Morgunblaðið - 21.07.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. JÚLÍ 2018
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Breski auðmaðurinn James Arthur Ratcliffe og
íslenskir viðskiptafélagar hans eiga nú hlut í
minnst 39 jörðum á Íslandi. Þar af eru 36 á
Norðausturlandi. Þá eiga þeir á þriðja tug
félaga að hluta eða öllu leyti.
Þetta má lesa úr gögnum fasteignaskrár
Þjóðskrár Íslands og fyrirtækjaskrár Credit-
info. Kannað var eignarhald nokkurra tuga
jarða á Austurlandi. Niðurstaðan var síðan bor-
in saman við eldri upplýsingar úr fréttum af
jarðakaupunum. Var þar meðal annars stuðst
við úttekt Austurgluggans í árslok 2016.
James Ratcliffe er skráður eigandi breska fé-
lagsins Halicilla Limited Company. Þá eru sam-
starfsmenn hans tengdir íslenskum dótturfélög-
um Dylan Holding S.A. í Lúxemborg (sjá næstu
opnu). Halicilla og Dylan Holding eru skráðir
eigendur fjölda íslenskra félaga sem eiga jarðir.
Skal tekið fram að eignarhald Dylan Holding
virðist ekki tilgreint í skrám í Lúxemborg.
Viðskiptafélagar Ratcliffe eru hér skilgreind-
ir sem hluthafar í Veiðiklúbbnum Streng og
meðfjárfestar í öðrum verkefnum. Jóhannes
Kristinsson, athafnamaður á Vopnafirði, Gísli
Ásgeirsson, framkvæmdastjóri Strengs, og
Steingrímur E. Eiríksson eru í stjórnum
margra þessara félaga. Jóhannes er meðal ann-
ars stærsti hluthafinn í félögunum Vesturfarar
ehf. og Austurfarar ehf. sem eiga jarðir.
Hefur ekki verið undir einum hatti
Sem áður segir bendir athugun Morgunblaðs-
ins til að minnst 39 jarðir séu tengdar Ratcliffe
og viðskiptafélögum hans. Þá voru tvær jarðir
úrskurðaðar þjóðlendur í Hæstarétti.
Spurður hvort rétt sé talið kveðst Gísli Ás-
geirsson ekki hafa umfangið á takteinum. Þá sé
hluti þessara félaga honum ótengdur.
„Þetta hefur ekki verið undir einum hatti. Ég
hef ekki tekið þetta saman sjálfur. Það ber að
horfa til þess að þessar jarðir hafa komið inn í fé-
lögin síðustu áratugi. Þetta er ekki einfalt. Jó-
hannes og Ratcliffe eiga þetta í gegnum félög
sem þeir eiga með öðrum og í gegnum Veiði-
klúbbinn Streng. Öll þessi kaup hafa miðað að
því í gegnum tíðina að tryggja réttindi í kringum
laxveiði. Það er gert af áhuga á að byggja hana
upp. Það hófst í Vesturdalsá. Svo hófst sú vinna í
Selá, Hofsá og Hafralónsá. Markmiðið er að
reyna að efla laxagengd í ánum. Því ef við kom-
um þeim í þær tölur sem við viljum sjá – við höf-
um sett okkur markmið í þeim efnum – verður
þetta paradís á jörð. En til þess að byggja upp
þarf að vera einhver akkur í því fyrir hlutaðeig-
endur. Þá ekki aðeins arðsvon heldur þarf við-
komandi einhvern veginn að njóta ávaxtanna.
Hingað til hefur þessu lítið verið sinnt af veiði-
félögum eða heimamönnum,“ segir Gísli.
Fyrst og fremst í Vopnafirði
- Hvaða ár leggið þið áherslu á?
„Okkar ár eru fyrst og fremst í Vopnafirði;
Selá, Hofsá, Vesturdalsá og Sunnudalsá, sem er
hliðará við Hofsá. Svo erum við leigutakar að
Miðfjarðará í Bakkafirði og vorum leigutakar að
Hafralónsá [í Þistilfirði]. Við höfðum fyrirhugað
mikla uppbyggingu við Hafralónsá en urðum
undir í útboði. Það er eins og gengur. Við vorum
ekki tilbúnir að greiða svo hátt verð fyrir leigu.“
- Hverjir fengu leyfið í Hafralónsá?
„Það var félagið Hreggnasi. Jóhannes Sigfús-
son er formaður veiðifélagsins. Hann hefur ekki
verið hrifinn af jarðakaupum, eins og komið hef-
ur fram.“
- Hafið þið verið í fleiri ám?
