Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 13

LÆKNAblaðið 2018/104 73
greindan brjóstverk ef þeir höfðu fengið eftirfarandi greiningar:
a) brjóstverkur, ótilgreindur (R07.4); b) annar brjóstverkur (R07.3);
c) skoðun vegna gruns um kransæðasjúkdóm (Z03.5); eða d)
mismunagreiningar sem gáfu til kynna þráláta vefræna ástæðu
eða streitutengda ástæðu fyrir brjóstverk (til dæmis vöðvabólga
(M60.9), bakflæði (K21.9), vöðvaverkur (M76.9), viðbrögð við mik-
illi streitu (F43.0) og oföndun (R06.4)). Ef sjúklingar höfðu grein-
ingar á hjartaáfalli, hjartaöng, kransæðasjúkdómi, eða hjartabilun
voru þeir skilgreindir sem hjartasjúklingar. Sextán sjúklingar (11
af Hjartagátt og 5 frá bráðamóttöku) sem fengu greiningar á bráð-
um vefrænum veikindum sem skýrt gátu verkinn (það er gallstein-
ar, hjartsláttartruflanir, blóðtappi í lungum og bráð ósæðarflysjun
(n=2 í öllum tilvikum); og gallblöðru-, botnlanga-, bris-, og gollur-
húsbólga, ósæðargúlpur og herpes zoster (n=1 í öllum tilvikum))
eða voru óhæfir vegna annarra veikinda (áfengisvanda og vegna
mikillar kvíðasögu (n=2)) voru útilokaðir frá frekari úrvinnslu.
Tölfræðileg úrvinnsla
Gagnaúrvinnsla var gerð í forritinu IBM SPSS Statistics for
Windows version 24 (IBM Cor. Armonk, N.Y. USA). Fyrir úrvinnslu
var þátttakendum skipt upp í tveimur skrefum, fyrst eftir því hvort
sjúklingar höfðu ótilgreindan brjóstverk eða hjartasjúkdóm og svo
eftir því hvort þeir höfðu upplifað brjóstverki eftir útskrift (inn-
an hvors sjúklingahóps fyrir sig). Munur á bakgrunns- og fylgi-
breytum rannsóknarinnar milli sjúklingahópa var skoðaður með
t-prófum fyrir samfelldar breytur, og kí-kvaðrat og tau-c prófum
fyrir flokkabreytur. Munur á andlegri líðan milli sjúklingahópa,
og eftir áframhaldandi brjóstverkjaupplifun innan hvors sjúk-
l ingahóps, var metinn með marghliða aðhvarfsgreiningu þar sem
leiðrétt var fyrir aldri, kyni og tímalengd frá útskrift. Hlutfallsleg-
ur munur á fjölda sjúklinga sem mældust með einkenni um kvíða
og þunglyndi (skoruðu ≥5 stig á GAD717 og PHQ919, sem gefur til
kynna mild til alvarleg einkenni) og aukna streitu (skor hærra en
75% annarra þátttakenda á PSS-listanum (í þessari rannsókn ≥24
stig)) var metinn með kí-kvaðrat prófum og gagnlíkindahlutfalli
(odds ratio (OR)) þar sem leiðrétt var fyrir áhrifum aldurs, kyns og
tímalengdar frá útskrift. Einnig var skoðað hlutfall sjúklinga sem
sýndi eitt, tvö, eða þrjú einkenni um andlega vanlíðan. Líkinda-
hlutfall hvers hóps var metið í samanburði við þá sem höfðu einum
færri einkenni, það er: a) engin einkenni, b) eitt eða færri einkenni,
eða c) tvö eða færri einkenni. Miðað var við 5% marktektarmörk.
