Læknablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 46

106 LÆKNAblaðið 2018/104
M I N N I N G A R O R Ð
Kennarar skilja eftir sig ýmiss konar
minningar í hugum nemenda. Kennslu-
hæfileikar eru engan veginn öllum gefnir.
Engu að síður eiga flest okkar auðvelt með
að nefna þá kennara frá barnaskóla til
háskóla sem við teljum okkur skuldbund-
in og minnumst til æviloka. Þau atriði
sem sitja eftir í huga okkar eru þekking
kennarans á námsgreininni og hæfileikinn
til að koma inntaki hennar til skila. Þessir
eiginleikar eru nauðsynlegir en ekki nægi-
legir til að öðlast ævilangan sess í hugum
nemenda. Til þurfa að koma umhyggja og
virðing fyrir þeim og merkjanlegur áhugi
á því, að fræðigreinin skili sér til nem-
enda, sem þá eru fljótir að átta sig á gæð-
um kennslunnar. Flest eigum við minn-
ingar um kennara sem þannig er farið um,
og þessi tilfinning fylgir okkur alla ævi.
Í huga undirritaðs er Margrét Guðna-
dóttir (7. júlí, 1929-2. janúar, 2018) ein
þeirra kennara sem fylgja honum til ævi-
loka.
Ekki var ljóst sumarið 1954, að leiðir
okkar ættu eftir að liggja svo saman,
sem raun varð. Næstu sex áratugina, eða
ríflega það, voru samskiptin tíð og náin,
sérstaklega frá upphafi tíunda áratugar
síðustu aldar. Margrét, í síðasta hluta
læknanáms, kom fyrrnefnt sumar fyrst til
starfa á Tilraunastöð Háskólans í meina-
fræði á Keldum, sem á þeim tíma heyrðu
til Mosfellssveitar í Gullbringu- og Kjós-
arsýslu. Undirritaður var sex ára þennan
júlímánuð, óráðinn um framtíðina, en man
engu að síður vel þessi fyrstu kynni. Þetta
sumar hófst vísindaferill Margrétar undir
handleiðslu forstöðumanns Keldna, Björns
Sigurðssonar (1913-1959). Björn hreifst
strax af hæfileikum og dugnaði hennar,
studdi og greiddi götu hennar til fram-
haldsnáms í Bretlandi (London School
of Hygiene) og Bandaríkjunum (Comm-
unicable Disease Center í Montgomery,
Alabama, og Yale University í New Haven,
Connecticut). Björn fylgdist frá upphafi
náið með ferli Margrétar og vænti mikils
af vísindavinnu hennar.
Að sérnámi loknu árið 1960 kom Mar-
grét aftur að Keldum og starfaði þar til
ársins 1969 er hún tók við starfi prófessors
í sýklafræði við læknadeild Háskóla Ís-
lands. Heil kynslóð íslenzkra lækna naut
kennslu hennar næstu þrjá áratugina, þar
til við tók eftirlaunaaldur árið 1999. Hún
var skipulagður kennari, lét sér annt um
læknanema, gaf hins vegar ekkert eftir
væru þeir með uppsteyt.
Samhliða kennslu stofnaði Margrét um
miðjan áttunda áratuginn rannsóknastofu
í veirufræði við Landspítalann og stjórn-
aði stofnuninni næstu tuttugu árin. Þessir
tímar voru oft erfiðir, ekki sízt við tilkomu
alnæmisveirunnar um miðjan níunda
áratug síðustu aldar. Auk almennrar
þjónustu við greiningu veirusjúkdóma
kannaði Margrét meðal annars árangur
bólusetningar við rauðum hundum, eink-
um meðal þungaðra kvenna.
Margrét hélt áfram grundvallarrann-
sóknum á hæggengum veirusýkingum,
fyrst og fremst visnu/mæði, sem hún hafði
hafið um miðjan sjötta áratuginn undir
handleiðslu Björns Sigurðssonar. Þeim
rannsóknum hélt hún áfram nánast til
dauðadags, þótt komin væri því sem næst
tvo áratugi fram yfir eftirlaunaaldur, bæði
á landareign sinni á Vatnsleysuströnd og
í samstarfi við vísindamenn á Kýpur. Það
eru þessar rannsóknir, sem fleytt hafa
nafni Margrétar á bækur hins alþjóðlega
vísindasamfélags þar sem vænta má að
hún verði þekkt um langa framtíð.
Margrét eignaðist tvö börn, Guðna
Franzson (f. 1961) og Eydísi Franzdóttur (f.
1963). Bæði börn Margrétar eru vel þekkt
klassískt tónlistarfólk. Barnabörn eru sex
og barnabarnabörn fjögur.
Á þessum tímamótum minnast íslenzk-
ir læknar prófessors Margrétar Guðna-
dóttur með virðingu og þakklæti.
Jóhannes Björnsson
fyrrverandi ritstjóri Læknablaðsins
Margrét Guðnadóttir, prófessor
Margrét Guðnadóttir (7. júlí 1929 - 2. janúar 2018).