Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.2018, Blaðsíða 63

menning 6316. febrúar 2018
Vinsælast í bíó
Helgina 9. til 11. febrúar
1 Fifty Shades Freed
2 Lói - Þú flýgur aldrei einn
3 Darkest Hour
4 Maze Runner: The Death Cure (2018)
5 Paddington 2
6 Jumanji
7 Winchester
8 The 15:17 to Paris
9 Three Billboards Outside Ebbing,
Missouri
10 The Post
1 Floni - Floni
2 JóiPé & Króli - GerviGlingur
3 Herra Hnetusmjör - KÓPBOI
4 Migos - Culture II
5 Ýmsir - The Greatest Showman
6 Ed Sheeran - ÷
7 Sam Smith - The Thrill Of It All
8 Post Malone - Stoney
9 Camila Cabello - Camila
10 Justin Timberlake - Man of the Woods
Vinsælustu plöturnar
Vikuna 4. til 10. febrúar
Ef fangar fengju að semja lög
„Föngum í íslensk-
um fangelsum
býðst nánast engin að-
staða til tónlistariðkun-
ar. Fangelsin eiga bara
tvö hljóðfæri, eitt píanó
á Kvíabryggju og eitt á
Litla-Hrauni.
Það eru þó nokkur dæmi um að fangar í
íslenskum fangelsum hafi samið eða tekið
upp tónlist þegar þeir sátu inni. Það eru þó
fáar hljómsveitir sem hafa verið stofnaðar
og starfað að öllu leyti innan rimlanna –
kannski sú eina, eða að minnsta kosti sú
allra þekktasta, er hljómsveitin Fjötrar
sem gaf út plötuna Rimlarokk árið 1982.
„Bubbi kom einhvern tímann í heimsókn
á Litla-Hraun og var svona ofboðslega
ánægður með hvað það var mikil tónlistar-
gróska í fangelsinu. Hann fór að tala um
að hann þyrfti nú að fá einhverja fanganna
með sér á næstu plötu. Svo varð eitthvað
lítið um efndir í þessum efnum og fangarnir
voru orðnir langþreyttir á að bíða eftir
símtali frá Bubba svo þeir fóru bara sjálfir í
að stofna hljómsveit,“ segir Þráinn.
„Það var mikið komið móts við þá. Svo var
öll umgjörðin unnin af föngum, umslagið
og allt gert inni á Litla-Hrauni. Í viðtali
við DV lýsir Sævar Ciesielski gítarleikari
tónlistarlífinu í fangelsinu og það virðist
vera sem nánast hver einasti maður sé að
gutla á hljóðfæri eða pæla í tónlist. Þetta
virðist vera það sem menn hafa fyrir stafni
þegar það er frítími.
Páll Winkel fangelsismálastjóri, sem er
einn viðmælenda minna í ritgerðinni, segir
að ástandið á Litla-Hrauni hafi breyst mik-
ið frá þessum tíma. Hann segir að það sé
„miklu harðari kjarni“ sem sé í fangelsinu
og aðstæðurnar í því öðru vísi. Ég hugsa
reyndar líka að aðgangur að afþreyingu sé
orðinn allt annar í dag. Árið 1982 var ekki
einu sinni sjónvarp á fimmtudögum. Í dag
geta menn verið í tölvuleikjum og öðru
slíku. Ég held að þetta spili stóran þátt.“
Upptökuver í fangelsinu
Fangar í Halden-fangelsinu taka upp og gefa út
eigin tónlist
Víða erlendis reyna fangelsisyfirvöld að virkja betrunarmátt tónlistarinnar fyrir fanga.
Eitt besta dæmið er líklega hið stórmerkilega Halden-öryggisfangelsi í Noregi – sem hef-
ur stundum verið kallað „besta fangelsi í heimi.“ Þar er ýmis aðstaða sem nýtist föngum
til ýmiss konar sköpunar. Þar er ekki bara boðið upp á námskeið og vinnusmiðjur, heldur
er þar einnig fullbúið hljóðver sem fangarnir geta nýtt sér til að taka upp tónlist eða
senda út útvarpsþætti. Tónlist fanganna er svo gefin út hjá þeirra eigin útgáfufyrirtæki,
sem nefnist Criminal Records.
