Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 9

Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 9
LÆKNAblaðið 2018/104 69 R I T S T J Ó R N A R G R E I N Á undanförnum árum hefur æ meira verið rætt um lífsstíl Ís- lendinga og þær afleiðingar sem hann hefur fyrir heilsufar þjóðar- innar. Bæði fullorðnir og börn hafa þyngst á síðustu áratugum og þótt hlutfall barna með offitu sé hætt að aukast á höfuðborgar- svæðinu er hærra hlutfall Íslendinga komið með offitu á barns- og unglingsaldri en æskilegt er. Íslendingar hafa staðið sig fram- úrskarandi vel í forvörnum á sviði vímuefna á meðal unglinga svo að eftir er tekið á heimsvísu. Hins vegar eru blikur á lofti varðandi ýmsa grunnþætti í líðan og heilsu hjá stórum hópi barna og ung- menna í okkar velmegandi samfélagi. Því er freistandi að beita sömu forvarnaraðferðum á þessa lífsstílsþætti og vera fyrirmynd annarra þjóða á sama hátt og með vímuefnin. Í grein í þessu tölublaði1 birtist okkur staðfesting á því að 10. bekkingar fylgja ekki leiðbeiningum Embættis landlæknis um svefn og hreyfingu. Mælingar sýna að þrír af hverjum fjórum sofa minna en ráðlagt er og einungis einn af hverjum 9 nær bæði að sofa og hreyfa sig eins og þykir skynsamlegt. Þarna eru grunnþarf- ir meirihluta barna ekki uppfylltar. Miðað við vaxandi þekkingu okkar á svefni og gagnsemi hans er ólíklegt að þetta bæti heilsu og vellíðan barnanna okkar. Þekking okkar á mikilvægi svefns fer sívaxandi og í ljósi þess að Nóbelsverðlaunin í læknisfræði árið 2017 voru veitt fræðimönnum á sviði dægursveiflu og svefns, er þetta öfugsnúin þróun í samfélaginu. Það læra börn sem fyrir þeim er haft og þegar fyrirmyndir barn- anna eru skoðaðar í könnun á svefni fullorðinna sýndi könnun Embættis landlæknis2 árið 2007 að rúmur fjórðungur fullorðinna á aldrinum 18-44 ára svaf minna en 6 tíma á nóttu. Það hlutfall lækkaði í rúman fimmtung árið 2009, en jókst árið 2012 aftur upp fyrir fjórðung. Margar greinar lýsa hækkandi dánartíðni af völd- um ýmissa sjúkdóma og aukinni sjúkdómabyrði við minnkandi svefn.3 Einfaldar skýringar á þessari þróun hér á landi fást ekki, en freistandi er að ætla að sú breyting sem varð á samfélagi okkar við hið fræga efnahagshrun hafi valdið því að meiri tími gafst frá vinnu og öðru álagi, sem skilaði sér í lengri hvíld. Hvað hreyfinguna varðar er auðvelt að benda á að stór hluti tíma barna og foreldra þeirra fer nú í að sinna samfélagsmiðlum, tölvuleikjum og afþreyingarefni af ýmsu tagi. Ekki er gott að segja hvort það skýri minnkandi hreyfingu að fullu, sennilega koma til fleiri þættir sem skýra þróunina. Ljóst er að í harðri samkeppni um tíma barna og foreldranna leynast mikil tækifæri: Að minnka skjátíma en auka samveru í hreyfingu og til mikilvægrar hvíldar. Þeir sem stunda agalitla notkun á skjáum eru í fæstum tilvik- um að tileinka sér innihaldsríkt úrvalsefni. Flestar rannsóknir á þessu sviði benda til þess að vaxandi tími við skjáinn ýti hegðun til hliðar sem við vitum að er jákvæð og holl. Þessi niðurstaða lýsir sér vel í nýlegum ráðleggingum American Academy of Pediatrics frá október 2016 um skjánotkun barna. Vísindasamfélagið hefur tilhneigingu til að vilja fullvissu fyrir að ráðleggingar