Freyr - 01.05.2006, Qupperneq 12

BÚNAÐARÞING
Ræða Haraldar Benediktssonar
við setningu Búnaðarþings 2006
Breytt búseta - breyttur landbúnaður
Sem yfirskrift á setningarræðu Búnaðarþings 2006, vel ég „Breytt búseta -
breyttur landbúnaður." Ég vil hugleiða hvernig búseta mun þróast í þessu
landi næstu árin og spyrja hvernig breyttur og síbreytilegur landbúnaður
getur orðið hreyfiafl að nýrri sókn til eflingar sveita.
IHaraldur Benediktsson,
formaður
Bændasamtaka íslands
ÞJÓNUSTULANDBÚNAÐUR
Það uppbyggingarskeið er hófst í sveitum
landsins, um og fyrir miðja síðustu öld, er
vafalaust mesta byltingar- og blómaskeið
sem komið hefur í dreifðar byggðir þessa
lands. Á sama tíma og uppbyggingin hófst,
herti á fólksfækkun I sveitum og íbúum
fjölgaði í þéttbýli. Tæknivæðing samfélags-
ins á öllum sviðum breytti á skömmum tíma
árhundruða búsetuformi. Landbúnaðurinn
þróaðist hratt frá því að vera sjálfsþurftar-
búskapur, með takmarkaða verslun búvöru,
til þess að framleiða bæði vöru og þjónustu
fyrir kröfuharða neytendur. Stækkun búa,
ræktun, kynbætur bústofns, aukin fjárráð
og verslun leysti úr læðingi krafta landsins -
landbúnað sem við getum kallað fram-
leiðslulandbúnað, er byggði grundvöll sinn
á framleiðslu á mjólk, kjöti, eggjum og
grænmeti. Landbúnaðurinn hefur síðan
þróast í að vera meira en framleiðsla á mat-
vælum. (kjölfarið á miklum vanda vegna of-
framleiðslu, sem ekki verður rakinn hér,
breyttust viðfangsefnin I það að vera hvers
konar þjónusta. Framleiðsla á lífsgæðum
eða upplifun. Þjónustulandbúnaður, svo ég
nefni til annað hugtak um landbúnað, er og
verður stöðugt stærri hluti viðfangsefna
okkar. Hvort sem við flokkum þar ferðþjón-
ustu, tamningar, leigu lands fyrir haga-
göngu, frístundabyggðir eða hvað annað
sem ekki flokkast sem búvara í hefðbund-
inni skilgreiningu þess orðs. Að ekki sé tal-
að um verndun og varðveislu lands og
minja, auðlindanýtingu hvers konar.
ÞRÓUNIN
Þannig er mér í huga að lýsa í sem fæstum
orðum þróun landbúnaðar síðustu áratugi.
Og þannig gæti þróunin vel orðið áfram ef
rétt er á haldið. Hvernig landbúnað ætlum
við að verði í sveitum landsins árið 2020?
Ártalið er ekki mjög fjarri okkur, kemur
væntanlega fyrr en varir.
En árið 2020? Hefur einhver af þeim 49
búnaðarþingsfulltrúum, sem hingað eru
komnir, velt þeirri spurningu fyrir sér í hvaða
sporum íslenskir bændur verða eftir 14 ár?
Erum við kannski alltof upptekin við að fást
við líðandi stund, verkefni dagsins? En verk-
efni dagsins leggja grunn að svörum við
þessari spurningu. Auðvitað hafa búnaðar-
þingsfulltrúar og aðrir bændur spurt sig
slíkra spurninga. Svar okkar er að við ætlum
á næstu árum og áratugum að byggja og
efla sveitir. Sækja fram á grundvelli þekk-
ingar og færni til nýtingar á landkostum.
Áreiðanlega hefði ekki þótt gáfuleg spá
fyrir nokkrum misserum að helstu fram-
leiðslubúgreinar okkar hefðu vart undan
eftirspurn neytenda. En skjótt skipast veður
í lofti. Hagsæld í landinu og aukinn kaup-
máttur, samhliða öflugu markaðsstarfi inn-
anlands og utan, hefur breytt stöðunni.
Aukinn áhugi á gæðum, vöruvöndun og
vöruþróun okkar afurðafyrirtækja gefur
okkur ný tækifæri. Þetta gerist á sama tíma
og við erum markvisst að létta af okkur
þungum höftum sem á bændur voru lögð
við átökin við offramleiðsluna. Þróunin er í
rétta átt, frjálsræði til athafna er meira en
áður. Engin búgrein þarf að láta fram-
Haraldur Benediktsson á fundi með formönnum búnaðarsambanda á liðnu hausti
12
FREYR 05 2006