Skírnir - 01.04.2008, Page 6

menn ing ar og jafn framt sterkr ar fljó› ern is kennd ar, enda var á
fless um tíma skammt í a› vi› Ís lend ing ar stigj um spor i› til fulls og
l‡st um yfir fullu sjálf stæ›i frá Dana veldi. Á 19. öld og fram yfir
seinni heims styrj öld setti sterk fljó› ern is hyggja svip sinn á heims -
mynd fólks og hug mynda fræ›i í Evr ópu. Keppi kefli› var a›
mynda öfl ug fljó› ríki sem létu ekki önn ur ríki segja sér fyr ir verk -
um. Upp bygg ing efna hags kerf is ins og efl ing menn ing ar voru í
flágu flessa póli tíska meg in mark mi›s a› sam eina fólk í hin um mis -
mun andi fljó› ríkj um. Gildi fljó› ern is hyggj unn ar fólst í a› gefa af -
mörk u› um hópi fólks sam eig in leg mark mi› til a› efl ast sem ein
heild, ein fljó›, sem á sér sam eig in legt land, sögu og tungu.
Eft ir seinni heims styrj öld ina — í flann mund sem okk ur Ís -
lend ing um haf›i loks tek ist a› ver›a sjálf stætt l‡› veldi — ur›u af
ofur skilj an leg um ástæ› um æ meiri efa semd ir um gildi fless ar ar
hug mynda fræ›i. Var fla› ekki einmitt fljó› ern is hyggj an sem átti
hva› mest an flátt í hörm ung um heims styrj ald anna á fyrri hluta 20.
ald ar? Um fla› má raun ar ef ast2, en fla› breyt ir ekki flví a› í sta›
hug mynd ar inn ar um fljó› erni ver› ur önn ur hug mynd smám sam -
an æ áhrifa meiri í Evr ópu og ver› ur rá› andi á sí› ustu ára tug um
20. ald ar. Hún er sú a› frjáls vi› skipti milli fljó›a sé fla› sem
mestu skipti til a› bæta hag fleirra, fyr ir tækja og ein stak linga, og
koma í veg fyr ir ófri› og illindi af fleim toga sem fólk má lí›a fleg -
ar allt sn‡st um völd ríkja sem stefna a› heims yf ir rá› um. Til laga
um stofn un Evr ópu sam bands ins spratt af fless ari hug mynd og
raun ar má segja a› flró un heims mál anna á sí› ari hluta 20. ald ar og
fla› sem af er fleirri 21. ein kenn ist af hug mynda fræ›i flar sem frjáls
mark a› ur á sem flest um svi› um er tal inn skipta mestu fyr ir fram -
far ir og vel fer› manna og fljó›a. Hug mynda fræ›i flessi er rétt -
nefnd „mark a›s hyggja“. Rétt eins og fljó› ern is hyggj an ein kenn ist
af ákve›nu or› færi sem teng ist fljó› inni, gild um henn ar og ein -
kenn um, hef› um, sögu, tungu og landi, ein kenn ist mark a›s hyggj -
páll skúlason6 skírnir
2 Heims styrj ald irn ar fyrri og sí› ari í Evr ópu eiga ræt ur sín ar í heims valda stefnu
ákve› inna ríkja sem virkja fljó› ern is hyggju í henn ar flágu e›a bo›a, eins og
fl‡sku nas ist arn ir, kyn flátta hyggju sem er af ö›r um toga en eig in leg fljó› ern is -
hyggja (svo dæmi sé tek i› flá voru Ís lend ing ar tald ir af hin um germ anska kyn -
stofni, flótt fleir væru ekki af fl‡sku fljó› erni).