Freyr - 01.05.2006, Qupperneq 35

Stjörnusalur og Astrabar eru á áttundu hæð Bændahallarinnar en ganga í daglegu tali undir
nafninu Grillið. Myndin vartekin skömmu eftir opnun Hótels Sögu. Ljósm. PéturThomsen
Framkvæmdin var dýr og eina ferðin enn
var knúið á um að fá löggjöfinni um Búnað-
armálasjóð breytt á þann veg að sett yrði í
lögin bráðabirgðaákvæði um hálfrar pró-
sentu viðbótargjald, sem renna skyldi til Bún-
aðarfélags Islands og Stéttarsambands
bænda, til fjögurra ára á bilinu 1958-1961.
Aðalfundur Stéttarsambands bænda og
Búnaðarþing samþykktu árið 1958 að beina
því til Alþingis að breyting á lögum um Bún-
aðarmálasjóð næðu fram að ganga og sam-
þykkti Alþingi það ári síðar. Hafði „Bænda-
hallargjald" því formlega verið lögfest sem
0,5% af skilaverði til bænda.
STJÖRNUSALUR OG ASTRABAR
Snemma árs árið 1960 fara forráðamenn
Bændahallarinnar þess á leit við Þorvald
Guðmundsson, sem kenndur var við Síld &
fisk, að hann tæki að sér rekstur þess hluta
Hallarinnar sem hýsa átti hótel. Þorvaldur
hafði sjálfur fengið þá hugmynd að reisa hót-
el og reka I Vatnsmýrinni. Skyldi það heita
Hótel Saga. Svo varð úr að Þorvaldur varð við
beiðninni og eftirlét hann hótelinu nafnið
Hótel Saga I kjölfarið. Sama ár kýs bygging-
arnefnd sér framkvæmdanefnd og áttu í
henni sæti Sæmundur Friðriksson, fram-
kvæmdastjóri Stéttarsambands bænda,
Steingrímur Steinþórsson, búnaðarmála-
stjóri, Halldór H. Jónsson, arkitekt hússins og
Þorvaldur Guðmundsson, sem síðar varð
fyrsti hótelstjóri þess. Á þeim tíma var búið
að ákveða að hótel ætti að vera á fyrstu og
annarri hæð og efstu hæðunum þremur en
skrifstofur á þriðju og fjórðu hæð. Það var að
áeggjan Þorvaldar að ráðist var í byggingu
áttundu hæðarinnar. I ævisögu sinni segir
hann: „Þegar komið var upp á sjöundu hæð
varð Ijóst að þaðan var útsýni fagurt. Ef bætt
yrði veitingasal ofan á þá hæð var auðsætt
að þaðan myndi I bjartviðri sjást yfir höfuð-
borgina og fjallafaðminn umhverfis - allt
vestan frá Snæfellsjökli austur um og suður á
Reykjanesfjallgarð. Ég lagði til að reynt yrði
að fá tilskilið byggingarleyfi, en það reyndist
ekki auðvelt. Mörgum þótti skugginn, sem
féll frá Bændahöllinni á Háskóla íslands,
nógu stór þótt enn væri ekki við hann aukið.
En með harðfylgni fékkst þetta leyfi að lok-
um - og þar með urðu til Stjörnusalur og
Astrabar sem nú ganga oftast undir nafninu
Grillið." Taldi Þorvaldur þessa ákvörðun hafa
ráðið úrslitum varðandi rekstur hótelsins og
því verið ómetanleg.
HORNSTEINNINN LAGÐUR
Einhvern tíma á meðan húsið var í byggingu
var farið að kalla það „Bændahöll". Var það
gert af sumum í háði en var húsinu valið það
nafn að lokum. Forseti fslands, herra Ásgeir
Ásgeirsson, lagði hornsteininn að Bænda-
höllinni í anddyri hótelsins þann 11. mars
árið 1961 að viðstöddu fjölmenni. Var þá
lokið að steypa kjallara og sjö hæðir hússins,
en verið var að reisa stálgrindina að áttundu
og efstu hæð þess. Taldi Bændahöllin þá
9,573 m2.
