Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2018, Blaðsíða 70

70 28. mars 2018
Ekki láta plata þig
Safakúrar, glútenlaust mataræði, ofurfæðutegundir og hráfæði. Allt eru þetta hugtök sem heyrast reglulega nú um stundir þegar sífellt fleiri freista
þess að tileinka sér heilbrigðari lífsstíl. En getur verið
að margt af því sem við heyrum sé ýkt og jafnvel ósatt?
Pixie Turner er breskur lífefna- og næringarfræðingur
sem skrifaði áhugaverðan pistil fyrir Mail Online fyrir
skemmstu. Þar leitast hún við að taka saman og hrekja,
á vísindalegan hátt, ýmislegt það sem fullyrt er um þær
stefnur og strauma sem eiga upp á pallborðið í sam-
bandi við mataræði.
Miðað við það sem Turner segir er víða pottur brotinn
hvað þetta varðar. Í samantekt sinni fjallar hún meðal
annars um svokallaða detoxkúra, glútenlaust mataræði,
basískt mataræði, ofurfæðu og hráfæðu, en allt eru
þetta stefnur og straumar sem sífellt fleiri styðjast við
þegar næring er annars vegar.
Mýtan uM dEtox
„Hversu oft hefur þú heyrt ein-
hvern lofsama svokallaða detox-
kúra, kúra sem eiga að hreinsa
líkamann af öllum eitruefnum
og gefa okkur orku?“ spyr Turner.
Hún segir að detoxkúrarnir svo-
nefndu séu ekki endilega allir þar
sem þeir eru séðir.
„Byrjum á djúskúrunum,“ segir
hún og bendir á að þeir feli í sér
að ávaxta- eða grænmetissafi sé
drukkinn í nokkra daga. Fólk er
jafnan hvatt til að nota einung-
is lífrænt grænmeti eða ávexti og
helst kaldpressaðan ef um tilbú-
inn safa er að ræða, ekki þennan
dæmigerða djús sem þú kaupir í
fernum úti í búð.
„Talsmenn þessa kúrs segja að
hann „vökvi frumurnar“ og gefi
húðinni hraustlegt útlit. Þá hjálpi
þeir okkur að léttast og gefi okkur
meiri orku,“ segir Turner og bæt-
ir við að þetta eigi ekki endilega
við rök að styðjast. Í fyrsta lagi séu
þessir drykkir rýrir af trefjum og
oftar en ekki mjög sætir. Í öðru lagi
er próteinmangnið lítið og ef um
hreinan grænmetissafa er að ræða
þá eru þeir mjög kolvetnasnauð-
ir. Það gerir það að verkum að fólk
verður orkulaust og þreytt.
„Þeir geta einnig verið dýrir og
leiða ekki til neinnar breytingar
þegar til lengri tíma er litið,“ segir
hún og bætir við að fólk geti vissu-
lega lést á kúrnum. En, nokkrum
dögum síðar, verði allt komið í
sama horf og áður.
Turner nefnir svo vinsældir
sítrónusafans að lokum. Sumir
kreista sítrónusafa út í heitt vatn
og á safinn að „hreinsa líkamann“
og „vekja starfsemi lifrarinnar“
eins og Turner segir á. Eru þeir
ófáir sem byrja daginn á að fá sér
eitt glas af sítrónusafa. „Fyrir það
fyrsta þarf ekki að vekja lifrina.
Ef lifrin í þér færi að sofa á sama
tíma og þú þá myndir þú líklega
ekki vakna aftur. Í öðru lagi benda
tannlæknar á að það sé ekki ráð-
lagt fyrir fólk að baða tennurnar í
sítrónusýru á hverjum degi.“
Mýtan uM glútEn
Sífellt fleiri hafa tileinkað sér
glútenlaust mataræði. Til að
gera langa sögu stutta er glúten
prótein sem finnst í korni; hveiti,
höfrum, byggi og rúgi til dæm-
is. Líklega má rekja þessa tísku-
bylgju til þeirrar staðreyndar
að lítill hluti mannkyns þjáist af
glútenóþoli eða glútenofnæmi.
„Glúten er eins og sandpappír
fyrir magann,“ heyrist stundum.
Turner segir að vissulega séu
stundum góðar og gildar ástæð-
ur fyrir því að borða ekki glúten.
Þetta eigi við um þá sem raun-
verulega eru með glútenóþol
eða glútenofnæmi. Þeir sem eru
með ofnæmi fyrir hveiti ættu
einnig að halda sig frá glúteni.
„En við hin þurfum ekki að hafa
neinar áhyggjur,“ segir hún og
bendir á að innan við fimm pró-
sent mannkyns falli í fyrrgreinda
flokka og þurfi í raun að forðast
glúten.
„En samt er talið að um tólf
prósent Breta borði ekki glúten.
Þetta þýðir að mikill fjöldi fólks
sneiðir hjá glúteni án þess að
þurfa þess,“ segir hún. En hvað
með þá sem segja að þeim líði
illa í maganum, til dæmis eftir
að hafa borðað brauð eða pasta?
Eru þeir að segja ósatt? „Nei,
ekki endilega,“ segir Turner.
„Það er margt sem getur valdið
óþægindum í maga. Ef einhver
upplifir óþægindi, til dæmis eft-
ir að hafa borðað stóra skál af
pasta, geta óþægindin stafað af
því að viðkomandi borðaði of
mikið, of hratt eða tyggði matinn
ekki nægilega vel,“ segir hún.
Turner segir svo að lokum
að glútenlaust mataræði sé ekki
endilega hollt fyrir kroppinn.
„Aðrir valkostir eru oft sykur- og
fituríkari,“ segir hún og bend-
ir á að samhengi sé á milli þess
að borða ekki glúten og fjölda
góðgerla í þarmaflórunni. Þeir
eru færri hjá þeim sem sneiða
hjá glúteni. „Lykillinn að góðri
meltingarstarfsemi er fjölbreytt
fæða og hún má vissulega inni-
halda glúten svo lengi sem þú ert
ekki raunverulega með óþol eða
ofnæmi.“