Malavískir fangar vöktu
mikla athygli fyrir tónlist
sína
Það vakti nokkra athygi þegar platan I
have no everything here var tilnefnd til
Grammy-verðlaunanna árið 2016. Það sem
var sérstakt við plötuna var að tónlistin var
öll samin og flutt af föngum í hinu yfirfulla
Zomba-öryggisfangelsi í Malaví. Í tón-
listinni, sem var tekin upp af upptökustjór-
anum Ian Brennan, fengu raddir fanganna
að heyrast og þeir fengu möguleika til að
segja heiminum sögu, sína sem er – eðli
málsins samkvæmt – oft harmræm og
dramatisk, með lagatitlum á borð við „Ég
drep ekki aftur“ og „Ég sé heiminn farast
úr eyðni.“
Rimlarokk á Hrauninu
Rokksveitin Fjötrar var einungis skipuð föngum á Litla-Hrauni
Fangar tilnefndir
til Grammy
nægt fjármagn í grunnkostnað
til að reka fangelsið, og þurfa þá
að réttlæta hverja einustu krónu
sem er notuð aukalega og sýna
fram á árangur. Þarna skapast svo
ákveðin sjálfhelda. Það þarf strax
að vera hægt að að sýna fram á
árangur áður en fjármagn fæst
í verk efnið. Þannig þarf einhver
annar að kosta verkefnið fyrst og
sýna fram á árangurinn bara til
þess að eiga einhvern möguleika
á fjárveitingu – það eru fáir sem
stökkva á þetta,“ útskýrir Þráinn.
„Hitt vandamálið er að það
þarf að vera mjög ákveðin týpa
sem getur séð um þetta, þú geng­
ur ekki bara inn í fangelsi og byrjar
með listasmiðju, þetta þarf að vera
mjög skýr einstaklingur – með
regluverkið á hreinu – en líka mjög
skemmtilegur og áhugaverður.
Listamenn og aðrir þeir sem hafa
menntun til að gera þetta velja sér
hins vegar mun frekar einhvern
auðveldari starfsvettvang, vinnu
með börnum eða annað slíkt.“
Þráinn segir þó ýmis teikn á
lofti hvað varðar aðstöðu fanga
og til standi að Lionsklúbburinn í
Mosfellsbæ gefi fangelsinu á Sogni
hljóðfæri sem verði aðgengileg í
kennslustofunni þar. Gjöfin, sem
er að undirlagi Andrésar Arnalds,
verkefnastjóra hjá Landgræðsl­
unni og föður tónlistarmanns­
ins Ólafar Arnalds, mun gjörbylta
aðstöðu fanganna til tónlistariðk­
unar, að sögn Þráins. Hún mun til
að mynda gera tónlistarkennslu
og tónlistarsmiðjur mögulegar á
Sogni í framtíðinni. n
Ahhh...
í Tjarnarbíói
H
vernig þeim í RaTaTaM
leikflokknum datt í huga
að klæða ljóðin henn­
ar Elísabet­
ar Jökulsdóttur
í búning kaba­
rettsins er
undravert –
reyndar frá­
bær hugmynd.
Og hvernig henni
Charlottu Böving hefur tek­
ist að útfæra þessa frumlegu
hugmynd á sviði Tjarnarbíós
er ómetanlegt bæði fyrir okk­
ur sem unnum leiklist og hina,
sem nú munu (væntanlega)
flykkjast í Tjarnarbíó.
Það fer ekki hjá því, að
Charlotta, sem er alin upp
í annars konar umhverfi og
annars konar leikhúsi, komi
með eitthvað nýtt og ferskt í
farteskinu inn í okkar heim.
Hvernig hún spinnur saman
ljóð og liti, gaman og alvöru, til­
brigði ástarinnar og fangbrögð
greddunnar, heillar okkur
upp úr skónum og blæs okkur
lífsanda á ný – eftir allt þung­
lyndið og drungann.
Það er erfitt að gera upp á
milli leikaranna. Öll fjögur, þau
Albert, Guðmundur Ingi, Hall­
dóra Rut og Laufey, eru veisla
fyrir augað, hvert á sinn máta.
Þau geisla af orku og gleði. Það
er ekki heiglum hent að gera
allt í senn: koma til skila ljóð­
rænum texta, spila á hljóð­
færi og svífa í lausu lofti eins
og fuglar himinsins og dansa á
ærlsafenginn og kómískan hátt.
Trúðsdansinn á hnjánum var
til dæmis óborganlegur. Hildur
Magnúsdóttir á aldeilis hrós
skilið – en hún er skráð fyrir
hreyfingum leikaranna.
Ég tók eftir því, að fólk var
fremur grámyglulegt og þung­
brýnt, þegar það tíndist inn í
Tjarnarbíó fyrir upphaf sýn­
ingar. En ég lýg því ekki, að flest
voru skrafhreifin og með bros á
vör, þegar þau héldu á brott –
aftur út í myrkrið og slydduna.
Það segir sína sögu.
Gagnrýnina má lesa í heild
sinni á dv.is/menning
Bryndís Schram
ritstjorn@dv.is
Leikhús
Bókin á náttborðinu „Á náttborðinu undanfarna daga
hefur verið bókin Weight Bias and Social Work Practice. Kannski furðu-
leg lesning fyrir háttinn en ég er í óða önn að undirbúa málstofu um
fitufordóma og líkamsvirðingu fyrir Félagsráðgjafaþingið í dag,
föstudag, og sá undirbúningur á hug minn allan. Ef ég er ekki að
vinna í einhverju líkamsvirðingartengdu má yfirleitt finna Yrsu,
Camillu Läckberg eða Dan Brown á náttborðinu mínu.“
- Tara Margrét Vilhjálmsdóttir