Ljóst þótti að vöntun var á frekara fjár-
magni til þess að klára húsbygginguna og
samþykkir Alþingi í kjölfar samþykkta félag-
anna sem að byggingunni stóðu að fram-
lengja gjaldið sem gekk undir nafninu
Bændahallargjald til nýrra fjögurra ára á
tímabilinu 1962-1965. Hafði þá 78 milljón-
um króna verið varið til byggingarinnar og
lokið var að fullgera fjórðu, fimmtu, sjöttu og
áttundu hæðina. Sjöunda hæðin var langt
komin en sú þriðja, sem notuð hafði verið
sem birgðastöð en ætluð var sem skrifstofu-
húsnæði samtaka bænda, var ekki tekin í
notkun fyrr en síðla árs 1964. Flugfélag (s-
lands gerði samning um leigu á fjórðu hæð-
inni til tíu ára frá og með apríl 1962 en rekst-
ur Hótels Sögu hófst þann 14. júlí sama ár á
fullbúinni fimmtu og sjöttu hæð ásamt
Stjörnusal og Astrabar á áttundu hæð. (
greinargerð sem Sæmundur Friðriksson
framkvæmdastjóri við byggingu Bændahall-
arinnar tók saman í árslok 1962 kemur fram
að þegar byrjað var að byggja árið 1957 hafi
verið áætlað að byggingin myndi kosta 25-
30 milljónir króna. Raunkostnaður við bygg-
inguna tæplega fimmfaldaðist á byggingar-
tímanum og var orðinn tæpar 150 milljónir
króna þegar Bændahöllin var fullbúin að
inna sem utan árið 1967. Framlögum úr
Búnaðarmálasjóði til byggingarinnar lauk
árið 1970 og höfðu þá verið innheimt í tólf
ár, þ.e. 0,5% fyrstu tíu árin og 0,25% síð-
ustu tvö árin.
Þegar höllin hafði öll verið tekin I notkun
var byggingarnefndin lögð niður og stjórn
Bændahallarinnar skipuð. Þegar á fyrsta
starfsári stjórnarinnar var ákveðið að veita
bændum og mökum þeirra afslátt á hótel-
gistingu yfir vetrartímann ár hvert og hefur
sú regla haldist síðan.
ÞÖRF Á MEIRA HÚSNÆÐI
( ársbyrjun 1969 er það fært til bókar á
stjórnarfundi Bændahallarinnar að ýmsa að-
stöðu vanti fyrir hótelið og að rekstur þess
mundi batna yrði gistirýmunum fjölgað. Á
Búnaðarþingi árið 1971 er málið til meðferð-
ar og voru skiptar skoðanir um þörfina. Var
mönnum á aðalfundi Stéttarsambands
bænda og Búnaðarþingi mikið I mun að ekki
yrði viðhöfð frekari gjaldtaka af bændum til
þess að fjármagna viðbygginguna.
Næstu ár miðaði litlu áfram í þessum mál-
um. Hótelstjóri, sem þá var Konráð Guð-
mundsson, lét í Ijósi ugg um það að hótelið
myndi dragast aftur úr hótelrekstri vegna
vöntunarinnar á húsnæði. Þegar leigusamn-
ingurinn við Flugfélag (slands losnaði árið
1976 var fjórðu hæð hótelsins breytt í gisti-
herbergi. Á sama tíma var tímabundið bætt
úr húsnæðisþörf Búnaðarfélags (slands með
nýrri innréttingu á annarri hæð I suðurenda
þar sem tölvudeild Bændasamtakanna er nú
til húsa.
HÖLLIN STÆKKUÐ
Unnið var að ýmsum spám og hagkvæmnis-
útreikningum vegna viðbyggingar næstu ár.
Árið 1979 var farið að þrengja verulega að
starfsemi bændasamtakanna vegna vaxandi
starfsemi Framleiðsluráðs sem flutt hafði inn
I Höllina ásamt Sauðfjárveikivörnum árið
1964. Stjórn Bændahallarinnar samþykkti í
mars árið 1982 að hefja framkvæmdir við
viðbygginguna enda lágu fyrir heimildir frá
báðum eignaraðilum auk ríkisábyrgðar á lán-
töku vegna byggingarinnar. Hófust fram-
kvæmdir 29. apríl sama ár.
Viðbyggingin varð litlu minni en Bænda-
höllin var fyrir eða alls 9,312m2. Flutti Bún-
aðarbanki íslands fyrstur inn á jarðhæðina I
nóvemberlok árið 1985 en Lífeyrissjóður
bænda fylgdi I kjölfarið á þriðju hæð hússins,
hvar hann er til húsa enn þann dag í dag.
HEIMILDIR
Gylfi Gröndal. 1998. Saga athafnaskálds -
Þorvaldur Guðmundsson í Síld & fisk. Forlagið,
Reykjavík.
Hjörtur E. Þórarinsson, Jónas Jónsson og Ólafur
E. Stefánsson. 1988. Búnaðarsamtök á íslandi 150
ára. Afmælisrit Búnaðarfélags íslands 1837-1987,
síðara bindi. Búnaðarfélag (slands, Reykjavík.
Freyr 05 2006
35