„Já. Við vorum aðeins í Svalbarðsá á sínum
tíma,“ segir Gísli sem telur Jóhannes Kristins-
son hafa lyft grettistaki í þágu verndunar Norð-
ur-Atlantshafslaxins.
Hafa verið óheppnir með veðurfarið
„Þegar við komum inn í Selá byggði Jóhannes
laxastiga, sem var í fyrsta skipti hamraður/
fleygaður. Það var engin steypa, stál eða slíkt
notað til að opna fyrir göngu laxins upp úr efri
fossi Selár, sem svo er nefndur. Stiginn var
fleygaður í berg og heppnaðist ákaflega vel.
Hann var opnaður 2011. Við vorum þá mjög
heppnir að fá upp mikið af laxi. Við höfum hins
vegar ekki verið heppnir með veðurfarið. Árin
2012 til 2014 voru til dæmis gríðarleg flóðaár og
mjög kalt. Þetta er hátt inni á heiði. Þannig að
við höfum ekki notið þess. Við sjáum hins vegar
teikn á lofti um að landnám laxins er að byrja á
þessum svæðum. Það mun örugglega hafa áhrif
á laxagengd í framtíðinni.“
- Hvers vegna er mikilvægt að eiga jörð við á?
„Það er fyrst og fremst vegna þess að aðgerð-
ir til að rækta lax eru gríðarlega kostnaðarsam-
ar. Það kostar að búa þetta til og tekjurnar sem
skapast geta engan veginn staðið undir fjárfest-
ingunum. Hvort sem fjárfest er í veiðihúsi, laxa-
stiga, vegagerð eða þess háttar duga tekjurnar
sem af ánum koma engan veginn og það þótt
mönnum þyki veiðileyfin há. Tímabilið er svo
stutt, og tekjurnar á svo stuttum tíma, að tekjur
landeigenda geta ekki fjármagnað þess háttar
aðgerðir. Og landeigendur sem lifa af þessu,
eins og bændur sem hafa sífellt minni tekjur,
myndu aldrei vera tilbúnir að leggja þá fjármuni
í slíkar framkvæmdir.“
Áhuginn rekur menn áfram
- Er þetta þá hugsjón að vernda Norður-
Atlantshafslaxinn?
„Þetta er sambland af hugsjón og áhuga. Oft
er þetta einskær áhugi. Við Jóhannes Kristins-
son höfum lagt ómælda vinnu á okkur, og þá sér-
staklega Jóhannes, hér við árnar. Það er vinna
sem við höfum aldrei rukkað fyrir. Þetta er okkar
áhugamál og gríðarleg ástríða. Fyrir þá sem hafa
þennan áhuga er mikil ánægja fólgin í því að sjá
eitthvað takast vel. Að búa eitthvað til sem vex.
Þetta er svipað og ef við myndum kaupa jarðir til
að gróðursetja tré, eða eitthvað í þeim dúr.“
- Hvaða þýðingu hafði tengslanet Orra heitins
Vigfússonar, og síðan Ratcliffe? Skiptir það máli
í þeirri viðleitni að fá hingað fólk sem er tilbúið
að greiða fyrir þessi gæði?
„Já. Þeir sem eru tilbúnir að greiða háar upp-
hæðir fyrir að veiða hér í friði kaupa ekki veiði-
leyfi í gegnum netið eða auglýsingar í blöðum.
Sú markaðssetning á sér stað frá manni til
manns. Og ég og margir hér fyrir austan hafa
hvorki þekkingu né tengslanet til að komast í
samband við þann kúnnahóp.“
- Bush eldri og Karl Bretaprins hafa veitt hjá
ykkur. Fáið þið marga heimsþekkta kúnna?
„Nei, kannski ekki marga heimsþekkta. En
við fáum mjög efnað fólk sem jafnvel á eyjur í
Miðjarðarhafi svo dæmi sé tekið.“
Borga mikið fyrir einveruna
- Myndi þetta teljast fágætisferðaþjónusta?
„Það er einmitt það sem við erum að gera.
Þetta fólk borgar þessar upphæðir fyrir að vera
eitt og í friði, oft með sinni fjölskyldu. Það borg-
ar fyrir einveruna.“
Spurður um jarðakaupin á Grímsstöðum á
Fjöllum og í Grímstungu segir Gísli að landeig-
endur hafi endurmetið landkosti eftir að fallið
var frá kaupum fyrir nokkrum árum.
„Eftir að við opnuðum laxastigann 2011 kom í
ljós að Grímsstaðir snerta Hrútá, hliðará Selár,
inni á heiði,“ segir Gísli til skýringar.
