Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 3

Hlíðasmára 8
201 Kópavogi
sími 564 4104
Útgefandi
Læknafélag Íslands
Læknafélag Reykjavíkur
Ritstjórn
Magnús Gottfreðsson,
ritstjóri og ábyrgðarmaður
Elsa B. Valsdóttir
Gerður Gröndal
Hannes Hrafnkelsson
Magnús Haraldsson
Sigurbergur Kárason
Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir
Tölfræðilegur ráðgjafi
Thor Aspelund
Ritstjórnarfulltrúi
Védís Skarphéðinsdóttir
vedis@lis.is
Blaðamaður
Hávar Sigurjónsson
havar@lis.is
Auglýsingastjóri og ritari
Esther Ingólfsdóttir
esther@lis.is
Umbrot
Sævar Guðbjörnsson
saevar@lis.is
Upplag
2000
Prentun, bókband
og pökkun
Prenttækni ehf.
Vesturvör 11
200 Kópavogi
Áskrift
14.900,- m. vsk.
Lausasala
1490,- m. vsk.
© Læknablaðið
Læknablaðið áskilur sér rétt til að birta
og geyma efni blaðsins á rafrænu formi,
svo sem á netinu. Blað þetta má eigi
afrita með neinum hætti, hvorki að hluta
né í heild, án leyfis.
Fræðigreinar Læknablaðsins eru skráð-
ar (höfundar, greinarheiti og útdrættir)
í eftirtalda gagnagrunna: Medline
(National Library of Medicine), Science
Citation Index (SciSearch), Journal Cita-
tion Reports/Science Edition, Scopus
og Hirsluna, gagnagrunn Landspítala.
The scientific contents of the Icelandic
Medical Journal are indexed and
abstracted in Medline (National Library
of Medicine), Science Citation Index
(SciSearch), Journal Citation Reports/
Science Edition and Scopus.
ISSN: 0023-7213
Við erum stödd á skurðstofu Landspítalans. Klukkan er
að verða tólf á hádegi laugardaginn 8. nóvember 1958.
Það er mollulegt innandyra, hitinn 26 gráður. Stórri
aðgerð er lokið. Búið er að fjarlægja 80% af maga sjúk-
lings með sár á skeifugörn. Viðstaddir aðgerðina voru
Njörður P. Njarðvík blaðamaður og Andrés Kolbeinsson
ljósmyndari sem síðar lýstu aðgerðinni í máli og myndum
á síðum Vikunnar 1959; 21/24: 4-7.
Fjölgun maga- og meltingarsjúkdóma virðist hafa
verið töluverð því blaðamaður kallar þá tískusjúkdóma
sem valdi geðvonsku og taugaóstyrk. Sagt í kerskni en
þó í takt við tímann. Þökk sé framförum í tækni og vís-
indum voru fleiri sjúkdómar greinanlegir og læknanlegir
en áður. Þökk sé bættum efnahag og efldu almanna-
tryggingakerfi hafði aðgengi almennings aukist að heil-
brigðiskerfi sem (þá sem endranær) stóð á tímamótum.
Deildum spítalans fjölgaði sem og menntuðu og sér-
hæfðu starfsfólki. Framtíðin var björt.
Flestum er ljóst að við hlið skurðlæknanna starfar
hópur sérhæfðra lækna og annars fagfólks sem grein-
ir sjúkdóminn, undirbýr og framkvæmir aðgerðina og
hjúkrar sjúklingnum og styrkir. Í Vikunni er fókusinn þó á
skurðlæknunum sem er líkt við hermenn: „Harður glampi
skín úr augum þeirra, og eftir þrjár klukkustundir eru
handtökin jafnhröð og í fyrstu, þótt aldrei hafi verið hlé.
Eftir uppskurðinn breytast þeir aftur í venjulega menn,
en þegar næsta kall kemur íklæðast þeir aftur einkenn-
isklæðum hermannsins, hins eina hermanns, sem berst
fyrir Iífi, ekki dauða.“
Minni dramatík er í kringum störf allra hinna. Nú
þegar skurðlæknarnir eru horfnir á braut hugar eini
svæfingalæknir spítalans að sjúklingnum. Til aðstoðar
Valtý Bjarnasyni eru tvær ónafngreindar (hjúkrunar)konur.