Niðurstöður
Hlutfall þátttakenda sem voru skilgreindir með ótilgreinda brjóst-
verki var 72% (283), 24% (91) höfðu greiningu á hjartasjúkdómi en
4% (16) fengu aðrar greiningar. Í töflu I má sjá helstu bakgrunns-
breytur flokkaðar eftir sjúkdómsgreiningu. Hlutfall sjúklinga með
ótilgreinda brjóstverki var hærra á bráðamóttöku (87% (129)) en á
Hjartagátt (68% (154); p<0,001). Fleiri konur voru með ótilgreinda
brjóstverki en hjartasjúkdóm. Sjúklingar með ótilgreinda brjóst-
verki voru að meðaltali 9 árum yngri en hjartasjúklingar.
Alls 44% sjúklinga með ótilgreinda brjóstverki og 67% hjarta-
sjúklinga sögðust hafa leitað áður á Hjartagátt eða bráðamóttöku
vegna brjóstverkja (sjá töflu II), en enginn munur mældist á með-
altalsfjölda fyrri koma á bráðadeild eða til annarra aðila vegna
brjóstverkja. Aðspurðir um lyfjanotkun höfðu 16% sjúklinga með
ótilgreinda brjóstverki notað hjartalyf og 12% ólyfseðilsskyld lyf
við brjóstverkjum. Alls 39% sjúklinga með ótilgreinda brjóstverki
tilkynntu fjarveru frá vinnu vegna brjóstverkja síðastliðna 12
mánuði samanborið við 67% hjartasjúklinga.
Líðan og lífsgæði
Í mati á líkamlegri og andlegri líðan mældust sjúklingar með ótil-
greinda brjóstverki með jafn mikla byrði líkamlegra einkenna og
hjartasjúklingar og sambærileg skor á þunglyndi og lífsgæðum en
hærri skor á mælingum á bæði kvíða og streitu (mynd 1). Þegar
leiðrétt var fyrir kyni, aldri og tímalengd frá útskrift hélst sá mun-
ur ekki marktækur (β=-0,05; p=0,40 fyrir kvíða og β=-0,01; p=0,82
fyrir streitu). Í báðum líkönum hafði aldur sterk neikvæð tengsl við
meiri kvíða (β=-0,32; p≤0,001) og streitu (β=-0,28; p≤0,001).
Enginn munur var á fjölda sjúklinga sem sýndu merki um
þunglyndiseinkenni eftir sjúklingahópum (sjá töflu III). Hins
vegar sýndu fleiri sjúklingar með ótilgreinda brjóstverki merki
um kvíðaeinkenni (40% miðað við 28% hjartasjúklinga) og aukna
streitu (32% miðað við 20% hjartasjúklinga). Alls 24% sjúklinga með
R A N N S Ó K N
Tafla II. Samanburður á lyfjanotkun, notkun á heilbrigðisþjónustu og fjarveru frá vinnu eftir sjúkdómsgreiningu.
Alls (n=374) Hjartasjúklingar (n=91) Sjúklingar með ótilgreinda brjóstverki (n=283) p-gildi
Taka hjartalyf (% já) 29 (108) 70 (63) 16 (45) < 0,001
Taka ólyfseðilsskyld lyf (% já) 16 (58) 29 (24) 12 (34) < 0,001
Hafa leitað lækningar annars staðar (% já) 46 (172) 47 (43) 46 (129) 0,84
Heilsugæslu (% já) 20 (69) 19 (16) 20 (53) 0,73
Hjartalækni (% já) 10 (36) 11 (10) 9 (26) 0,65
Sjúkraþjálfara (% já) 9 (33) 11 (10) 8 (23) 0,43
Fjarverandi frá vinnu (% já) 46 (141) 67 (48) 39 (93) <0,001
Fjöldi daga; meðaltal (staðalfrávik) 29 (69) 56 (96) 15 (44) <0,01
Fyrri komur á Hjartagátt og/eða bráðamóttöku (% já) 49 (182) 67 (60) 44 (122) <0,001
Fjöldi skipta; meðaltal (staðalfrávik) 2,5 (2) 2,5 (2) 2,5 (3) 0,86
Gögn í töflu eru sýnd sem prósentuhlutfall og fjöldi, nema annað sé tekið fram. P-gildi eru reiknuð með Kí-kvaðrat prófi eða t-prófi.