Eiga nú hátt í 40 jarðir á Íslandi
 Breski auðmaðurinn James Ratcliffe og viðskiptafélagar hans hafa safnað jörðum við laxveiðiár
 Framkvæmdastjóri Veiðiklúbbsins Strengs segir kaupin gerð til að vernda og byggja upp laxinn
Feðgar Gísli Ásgeirsson og Óskar Hængur.
Ho
fsá
Bakkafjörður
Egilsstaðir
Vopnafjörður
Breiðamýri
Áslaugarstaðir
Leifsstaðir
Hámundarstaðir
Ljótsstaðir
Skógar
Rjúpnafell
Deildarfell
Hvammsgerði
Sunnudalur
Hraunfell
Borgir
Háteigur
Guðmundarstaðir
Síreksstaðir
Gnýsstaðir
Hamar
Hauksstaðir
Krossavík
Lýtingsstaðir
Fagurhóll
Þorvaldsstaðir
Einarsstaðir
Ytri-Hlíð
● Selsárvellir
● Mælifell
Vopnafjörður
SE
LÁ
RD
AL
UR
HO
FS
ÁR
DA
LU
R
VE
ST
UR
ÁR
-
DA
LU
R
Se
lá
Se
lá
Ve
st
ur
á
Fremri-Nýpur
Dæmi um bæi og jarðir í eigu Ratcliffe og viðskiptafélaga
Samkvæmt núverandi skráningu í fasteignaskrá
Fasteignir og jarðir í Vopnafirði (Selárdal, Vesturárdal, Hofsárdal og Sunnudal)
Helstu viðskipti Ratcliffe
og tengdra aðila með
fasteignir og jarðir
Ár Dags. viðskipta með eign
1980 1. júlí Breiðamýri
1. júlí Fagurhóll
1991 13. nóv. Hvammsgerði
13. nóv. Lýtingsstaðir I
1995 20. okt. Áslaugarstaðir
1996 30. nóv. Breiðamýri
1999 19. apríl Veðramót I
2004 10. apríl Hámundar-
staðir I og III
15. des. Gunnarsstaðir
2005 26. maí Rjúpnafell
5. sept. Skógar II
30. nóv. Skálanesbjarg
2007 30. mars Hamar
22. ágúst Fremri-Nýpur
2008 1. feb. Áslaugarstaðir
1. feb. Breiðamýri
1. feb. Fagurhóll
10. júní Leifsstaðir I
21. júní Leifsstaðir I
10. ágúst Leifsstaðir I
2009 8. júní Ljótsstaðir IV
9. des. Krossavík I
9. des. Sunnudalur
2010 15. apríl Ljótsstaðir I
2013 19. des. Einarsstaðir
19. des. Deildarfell
19. des. Hauksstaðir
19. des. Hallgilsstaðir II
19. des. Gnýsstaðir
2014 10. júlí Hámundarst. V
5. ágúst Svalbarðssel
2015 13. apríl Ytri-Hlíð I
17. maí Miðfjarnessel
2016 10. okt. Háteigur
10. okt. Guðmundarst.
28. okt. Síreksstaðir
12. des. Grímsstaðir I
2017 17. jan. Hvammur III
19. jan. Hvammur I
19. jan. Hvammur IV
Heimildir: Fasteignaskrá,
Creditinfo, fasteignaskrár
Lúxemborgar og Bretlands.
■ Fasteignamat 2019
■ Eignaskipting samkv. fasteignaskrá
■ Stærð lands samkv. skráningu
Nytjalands*
**Skv. úrskurði Óbyggðanefndar sem staðfestur hefur verið af Hæsta-
rétti eru jarðirnar Mælifell og Selsárvellir þjóðlenda í eigu ríkissjóðs
Íslands. Veiðiklúbburinn Strengur á afréttareign í jörðunum skv. sama
úrskurði og fer því með veiði- og atkvæðisrétt með sama hætti og
verið hefur og á skráð fasteignamat veiðihlunninda.
*Stærð jarða er fundin með því að
bera saman núverandi jarðanúmer í
fasteignaskrá og skráningu Nytjalands
(RALA) frá 2006. Þar sem engin stærð
er tilgetin er annaðhvort um
að ræða lóðir, ósamræmi í
gögnum eða að upplýsingar
vantar. Í tilfelli jarða sem
eiga afréttareignir eða
hlut í óskiptu landi kann
það að vera talið með í
heildarstærð.
Su
nn
u-
da
lsá
SUNNUDALUR
■ 14.105.000 kr. ■ Sunnudalur ehf.
87,5%. Guðrún Ólafía Jónsdóttir 8,75%.
Páll Jakob Líndal 3,75%. ■ 641 ha.
BORGIR
■ 2.674.000 kr. ■ Hegra-
þing ehf. 100%. ■ 585 ha.
