Gerðir kirkjuþings - 01.01.2017, Síða 22

22 23
bráðabirgðaákvæðum við fjárlög hverju sinni. Þessar skerðingar hafa haldið áfram fram á
þennan dag.
Hvorki í fjármálaáætlun fyrir árin 2018-2022 né fjárlögum þessa árs (eða 2018) er gert
ráð fyrir þessum framlögum að fullu. Í tilviki kirkjujarðasamkomulagsins vantar um 550
milljónir króna til að ná fullum efndum og hvað sóknargjöldin varðar vantar ríflega 900
milljónir til að vega upp á móti skerðingum sem hafa átt sér stað frá 2008. Frá árinu 2015 hafa
hins vegar verið samþykkt framlög í fjáraukalögum til að efna kirkjujarðasamkomulagið að
fullu, bæði árið 2015 og 2016. Með því hefur ríkið í reynd viðurkennt efndaskyldu sína, og
hefur enda aldrei haldið öðru fram. Í tillögum dómsmálaráðuneytisins vegna fjáraukalaga
2017 er svo gert ráð fyrir að enn einu sinni verði samþykkt framlag í fjáraukalögum til að
unnt sé að efna samninginn að fullu. Ég bendi hins vegar á það sem öllum má vera ljóst að
ekkert liggur fyrir um vilja þess Alþingis sem nú er nýkosið til að samþykkja þessa tillögu.
Framlög ríkisins til kirkjunnar samkvæmt fjárlögum ársins 2017 eru ríflega 5 milljarðar
króna, en næmu um 6,7 milljörðum ef öll lög- og samningsbundin framlög væru greidd út,
án nokkurra skerðinga. Það er rétt að taka það skýrt fram að það sættu auðvitað fjölmörg
önnur málefnasvið miklum niðurskurði í kjölfar efnahagslægðarinnar og mörg dæmi eru
um málaflokka sem enn njóta lægri framlaga úr ríkissjóði en á árunum þar á undan.
Í fimm ára fjármálaáætlun ríkisins er ekki gert ráð fyrir öðru en að framlög til kirkjunnar
verði nálægt því 5 milljarða marki sem fjárlög 2017 miðuðu við. Eins og endurtekin
afgreiðsla Alþingis á fjáraukalögum sýnir, virðist þó flestum ljóst að sú fjárhæð er ekki
fyllilega raunhæf.
Skipaðir hafa verið starfshópar til að fara yfir fjárhagsmálefni kirkjunnar og einstaka þætti
þeirra. Ráðuneytisstjórar dómsmálaráðuneytis, fjármálaráðuneytis og forsætisráðuneytið
hafa haft umboð, skv. samþykkt ríkisstjórnar frá 20. ágúst 2015 til að ganga til viðræðna við
þjóðkirkjuna um framkvæmd og efndir kirkjujarðasamkomulagsins og önnur fjárhagsleg
samskipti ríkis og kirkju. Þær viðræður hafa skilað drögum að einfölduðu samkomulagi,
þar sem miðað væri við fastar fjárhæðir og að þjóðkirkjan hefði sem ríkast sjálfdæmi um
hvernig hún ráðstafar þessum framlögum. Hins vegar hafa ráðuneytisstjórarnir ekki haft
neitt umboð til að semja um neinar aðrar fjárhæðir en eru í fjármálaáætlun. Málið hefur
því í raun og veru verið í pattstöðu.
Eftir að mynduð var sú ríkisstjórn sem ég tók sæti í og dómsmálaráðuneytið sett á
stofn á nýjan leik síðastliðið vor, hefur verið unnið að því að móta nýtt samningsumboð
fyrir þennan ráðuneytisstjórahóp. Að minni ósk voru málefni þjóðkirkjunnar tekin fyrir
í ráðherranefnd um ríkisfjármál í sumarbyrjun. Ég var orðin vongóð um að nauðsynleg
pólitísk samstaða gæti náðst um ásættanlegan samningsgrundvöll þegar ákveðið var að
slíta ríkisstjórnarsamstarfinu nú á haustmánuðum.
Það verður að ráðast á næstu vikum hvort ný ríkisstjórn ber gæfu til að móta samnings-
grundvöll fyrir fjárhagsleg samskipti ríkis og kirkju til næstu ára. Afstaða mín til þessa er
skýr. Bæði ríki og kirkja þurfa á því að halda að fjármálaætlun til fimm ára og fjárlög hvers
árs endurspegli raunveruleg útgjöld ríkisins vegna kirkjunnar. Ég mun leggja áherslu á
að kirkju jarðasamkomulagið verði einfaldað með nýjum viðbótarsamningi og fjárhæð
sóknargjalda fest til lengri tíma.