Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2018/104 71
R A N N S Ó K N
Inngangur
Hjarta- og æðasjúkdómar eru meðal algengustu dánarorsaka í
heiminum og er meðferðarkostnaður og álag vegna þeirra gríðar-
legt innan heilbrigðisþjónustu í Evrópu.1 Vegna þeirrar miklu
áhættu sem fylgir hjartaáföllum og mikilvægis bráðainngripa til
að koma í veg fyrir dauðsföll eða varanlegan skaða, hefur ver-
ið brýnt fyrir fólki að leita sér læknisaðstoðar hið fyrsta fái það
skyndilegan brjóstverk.2 Eðli málsins samkvæmt geta brjóstverkir
vakið upp ótta, kvíða og aðra vanlíðan og fjölgað komum á bráða-
deildir.3 Hjá meirihluta sjúklinga sem leita aðstoðar vegna brjóst-
verkja eða óþæginda fyrir brjósti finnast hins vegar engin merki
um hjartasjúkdóm við ítarlega skoðun og rannsóknir, né önnur
bráð veikindi sem gætu skýrt verkinn. Slík tilvik má skilgreina
sem ótilgreinda brjóstverki (non-cardiac chest pain).4 Ótilgreindir
brjóstverkir geta stafað af margvíslegum vefrænum orsökum á
borð við vélindabakflæði og stoðkerfisverki en einnig af sálræn-
um þáttum, eins og kvíða og þunglyndi.4,5
Algengi ótilgreindra brjóstverkja hefur aukist undanfarin ár6
en talið er að 50-75% allra koma á hjartabráðamóttökur séu vegna
þeirra.5,7 Skráðar voru yfir 5000 bráðakomur á hjartagátt Landspít-
Inngangur: Ótilgreindir brjóstverkir eru endurteknir brjóstverkir sem stafa
ekki af kransæðasjúkdómi eða öðrum bráðum veikindum. Erlendar rann-
sóknir hafa sýnt að 50-75% heimsókna á hjartabráðadeildir séu vegna
þeirra. Markmið þessarar rannsóknar var að meta algengi ótilgreindra
brjóstverkja á bráðadeildum Landspítala og tengsl þeirra við áfram-
haldandi verkjaupplifun, andlega líðan, lífsgæði, og ánægju með meðferð.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 390 sjúklingar (18-65 ára)
sem komu á Hjartagátt (236) eða bráðamóttöku Landspítala (154) vegna
brjóstverkja frá október 2015 fram í maí 2016. Þátttakendur svöruðu stöðl-
uðum spurningalistum, einum til átta mánuðum eftir útskrift, um líkamleg
einkenni, andlega líðan og lífsgæði, auk spurninga um áframhaldandi
verki og meðferð.
Niðurstöður: Alls 72% (283) þátttakenda töldust hafa ótilgreinda brjóst-
verki og 24% sjúklinga (91) höfðu greiningu á hjartasjúkdómi. Sjúklingar
með ótilgreinda brjóstverki höfðu svipaða byrði líkamlegra einkenna og
þunglyndis, en ívið meiri kvíða og streitu en hjartasjúklingar. Jafnt hlutfall
hjartasjúklinga og sjúklinga með ótilgreinda brjóstverki fundu fyrir brjóst-
verkjum eftir útskrift, eða 60%. Áframhaldandi brjóstverkir tengdust meiri
kvíða (β=0,19, p<0,001) og þunglyndi (β=0,17, p<0,003) meðal sjúklinga
með ótilgreinda brjóstverki, en ekki meðal hjartasjúklinga. Þrjátíu prósent
sjúklinga með ótilgreinda brjóstverki skorti skýrar leiðbeiningar um við-
brögð við áframhaldandi verkjum (samanborið við 19% hjartasjúklinga,
p<0,05) og einungis 40% sjúklinga með ótilgreinda brjóstverki fengu upp-
lýsingar um aðrar mögulegar orsakir brjóstverkja.
Ályktanir: Ótilgreindir brjóstverkir voru algengir meðal sjúklinga á bráða-
deildum Landspítala. Meirihluti þeirra sjúklinga hafði áframhaldandi
brjóstverki eftir útskrift sem tengdust andlegri vanlíðan, og þriðjungi
þeirra fannst þá skorta skýringar á mögulegum orsökum brjóstverkjanna
og leiðbeiningar um viðbrögð við frekari verkjum.
Ótilgreindir brjóstverkir og tengsl við
viðvarandi verkjaupplifun og vanlíðan
Erla Svansdóttir*1 sálfræðingur, Sesselja Hreggviðsdóttir*2 nemi, Björg Sigurðardóttir3 hjúkrunarfræðingur,
Elísabet Benedikz1 læknir, Karl Andersen3,4 læknir, Hróbjartur Darri Karlsson5,6 læknir
1Gæða- og sýkingavarnadeild Landspítala, 2sálfræðideild Háskóla Íslands, 3Hjartagátt Landspítala, 4læknadeild Háskóla Íslands,
5læknadeild Háskóla Otago, Dunedin, Nýja Sjálandi, 6hjartadeild, SDHB Dunedin, Nýja Sjálandi.
Fyrirspurnum svarar Erla Svansdóttir, erlasvan@landspitali.is
Barst til blaðsins 2. júní 2017, samþykkt til birtingar 8. janúar 2018.
Á G R I P
ala árið 20158 og líklega má rekja talsverðan fjölda þeirra til ótil-
greindra brjóstverkja. Sjúklingar með ótilgreinda brjóstverki eru
ekki í aukinni áhættu á að þróa með sér kransæðasjúkdóm um-
fram fólk í almennu þýði.5,9 Þessir sjúklingar búa engu að síður við
minni heilsutengd lífsgæði,10 meðal annars vegna þess að 42-56%
þeirra hafa áframhaldandi brjóstverki eftir útskrift.11,12 Að auki er
minni virkni, langvarandi lyfjanotkun, tilfinningalegt álag, fjar-
vera frá vinnu og tíðar endurkomur á sjúkrahús áberandi meðal
þeirra.4
Sjúklingar með ótilgreinda brjóstverki virðast hafa slakari
skilning á ástandi sínu og hvernig þeir geti tekist á við brjóstverk
sinn samanborið við hjartasjúklinga.13 Slíkt kemur fram í kvört-
unum yfir veittri þjónustu á hjartabráðadeildum og óánægju með
að fá ekki skýringar á orsökum brjóstverkjanna.14 Samkvæmt ís-
lenskri rannsókn fannst fjórðungi sjúklinga sem leituðu á hjarta-
gátt yfir tveggja mánaða tímabil árið 2012 þeir ekki fá nægar skýr-
ingar á einkennum sínum, auk þess sem þeim fannst eftirfylgni
vera ábótavant.15
*Þessir höfundar lögðu fram jafn mikla vinnu við ritun þessarar vísindagreinar.
doi.org/10.17992/lbl.2018.02.172
Verið velkomin í verslun okkar
Opið virka daga kl. 8:30–17:00
Síðumúli 16 I 108 Reykjavík I Sími 580 3900 I fastus.is
fastus.is
ACCUVEIN ÆÐASJÁIN
HJÁLPAR ÞÉR
AÐ FINNA GÓÐAN
STUNGUSTAÐ
• Getur dregið úr sársauka
við stungur
• Eykur stungunákvæmni
• Auðvelt í notkun
• Tækið er handhægt, nett og létt
• Standur fylgir fyrir
handfrjálsa notkun