni.
Það voru einhver rafmagnstæki
sem tengdust kannski hljóðverkun-
um, þarna voru iðnaðarvaskar og
stórar vatnsslöngur, svolítið eins og
slökkviliðið notar.“
Jóna segir að verkið hafi kveikt
margar og ólíkar hugsanir og til-
finningar. Mér fannst þetta í raun-
inni vera fyrsti skálinn sem var
eitthvað að takast á við ástandið í
heiminum. Ég fór til dæmis að velta
fyrir mér stöðu flóttafólks. Ég fór líka
að velta fyrir mér stéttaskiptingu, því
það er fólk undir glerinu, þú stend-
ur fyrir ofan það og horfir niður. En
á sama tíma eru líka „performerar“
fyrir ofan þig en þeir standa samt
í mjög afmörkuðu rými. Allt þetta
skapar mikla spennu – og það var
bara almennt mjög mikil spenna í
þessu verki sem var mjög ógnvekj-
andi. En í spennunni var samt líka
mikil fagurfræði. Þegar ég mætti var
til dæmis einn strákurinn undir gler-
inu sem setti saman vaselín, bómull
og olíu og kveikti eld, síðan lá hann
bara þarna og horfði á mann. Þetta
fannst mér mjög fallegt, táknrænt og
ótrúlega sterkt,“ útskýrir Jóna.
„Annað sem ég fór að hugsa
um voru samfélagsmiðlar, þar sem
maður er alltaf að fylgjast með
öðrum og aðrir að fylgjast með þér.
Maður var að fylgjast með fólki undir
glerinu en á sama tíma var fólk fyrir
ofan þig að fylgjast með þér. Þetta var
svolítið „spúkí“.“
„Þar að auki fékk ég hálfgerða
innilokunarkennd. „Performerarnir“
voru með sinn eigin útgang, þannig
að oftar en ekki voru þeir að „per-
formera“ undir glerinu en skyndi-
lega gengu þeir út. Maður sjálfur var
hins vegar fastur inni í rýminu. Á
einum tímapunkti fór ég í hálfgerða
paník: „Hvar kemst ég út?“ Þannig
að þetta verk var að leika með ótrú-
lega margar ólíkar tilfinningar hjá
manni,“ segir Jóna.
„Umfram allt fannst mér þessi
gjörningur spegla svo vel samfélagið
í dag: hver við erum og hvað við
erum að gera. Maður fór að hugsa
um stéttaskiptingu, flóttafólk, sam-
félagsmiðla, um hvað við búum við
rosalega mikið frelsi en erum samt
í einhverju búri. Það er mjög erfitt
að fjalla um slík mál án þess að það
verði klisjukennt, en henni tekst
það.“ n
Ógnvekjandi og ÓÞægilegt
verðlaunaverk
Gjörningurinn Faust eftir þýsku listakonuna Anne Imhof hefur vakið athygli á Feneyjatvíæringnum
Sigurvegarinn Anne Imhof með aðal-
verðlaun Feneyjatvíæringsins. Mynd EPA
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Aðrir sem hlutu verðlaun á 57. Feneyjatvíæringnum
n Gullljónið fyrir besta verk á alþjóðlegu sýningunni: Franz Erhard Walther
n Silfurljónið fyrir efnilegasta listamanninn í alþjóðlegu sýningunni: Hassan Khan
n Gullljónið fyrir lífsstarf: Carolee Scneemann
n Aukaviðurkenningar fyrir eftirtektarvert framlag til alþjóðlegu sýningarinnar: Charles Atlas og Petrit Halilaj
n Aukaviðurkenningar fyrir sérstaklega eftirtektarverðan þjóðarskála: Cinthia Marcelle (Brasilía)
„Umfram allt
fannst mér þessi
gjörningur spegla svo vel
samfélagið í dag.
B
andaríski tónlistarmaður-
inn Chris Cornell, meðlimur
Soundgarden og Audioslave
og einn vinsælasti söngvari
gruggrokkbylgjunnar svokölluðu,
er látinn 52 ára að aldri.
Cornell fannst látinn á her-
bergi sínu á MGM Grand Detroit-
hótelinu aðfaranótt fimmtudags,
en fyrr um kvöldið hafði hann spil-
að á tónleikum í borginni. Banda-
ríski slúðurmiðillinn TMZ heldur
því fram að um sjálfsvíg hafi verið
að ræða en þegar DV fór í prentun
hafði það ekki verið staðfest.
Cornell, sem fæddist í Seattle
í júlí árið 1964, vakti fyrst athygli
með hljómsveitinni Soundgarden
í upphafi tíunda áratugarins.
Sveitin var fyrsta gruggrokksveitin
(e. grunge) til að gera samning við
risaútgáfufyrirtæki árið 1988 en
sló þó ekki í gegn fyrr en hljóm-
sveitir á borð við Nirvana, Pearl
Jam og Alice in Chains höfðu rutt
brautina. Sveitin sendi frá sér
fjölda vinsælla laga þar til hún
lagði upp laupana árið 1997, þar
á meðal „Black Hole Sun“, „Fell
on Black Days“, „Spoon Man“ og
„Outshined.“
Síðar lék Cornell með
hljómsveitinni Temple of the Dog
og ofurgrúppunni Audioslave með
hljóðfæraleikurum úr Rage Against
the Machine. Sem sólólistamaður
söng hann meðal annars James
Bond-lagið „You Know My Name“
sem fylgdi myndinni Casino
Royal. Cornell var til nefndur
til fjölda verðlauna fyrir tónlist
sína á ferlinum, meðal annars
til Golden Globe- og Grammy-
verðlauna. Hann spilaði tvisvar á
Íslandi, í Laugardalshöll árið 2007
og í Hörpu í fyrra. Cornell lét sig
málefni þeirra sem minna mega
sín varða, en ásamt eiginkonu sinni
stofnaði hann Cornell-sjóðinn sem
styður börn sem alist hafa upp við
fátækt og ofbeldi.
Cornell lætur eftir sig eiginkonu
til þrettán ára, Vicky Karayiannis,
og eignuðust þau tvö börn saman;
Toni, 12 ára, og Christopher, 11
ára. Þar áður var Cornell kvæntur
Susan Silver og eignuðust þau
dótturina Lillian Jean árið 2000. n
kristjan@dv.is
Chris Cornell er látinn
Söngvari Soundgarden lést á tónleikaferðalagi í Detroit
Chris Cornell Varð 52 ára gamall.