Freyr - 01.05.2006, Side 32

BÚNAÐARÞING
Langflestir setningarhátíðargesta fylgdust með ræðu Magnúsar af áhuga en aðrir nýttu
tímann til annars
eflingu lifandi íslenskrar tungu né hvika frá
þeirri meginskyldu okkar sem þjóðar að
umgangast móðurmálið eins og heilög vé.
Hvers vegna skyldi ég velja að fjalla um
þetta málefni hér á hátíðisdegi í upphafi
Búnaðarþings? Á þessi umfjöllun nokkuð
sérstakt erindi við þennan hóp?
Sé gripið niður í boðskap alþjóðavæðing-
armanna þá hafa þeir margir hverjir sérstakt
dálæti á því að úthúða íslenskum landbún-
aði og því rekstrarumhverfi sem hann býr
við.
Ungir menn á uppleið og gjarnan í vari
mustera menntunar fjalla I stórkarlalegum
tón um hið arfavitlausa landbúnaðarkerfi,
pikkfast á klafa hafta, sem svipti neytendur
raunverulegri samkeppni og flæki bændur I
fúið net þess. Þetta kerfi sé andsnúið öllu
raunverulegu frelsi og því boðberi gærdags-
ins. Hin makalausa og oft rakalausa um-
ræða um íslenskan landbúnað sem dunið
hefur yfir á undanförnum misserum hefur
að sjálfsögðu áhrif. Hagræðingarkrafan
hefur mótað umræðuna, knúin áfram á for-
sendum einsleitninnar. Viðbrögð landbún-
aðarins hafa verið mikil tæknileg framþróun
á undanförnum árum og alls ekki slðri en I
öðrum atvinnuvegum hérlendis.
Islenskir bændur hafa verið fljótir að til-
einka sér nýja tækni og nýja þekkingu og
eru þar engir eftirbátar starfsbræðra sinna I
nágranna- og samanburðarlöndum. Islensk-
ur landbúnaður er því tæknilega vel í stakk
búinn til þess að mæta framtíðinni, hvorki
bundinn á klafa hafta né flæktur I fúin kerf-
isnet. Það hefur hins vegar mátt greina
sömu óþreyju í umræðum um framtíð land-
búnaðar hér og á vettvangi þjóðfélagsum-
ræðunnar almennt. I þeirri óþreyju getur
falist sú hætta að ekki sé nægilega skyggnst
um bekki og gætt að því hvaða nýju tæki-
færi og möguleikar til áhrifa felast í samfé-
lagi framtíðarinnar fyrir íslenskan landbún-
að í víðasta skilningi þess hugtaks.
FJÖLÞÆTT HLUTVERK
LANDBÚNAÐARINS
Landbúnaður gegnir nefnilega í hverju sam-
félagi mun fjölþættara og mikilvægara hlut-
verki en virðist við fyrstu sýn. Þó að undir-
staða landbúnaðar hafi verið og verði mat-
vælaframleiðsla þá er hlutur hans marg-
þættur í þjóðfélaginu, samofinn menningu
og arfleifð kynslóðanna og skapar þannig
og í stauknum mæli margs konar velferðar-
aukandi verðmæti sem eru samfélaginu því
meira virði sem það leggur harðar að sér í
uppfyllingu efnislegra gæða samtímans.
Mótun framtíðarstefnu landbúnaðarins
verður því að taka mið af því fjölþætta hlut-
verki sem hann hefur og getur gegnt I þjóð-
félagi framtíðarinnar. Það felur í sér að auk
þeirrar skyldu að bjóða þjóðinni matvæli af
bestu gæðum og hollustu þá verði með
markvissum hætti tekið á því hlutverki að
bjóða upp á almannagæði sem þátt I upp-
byggingu velferðarsamfélags framtíðarinn-
ar. Þessi markmið eiga og geta farið saman
ef við mótun framtíðarstefnunnar er gætt
jafnvægis milli hinna alþjóðlegu samfélags-
trauma og hinnar þjóðlegu arfleifðar sem
skapar íslenska sérstöðu.
Taki framtíðarþróun landbúnaðarins mið
af þessu þá mun það skapa sóknarfæri og
fjölþætt ný tækifæri sem fært geta sveitum
landsins sterkari stöðu og þjóðinni allri
margvíslegan ávinning. Landbúnaðurinn
stendur öllum atvinnuvegum betur að vígi
að skila því verkefni að tengja saman land-
ið og þjóðina. Bændur, sem helstu vörslu-
menn landsins, og þekking þeirra á samspili
nýtingar og varðveislu landsgæða, geta
flestum öðrum fremur skapað brú milli
ólíkra samfélagshópa.
Valið um framtíðina er okkar eigið. Ber-
um því gæfu til þess að móta framtíð land-
búnaðarins í anda víðsýni og fjölbreytni í
stað þess að hrekjast á leið einsleitni og
þeirrar blindu markaðshyggju sem er svo
upptekin af sjálfri sér að hún lætur sér fátt
um finnast hvort komandi kynslóðir fái not-
ið þeirra efnisgæða sem hún býr sjálf við.
Þannig munum við skapa landbúnaði fram-
tíðarinnar ný sóknarfæri í nánu sambýli
annars atvinnurekstrar sveitanna og dreif-
býlisins.
Hvort sem um ræðir samfélagið í heild
eða einstaka hluta þess er það grundvallar-
atriði til þess að hafa áhrif og eiga virðingu
viðmælendanna að eiga sér land, þjóð og
tungu. Allt þetta eigum við. Umgöngumst
landið sem fóstrar okkur af virðingu og ást-
úð, eflum og auðgum vitund okkar sem
þjóðar og varðveitum lifandi móðurmál og
nærum það nýjum áhrifum og straumum.
Þessir eru skilmélarnir, samkomulagið
sem við verðum að gera hvert við annað.
Að þeim uppfylltum getum við óhikað tek-
ið með raunverulegum og virkum hætti
þátt í samfélagi þjóðanna og þá mun á mál
okkar hlýtt og rödd okkar heyrast. Skáldið
Snorri Hjartarson orðar heitstrenging sína
þannig í lok Ijóðsins sem ég vitnaði til í upp-
hafi máls míns:
„ísland, í lyftum heitum höndum ver ég
heiður þinn og tíf gegn tryiitri öld."
Megi þjóð mín gera orð skáldsins að sín-
um.
32
FREYR 05 2006