YTRI-HLÍÐ I
■ 35.819.000 kr. ■ Lóma-
þing ehf. 100%. ■ 1.327 ha.
HAUKSSTAÐIR
■ 72.103.000 kr. ■ Friðbjörn H. Guðmundsson 41,67%.
Baldur Guðmundsson 21,66%. Grænaþing ehf. 20%.
Grænaþing ehf. 20%. Jón Þ. Guðmundsson 8,33%.
Sigurbjörg Kr. Guðmundsdóttir 8,33%. ■ 8.940 ha.
GNÝSSTAÐIR
■ 119.000 kr.
■ Hegraþing ehf. 88,09%.
GUÐMUNDARSTAÐIR
■ 4.043.000 kr. ■ Sólar-
salir ehf. 100%. ■ 304 ha.
KROSSAVÍK I
■ 11.708.000 kr. ■ Selárdalur ehf. 50%.
Garðar Björnsson 50%. ■ 2.511 ha.
HRAUNFELL
■ 88.000 kr. ■ Hegraþing
ehf. 48,76%. ■ 2.459 ha.
HÁTEIGUR
■ 42.247.000 kr.
■ Sólarsalir ehf. 100%.
DEILDARFELL
■ 27.146.000 kr. ■ Hegra-
þing ehf. 100%. ■ 136 ha.
EINARSSTAÐIR
■ 49.851.000 kr.
■ Hegraþing ehf.
100%. ■ 4.469 ha.
SÍREKSSTAÐIR
■ 45.760.000 kr. ■ Sólar-
salir ehf. 100%. ■ 131 ha.
BREIÐAMÝRI
■ 62.485.000 kr. ■ Veiðiklúbburinn
Strengur 50%. Ketill Oddsson 25%.
Þengill Oddsson 25%. ■ 712 ha.
LÝTINGSSTAÐIR I
■ 44.490.000 kr. ■ Veiðiklúbb-
urinn Strengur 100%. ■ 613 ha.
SKÓGAR II
■ 3.332.000 kr.
■ Sunnudalur ehf. 100%.
HAMAR
■ 30.969.000 kr. ■ Veiðiklúbbur-
inn Strengur 100%. ■ 3.944 ha.
FREMRI-NÝPUR
■ 39.099.000 kr.
■ Fremri- Nýpur ehf. 100%.
HVAMMSGERÐI
■ 31.827.000 kr. ■ Veiðiklúbbur-
inn Strengur 100%. ■ 3.045 ha.
ÁSLAUGARSTAÐIR
■ 52.311.000 kr. ■ Veiðiklúbburinn
Strengur 66,67%. Þengill Oddsson 25%.
Katrín Gústafsdóttir 8,33%. ■ 4.762 ha.
FAGURHÓLL
■ 37.260.000 kr. ■ Veiðiklúbburinn
Strengur 50%. Vífill Oddsson 25%.
Jóhannes V. Oddsson 25%. ■ 447 ha.
RJÚPNAFELL
■ 25.707.000 kr. ■ Sólar-
salir ehf. 100%. ■ 1.671 ha.
ÞORVALDSSTAÐIR
■ 69.400.000 kr. ■ Grænaþing ehf.
42,86%. Katrín Gústafsdóttir 32,14%. Guð-
ríður Steinunn Oddsdóttir 25%. ■ 7.503 ha.
MÆLIFELL OG SELSÁRVELLIR
Jarðirnar voru í eigu tengdra aðila**
LEIFSSTAÐIR I
■ 12.400.000 kr. ■ Katrín Gústafsdóttir
50% Vífill Oddsson 8,33% Guðríður Steinunn
Oddsdóttir 8,33% Jóhannes V. Oddsson 8,33%
Ketill Oddsson 8,33% Þengill Oddsson 8,33%
Ólafur Hergill Oddsson 8,33%. ■ (lóð).
LJÓTSSTAÐIR I
■ 19.489.000 kr. ■ Vesturárdalur** 100%. ■ 1.883 ha.
LJÓTSSTAÐIR IV
■ 6.580.000 kr. ■ Gísli Stefán Ásgeirsson 33% Lárus
Gunnsteinsson 33% Jóhannes Kristinsson 33%. ■ (lóð).
HÁMUNDARSTAÐIR I OG III
■ 10.986.000 kr. ■ Hámundar-
staðir ehf. 100%. ■ 5.823 ha.
HÁMUNDARSTAÐIR V
■ 20.948.000 kr. ■ Jóhannes
Kristinsson 100%. ■ (lóð).
Jarðakaup á Norðausturlandi
Ljósmynd/Úr einkasafni