Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.2018, Blaðsíða 16

16 16. febrúar 2018fréttir
F
anginn sem svipti sig lífi
á Kvíabryggju þann 12.
febrúar hét Styrmir Haukdal
Kristinsson. Styrmir fannst
látinn í fjárhúsi síðdegis þann
13. febrúar síðastliðinn. DV hafði
samband við Pál Winkel fang-
elsismálastjóra vegna málsins.
Hann staðfesti að hið voveiflega
dauðsfall hefði átt sér stað á Kvía-
bryggju en vildi að öðru leyti ekki
tjá sig um málið. Hann sagði þó
að starfsfólk og fangar væru harmi
slegin vegna atburðarins. Er þetta
annað sjálfsmorðið í íslenskum
fangelsum á innan við ári. Eiríkur
Fannar Traustason, sem afplán-
aði dóm fyrir hrottalega nauðgun
í Hrísey, svipti sig lífi í fangelsinu á
Akureyri í mars í fyrra.
Fráfall Eiríks varð til að vekja
upp umræður um að geðheil-
brigðismál fanga væru í lama-
sessi en ekkert hefur verið aðhafst
í þeim málum síðan þá. Ljóst er að
Styrmir þurfti sárlega á sálrænni
aðstoð að halda en Guðmund-
ur Ingi Þóroddsson, formaður Af-
stöðu, greindi frá því í samtali við
Fréttablaðið að Styrmi hefði verið
boðið að ræða við sálfræðing í
gegnum Skype.
„Það er náttúrlega mjög
ópersónulegur máti til að eiga
í samskiptum við sálfræðinga,“
sagði Guðmundur. Fangaverðir
sem DV hefur rætt við segja ljóst
að Styrmir hafi átt við andleg veik-
indi að stríða og hann verið vistað-
ur á röngum stað. Styrmir var ell-
efu sinnum dæmdur fyrir brot
og fimm sinnum í fangelsi, fyrst
árið 1994. Þá hafði hann setið vel
á sjötta ár innan veggja fangelsa
landsins.
Glímdi við geðklofa
Í viðtali við hann í DV í maí 2004
kom fram að hann hefði skorið
móður sína á háls þremur árum
fyrr. Styrmir var dæmdur ósak-
hæfur vegna geðklofa en bless-
unarlega lifði móðir hans árásina
af og hlaut ekki varanlegan skaða.
Styrmir sagði í viðtali við DV það
ár:
„Ég hafði lengi verið í geð-
veikisástandi áður en þetta gerðist
og þakka guði fyrir að ekki fór verr
en ég var úrskurðaður ósakhæf-
ur vegna geðklofa. Ég get ekki út-
skýrt hvað gerðist þennan örlaga-
ríka dag en hér á Sogni fékk ég
fyrst meðferð vegna sjúkdóms-
ins. Ég býst við að ástand mitt hafi
verið að versna ár frá ári og endað
með þessum skelfiega atburði.“ Þá
sagði Styrmir einnig með vonar-
glampa í augum:
„Ég á mér þann draum að geta
lifað eðlilegu lífi í óvernduðu
umhverfi og það
er kannski dá-
lítið barnalegt
að segja það
en vitaskuld
langar mig
að eignast
fjölskyldu
í framtíð-
inni. Mig
langar að
standa
á eigin fótum, vera eðlilegur án
vímuefna og lifa samkvæmt því.“
Styrmir losnaði af Sogni og
missti seinna tök á lífi sínu og var
dæmdur í fangelsi á ný. Þeir sem
þekkja vel til Styrmis eru allir á
einu máli um að hann hafi þurft
aðstoð vegna sálrænna veikinda.
Í júlí 2017 greindi DV frá átökum
milli tveggja fanga á Litla-Hrauni.
Þar voru á ferðinni Styrmir og
Baldur Kolbeinsson, sem hefur
reglulega ratað í fréttir vegna
átaka við samfanga sína.
Varð þeim sundurorða á gervi-
grasvelli fangelsisins og brutust
út átök í kjölfarið. Styrmir hafði
Baldur undir í slagsmálunum en
þeim lauk með því að Baldur beit
efri vör Styrmis í sundur og spýtti
holdinu út úr sér á gervigrasið.
Kunnugir segja að Styrmir hafi
aldrei náð sér almennilega eftir
þessa alvarlegu árás og hann hefði
þurft mikla hjálp.
Þriðjungur reynt sjálfsvíg
Afar mikilvægt er að fangar fái
sálfræðiþjónustu en í rannsókn
Boga Ragnarssonar, nema í fé-
lagsfræði við HÍ, sem var birt 2013
kom fram að 54–69 prósent fanga
glímdu við þunglyndi. Þá hefur
um þriðjungur fanga reynt sjálfs-
víg. Tveir fangar hafa nú látist á
einu ári og sex frá árinu 2001. Í
júní 2014 greindi Pressan frá því
að tveir fangar hefðu reynt sjálfs-
víg í einum og sama mánuðinum
og gagnrýndi þá Guðmundur Ingi,
formaður Afstöðu, enn og aftur að
ekki væri sálræn aðstoð til staðar
til að sinna öllum þeim sem þyrfti
á henni að halda.
Í fangelsum á Íslandi starfa
fjórir sálfræðingar í þremur
stöðugildum. Verkefni þeirra er
ærið, nánast óyfirstíganlegt. Sál-
fræðingarnir eiga að sinna öllum
föngum sem eru í afplánun, öllum
þeim sem eru á reynslulausn. Eru
þetta hvorki meira né minna en
600 einstaklingar. Ofan á þetta
bætist að sálfræðingarnir eiga að
sinna starfsfólki og vinna áhættu-
mat vegna þeirra einstaklinga sem
eru að sækja um úrræði eins og
reynslulausn eða Vernd.
Blóðugur niðurskurður
Nýlega var greint frá því að fjár-
veitingar til lögreglunnar yrðu
auknar um 270 milljónir króna
milli ára. Óhætt er að reikna með
því að aukinn slagkraftur í störf-
um lögreglu leiði af sér fleiri skjól-
stæðinga Fangelsismálastofnunar.
Það skýtur því óneitanlega skökku
við að framlögin til fangelsismála
voru skorin niður um 14 milljón-
ir milli ára.
Ríkisendurskoðun hefur á
undanförnum árum unnið ítar-
legar úttektir um stöðu fangels-
ismála. Þar hefur ítrekað kom-
ið fram sú niðurstaða að framlög
til geðheilbrigðismála fanga væru
alltof lág og þjónustan í lama-
sessi. Samkvæmt heimildum DV
hefur verið kallað eftir viðbrögð-
um hjá hinu opinbera til að auka
fjármagn en dómsmálaráðuneytið
ekki orðið við því. Þeir fangaverð-
ir og aðstandendur sem DV hefur
rætt við telja nauðsynlegt að ráðist
verði strax í að bjarga föngum sem
eiga við þunglyndi og geðsjúk-
dóma að stríða. Tvö dauðsföll á
innan við einu ári staðfesti það. n
n Fjórir sálfræðingar sinna yfir 600 föngum n Annar fanginn á innan við ári
styrmir dó á
Kristjón Kormákur
Björn Þorfinnsson
kristjon@dv.is / bjornth@dv.is
Styrmir
Haukdal „Ég
hafði lengi verið
í geðveikisá-
standi áður
en þetta
gerðist.“
KVÍABryGGJU