Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2018, Blaðsíða 71

28. mars 2018 71
Ekki láta plata þig
Mýtan uM basískt
Mataræði
Þeir sem aðhyllast basískt matar-
æði segja gjarnan að líkaminn
vinni best í basísku umhverfi og
veikindi og sjúkdóma megi oft
rekja of hás sýrustigs í líkamanum.
„Málsvarar þessarar stefnu
segja að það sem við borðum og
drekkum hafi áhrif á pH-gildið í
líkamanum, blóðinu þar á með-
al. Þess vegna þurfum við að
leggja áherslu á að borða basískt
fæði (ávexti og grænmeti fyrst og
fremst) og sneiða hjá súrum fæðu-
tegundum (mjólkurvörum og kjöti
fyrst og fremst).
„Í næringarfræðilegu tilliti er
allt sem hvetur til meiri neyslu
á ávöxtum og grænmeti af hinu
góða, sérstaklega í ljósi þess að
flestir viðurkenna að þeir borði
ekki fimm ávexti á dag, eða sem
því nemur,“ segir Turner og bæt-
ir við að vandinn sé helst órök-
studdar fullyrðingar í tengslum
við þessa tegund mataræðis. „Því
er haldið fram að þeir sem borða
of mikið af súrum fæðutegund-
um þjáist frekar af streytu, kvíða,
þreytu, höfuðverk, svefnleysi og of
háum blóðþrýstingi,“ segir hún og
bætir við að hinir sömu haldi því
fram að basískt mataræði stuðli að
betri þyngdarstjórnum, betri húð
og geti jafnvel stuðlað að lækn-
ingu á hættulegum sjúkdómum,
krabbameini þar á meðal.
„Sannleikurinn er sá að líkam-
inn hefur mjög góða stjórn á sýru-
stiginu,“ segir Turner og bætir við
að pH-gildi blóðs sé á bilinu 7,35
til 7,45. Allt fyrir neðan 7,35 sé
álitið of súrt en fyrir ofan of ba-
sískt. „Líkaminn stýrir sýrustigi
blóðsins mjög nákvæmlega því
miklar sveiflur geta beinlínis ver-
ið banvænar. Að vera „of súr“ er
eitthvað sem þú breytir ekki með
mataræðinu. Að vera of basískur
er jafn alvarlegt,“ segir hún og bæt-
ir við að hvort tveggja þurfi læknar
að skoða.
Hún endar á að segja að súrt
mataræði, það er mataræði sem
samanstendur að of litlu leyti af
ávöxtum og grænmeti, sé vanda-
mál víða á Vesturlöndum. En það
sé ekki vegna þess að það geri lík-
amann eða blóðið súrt.
Mýtan uM ofurfæðuna
Ofurfæða er tískuorð sem hefur
átt upp á pallborðið hjá mörgum
á undanförnum árum. Turner
nefnir sem dæmi kókosolíuna
sem af einhverjum ástæðum hef-
ur fengið stimpilinn ofurfæða.
„Kókosolía er 85% mettuð fita.
Munið það að samhengi er á
milli mataræðis sem inniheldur
mjög hátt hlutfall mettaðrar fitu
og hjartasjúkdóma. Þökk sé góðri
markaðsherferð er kókosolían
komin á stall sem ofurfæða.“
Sem dæmi má nefna þá full-
yrðingu að kókosolía stuðli að
aukinni brennslu þökk sé sam-
setningu fitusýruhlekkja í henni.
Þeir séu miðlungs (MCT) á með-
an aðrar olíur innihaldi langa
hlekki (LCT). Þannig geymi lík-
aminn LCT-fitu sem fituforða
en noti MCT til brennslu. Þess
vegna, eins öfugsnúið og það
hljómar, sé hægt að brenna fitu
með því að borða fitu.
„Hér eru vísindin. MCT hefur
á bilinu 8–10 kolefnissameind-
ir en Lauric-sýran, aðalfitusam-
eindin í kókosolíunni, hefur 12
kolefnissameindir. Þess vegna
telst hún í raun ekki til MCT.“
Turner segir að kókosolía sé
í raun hvorki góð né slæm, ekk-
ert frekar en smjör sem ekki á að
borða í óhófi. „Þetta er mettuð
fita og ég get ekki með góðri sam-
visku hvatt fólk til að, til dæmis,
setja hana út í kaffið eða hafra-
grautinn.“
Turner nefnir svo vinsæla „of-
urfæðu“ sem notið hefur vin-
sælda á undanförnum árum.