Önnur heldur á flösku með blóði. Öll eru klædd drifhvítum
sloppum, með hvítar húfur og maska. Svæfingavélin,
fremst á myndinni, er einföld að gerð og tengd súrefn-
is- og glaðloftskútum. Sjúklingurinn mun sofa áfram.
Framundan er tveggja vikna lega á sjúkrahúsinu og
aðlögun að lífi án hringvöðvans sem stýrir því að maturinn
berist of fljótt niður í þarmana.
LÆKNAblaðið 2018/104 63
Læknablaðið
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
www.laeknabladid.is
Stétt með stétt
Læknablaðið hefur fengið Önnu Þorbjörgu Þorgrímsdóttur til liðs við sig til að velja og skrifa um kápumyndir
á 104. árgangi blaðsins í tilefni 100 ára afmælis Læknafélags Íslands. Myndirnar tengjast þeim efnum sem
eru í brennidepli afmælisgreina hvers tölublaðs.
Anna Þorbjörg Þorgrímsdóttir er sagnfræðingur og safnafræðingur og fyrrum stjórnandi Lækningaminjasafnsins.
* gáttatif án lokusjúkdóms.
Heimildir: 1. Patel MR, Mahaffey KW, Garg J, et al. Rivaroxaban versus warfarin in non-
valvular atrial fibrillation. N Engl J Med. 2011;365(10):883–91. 2. SmPC fyrir Xarelto.
L.
IS
.M
K
T.
01
.2
01
8.
01
56

Ja
nú
ar
2
01
8
XARD0112 – Bilbo
▼
Staðfest virkni og
öryggi hjá sjúklingum
með gáttatif* og
marga fylgisjúkdóma1
Virkni og öryggi Xarelto til varnar
heilablóðfalli voru sannreynd í
þýði þar sem 87 % sjúklinga voru
með CHADS2-skor milli 3 og 6.1
Vörn gegn heilablóðfalli
með einni töflu á dag2
Dagur B. Eggertsson læknir og borgarstjóri
minntist frumkvöðulsins Guðmundar Hann-
essonar læknaprófessors á Læknadögum. Guð-
mundur ýtti bæði Læknablaðinu og Læknafélagi
Íslands af stokkunum, og erindið hélt Dagur í
tilefni aldarafmælis LÍ.
Guðmundur var einsog kunnugt er ekki
bara læknir, heldur var samfélagið sjálf honum
hugleikið. Ritgerð hans: Um skipulag bæja, kom
út árið 1916, og er nýlega endurútgefin. Dagur
fjallaði um tengsl lýðheilsu og borgarskipulags
og vitnaði þar til Guðmundar sem kynnti
nýjustu hugmyndir um skipulagsmál fyrir Ís-
lendingum í upphafi síðustu aldar. Guðmundur
sat í skipulagsnefnd með Guðjóni Samúelssyni
húsameistara ríkisins og höfðu þeir mikil áhrif á
skipulag þéttbýlis þegar íslenskt samfélag breytt-
ist úr sjálfsþurftabúskap á landsbyggðinni í borg-
arsamfélag með gatnakerfi, frárennsli, hitaveitu
og stofnunum margvíslegum.
Guðmundur hugsaði ekki eingöngu um lík-
amlega heilsu borgaranna heldur einnig andlega
vellíðan. Hann lagði mikla áherslu á fagurfræði
skipulags og bygginga þannig að fólki liði vel í
almenningsrýmum borgarinnar. Dagur brá upp
alls kyns fróðleik um stöðu skipulagsmála nú 100
árum eftir stofnun LÍ, - og ekki víst að Guðmund-
ur þótt framsýnn væri hefði getað séð fyrir allar
þær vendingar. Og til dæmis þá staðreynd að við
Íslendingar ferðumst í bíl til og frá vinnu mun
meira en okkar nágrannaþjóðir sem bæði ganga,
hjóla og nota almenningssamgöngur miklu
frekar en við. - Allt er það spurning um skipulag
og pólitík, og Dagur vitnaði til orða Virchows:
Politics is public health in the most profound sense.
Skipulag
byggðar er
lýðheilsa