þess séu fullsannaðar. Það eru hins vegar engin vísindaleg rök eða sannanir sem benda til þess að þróun samfélags ins í þessa átt sé í góðu lagi. Við læknar og aðrir sem annt er um velferð þjóðarinnar verðum að taka höndum saman. Við ættum að benda á þá augljósu staðreynd að mælikvarðar okkar benda til þess við séum að stefna í ranga átt. Hvernig getum við hreyft við óúthvíldri þjóð? Flestir sem vinna við rannsóknir á forvörnum fyrir börn ítreka í ályktunum sínum að mikilvægasti þátturinn í þeim sé tími með foreldrum, samtal við þá og jafningja sína. Við þurfum að forgangsraða tíma okkar þannig að foreldrar og börn þeirra fái nægan svefn, því óúthvíld þjóð gengur á sjálfsstýringu og er ekki tilbúin í breytingar. Vinnu- veitendur þurfa að forgangsraða hjá sér, svo börnin geti notið meiri samvista með foreldrum sínum. Samfélagið þarf að átta sig á þeim veruleika að ytra áreiti leitast við að klípa af tíma okkar á kostn- að atferlis sem vitað er að skilar andlegum og líkamlegum þroska og snúa þeirri þróun við. Hlutverk lækna í þessu samhengi er að kynna fyrir foreldrum og þeim sem stýra samfélaginu leiðir til að ná þessum markmiðum. Heimildir 1. Rögnvaldsdóttir V, Valdimarsdóttir BM, Brychta R, Hrafnkelsdóttir SM, Arngrímsson SÁ, Jóhannsson E. Hreyfing og svefn reykvískra ungmenna. Læknablaðið 2018; 104: 79-85. 2. Heilsa og líðan Íslendinga 2007, 2009 og 2012. landlaeknir.is/utgefid-efni/skjal/item27491/ - janúar 2018. 3. Yin J, Jin X, Shan Z, Li S, Huang H, Li P, et al. Relationship of Sleep Duration With All-Cause Mortality and Cardiovascular Events: A Systematic Review and Dose-Response Meta- Analysis of Prospective Cohort Studies. J Am Heart Assoc 2017; 6: 9. Nudgeing a sleep deprived nation Tryggvi Helgason Pediatrician Childrens Hospital, obesity team and general pediatrician doi.org/10.17992/lbl.2018.02.171 Að hreyfa við óúthvíldri þjóð Tryggvi Helgason barnalæknir Heilsuskóla Barnaspítalans og Domus Medica tryggvih@mac.com SAMÞYKKT SEM SAMHLIÐA-4,5 OG EINLYFJAMEÐFERÐ*6,7 SKJÓT OG VIÐVARANDI VERKUN4-8 FLEIRI EN 55.000 SJÚKLINGAR UM ALLAN HEIM HAFA FENGIÐ LYFIÐ9 ÞÚ GETUR ÁVÍSAÐ XELJANZ® ÞEGAR HEFÐBUNDIN SJÚKDÓMSHEMJANDI GIGTARLYF NÆGJA EKKI IKTSÝKISJÚKLINGNUM ÞÍNUM1-3 Samræmi er í niðurstöðum rannsókna á öryggi XELJANZ1,8-10 XELJANZ er valkostur þegar næg svörun fæst ekki með einu eða fleiri sjúkdómshemjandi gigtarlyfjum.1 LÍTIL TAFLA - MIKIL ÁHRIF 4-6, 11 Heimildir: 1. XELJANZ SmPC 10. janúar 2018. 2. Singh JA et al. Arthritis Rheumatol 2016; 68: 1–26. 3. Smolen JS et al. Ann Rheum Dis doi:10.1136/annrheumdis-2016-210715. 4. van Vollenhoven RF et al. N Engl J Med 2012; 367: 508–519. 5. van der Heijde D et al. Arthritis Rheum 2013; 65(3): 559–570. 6. Fleischmann R et al. N Engl J Med 2012; 267: 495–507. 7. Strand V et al. Arthritis Res Ther 2015; 17: 307–318. 8. Curtis JR et al. Clin Rheumatol 2016 Jul 28. [Epub ahead of print]. 9. Strand V et al. Arthritis Res Ther 2015 Dec 15; 17: 362. 10. Cohen SB et al. Ann Rheum Dis 2017 Jan 31. [Epub ahead of print]. 11. Burmester GR et al. Lancet 2013; 381(9865): 451–460. 5 mg töf lur PP-XEL-DNK-0079 – Janúar 2018. PFI-18-01-02
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.