Dæmi um það er afríski ávöxtur-
inn baobab sem Turner segir að
sé í raun mjög dýrt C-vítamín. „Ef
þig vantar C-vítamín skaltu borða
ávexti og grænmeti sem inni-
halda C-vítamín – appelsínur og
ber til dæmis.“
Maca-rótin er sögð gefa aukna
orku og er oftar en ekki seld í
duftformi. „Þú getur í raun al-
veg eins fengið þér kaffi. Kaffi
er ekki óhollt, þvert á móti hafa
rannsóknir sýnt að það er mein-
hollt. Einn bolli, 350 millílítrar á
dag, minnkar líkurnar á að mað-
ur deyi fyrir aldur fram um allt að
tólf prósent. Ef maður er orkulaus
gæti það verið merki um að mað-
ur þurfi að borða meira eða þurfi
fæðutegundir sem innihalda B12
eða járn.“
Turner nefnir svo spirulina
sem er í raun prótínríkur þör-
ungur. „En það er hægt fá prótín
á mikið ódýrari hátt en með því
að borða spirulina. Kál, sveppir,
hnetur, fræ og baunir eru frábær
uppspretta prótíns – og bragðast
ekki eins og vatn í tjörn.“
Hveitigras er fæða sem margir
telja að geti gert kraftaverk. Sum-
ir segja að hveitigras geti hjálp-
að líkamanum að losna við eitur-
efni, það sé gott fyrir lifrina, bæti
meltingu og efnaskipti og dragi
úr bólgum í líkamanum. „Hveiti-
gras er í raun ekkert einstakt. Það
inniheldur vissulega vítamín
og steinefni alveg eins og ann-
að grænmeti en ekki endilega í
meira magni. Ef þér finnst það
gott skaltu fá þér hveitigras,
það mun ekki skaða þig. Ef ekki
þá skaltu fá þér grænmeti sem
bragðast betur.“
Turner nefnir svo acai-berin
að lokum sem sögð eru innihalda
ógurlega mikið af andoxunar-
efnum. Þá eru þau sögð stuðla
að þyngdartapi. Turner segir að
fólk geti alveg eins borðað ann-
að grænmeti og aðra ávexti sem
innihalda einnig mikið af andox-
unarefnum. Hættan við acai-ber-
in geti verið að þau innihalda of
mikið af vítamínum sem gerir lík-
amanum ekki gott.
Mýtan uM hráfæðið
Þeir sem aðhyllast hráfæði segja
að óeldaður matur, eða því sem
næst, sé hollari en eldaður matur.
Almenna reglan í hráfæði er sú
að maturinn sé ekki eldaður upp
fyrir 47 gráður, en það á að gera
að verkum að mikilvæg ensím í
matnum haldist heil og líkaminn
þurfi að nota litla orku til að melta
matinn.
Turner segir að hráfæði inni-
haldi vissulega góð ensím og
eldun geri það að verkum að þau
skemmast. „En veistu hvað annað
skemmir þessi ensím? Meltingar-
færin þín,“ segir Turner og bendir
á að sýrustigið í meltingarvegin-
um sé á bilinu 2–3. „Líkami okkar
getur ekki nýtt plöntuensím, þau
brotna niður í meltingarveginum
alveg eins og allt annað prótín.
Líkaminn notar svo amínósýrurn-
ar úr niðurbrotinu til að búa til
önnur prótín.“
Turner segir að það borgi sig að
elda matinn, að minnsta kosti til
að takmarka líkurnar á að hættu-
legar bakteríur komist lifandi
ofan í meltingarveginn og valdi
þar óskunda. Hún bendir þó á að
eldun geti brotið niður ákveðin
vítamín en stundum geri eldun-
in líkamanum auðveldara að nota
þessi vítamín. Þetta fari allt eftir
matnum. Turner segist ekki mæla
með því að maturinn sé eldað-
ur of mikið – „Þarna, eins og í svo
mörgu öðru, gildir hinn gullni
meðalvegur.“
einar@dv.is