Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.2017, Qupperneq 14

14 umræða Helgarblað 21. júlí 2017
Þ
að þekkja allir Íslendingar
sem komnir eru til vits og
ára kvikmyndaleikstjórann
Friðrik Þór Friðriksson og
hans bíómyndir sem sumar eru
með þeim vinsælustu sem gerð-
ar hafa verið hér á landi, nægir
þar að nefna Engla alheimsins,
Djöflaeyjuna, Börn náttúrunn-
ar, Skytturnar, Bíódaga, Mömmu
Gógó og Rokk í Reykjavík. Hitt vita
kannski færri að hann hefur lif-
að um margt ansi skrautlegu lífi,
ferðast til flestra landa í heimin-
um og lent í allskonar ævintýrum
og sérkennilegum atvikum. Og að
hann er sömuleiðis frábær sögu-
maður, orðheppinn og hittinn á að
sjá eitthvað sögulegt og frásagnar-
vert út úr flestum aðstæðum. Þetta
veit sá sem þessar línur skrifar, en
við Friðrik höfum verið vinir í ára-
tugi, gamlir skólabræður, sam-
starfsmenn og knattspyrnufélagar
í Lunch United.
Sýnishorni af sagnamennsku
Friðriks geta allir fengið að kynn-
ast af lestri bókar með sögum hans
sem kom út fyrir 23 árum; árið
1994 kom semsé út bókin Vor í dal,
þar sem nokkrar af sögum Frið-
riks eru frábærlega skráðar af Árna
Óskarssyni. Merkilegt nokk þá
fékk bókin tiltölulega litla athygli
þegar hún kom út, og ekki bara já-
kvæða; það var eins og fólk vissi
ekki hvernig átti að taka húmor
sagnanna, sem sumum þótti víða
raupsamur – hún seldist lítið og
spurðist ekki víða. Þeir sem hana
þekkja halda hinsvegar nær allir
upp á þetta skemmtilega kver, sem
sjálfsagt er að rifja upp.
Sögurnar eru úr ýmsum áttum,
úr barnæsku hans, ferðalögum, at-
vikum við kvikmyndagerð, sumar-
dvölum í sveit og af vinnustöðum
sem Friðrik kynntist. Þar á meðal
eru nokkrar sögur af því er hann
vann nokkur ár meðfram skóla í
kirkjugörðum aðallega við að setja
upp legsteina. Sem dæmi um þá
frásagnarlist er sagan Maðurinn
með ljáinn: Alltaf nóg að gera
Kirkjugarðar Reykjavíkur aug-
lýstu jafnan eftir sláttumönnum
á sumrin til þess að slá gras þar
sem vélum varð ekki við komið. Í
starf þetta réðu sig ýmsir merkir
menn, svo sem Skeggi Ásbjarnar-
son sem landskunnur varð fyrir
barnatíma sína í Ríkisútvarpinu.
En flestir voru sláttumennirn-
ir gamlir uppflosnaðir bændur.
Einn þeirra var afar ófrýnilegur
ásýndum en einstakur ljúflingur.
Það var einhverju sinni í dumb-
ungsveðri að við Ólafur Þorsteins-
son verkstjóri gengum fram á
hann þar sem hann brýndi ljáinn
af mikilli eljusemi. Í sömu andrá
heyrðist tregabundinn hljómur
útfararklukknanna. Þá gaut gamli
maðurinn augunum til okkar frá
ljánum, tannlaus munnurinn rifn-
aði í gleiðu glotti, og sagði: „Það er
alltaf nóg að gera.“
Münchhausen-stíll
Eins og áður var nefnt þá má
stundum greina gamaldags raup-
eða grobbstíl í sumum sagnanna,
sem heita þá nöfnum eins og
Uppruni veðurspeki minnar eða
Prestsverk mín, en að sjálfsögðu
skiptir í því sambandi máli hvaða
frásagnarhátt höfundurinn Árni
Óskarsson hefur valið sögunum;
á milli þeirra tveggja, sögumanns
og skrásetjara, má greina bæði
afar skemmtilega og húmoríska
fjarlægð og jafnframt náælægð.
Sumar af þessum sögum birtust í
DV fyrir margt löngu, með fínum
myndskreytingum Guðmundar
heitins Thoroddsen. Og kannski
var það stundum full-glannalegt,
því að fólk náði ekki eða skildi hinn
dásamlega Münchhausen-stíl sem
á þeim er (eða Múnkhásen, eins
og mörgum er tamt að segja). Og
margir skildu sömuleiðis allt bók-
staflega, eða þeim „jarðlega skiln-
ingi“ sem Snorri nefnir í Eddu um
þá sem ekki var gefin „andlega
Eldbakaðar pizzur
hafnargata 36a, kEflavík / nálægt flugstöðinni
salur
fyrir
hópa
sími 557 1007
hamborgarar,
salöt, pasta,
kjúklingavængir
og flEira
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
Vor í dal
Sagnalist kvikmyndaleikstjóra í öðru ljósi „Friðrik Þór
hefur eigin-
lega lifað svo við-
burðaríka ævi að
það hefur hvarfl-
að að mörgum að
hann eigi níu líf
eins og kötturinn.
Friðrik Þór Hann
er sömuleiðis frábær
sögumaður, orðhepp-
inn og hittinn á að sjá
eitthvað sögulegt og
frásagnarvert út úr
flestum aðstæðum.
Mynd Sigtryggur Ari