Skírnir - 01.04.2008, Side 38

tíma hörfa ein stak ling arn ir frá stjórn mál un um og draga sig hver
inn í sína skel í fleim menn ing ar heimi sem fleim er hug leikn ast ur.
Á okk ar dög um er einn stærsti vandi okk ar sá a› sam eig in leg -
ur fé lags heim ur okk ar — sem er í reynd bor inn uppi af sam eig in -
leg um stofn un um, si› um og hef› um — hef ur lent í tóma rúmi,
vegna fless a› op in ber um ræ›a sn‡st ann a› hvort um efna hags leg
og tækni leg mál e›a er bund in heimi einka lífs flar sem hver hrei›r -
ar um sig í sín um af mark a›a menn ing ar heimi.
Frjáls mark a› ur, flar sem ein stak ling um og fyr ir tækj um er
frjálst a› fram lei›a og selja vör ur sem fólk flarfn ast, er for senda
fless a› efna hags líf i› blóm stri. En mark a› ur inn leys ir ekki verk -
efni stjórn mál anna: fia› flarf jöfn u› og rétt læti sem ver›a ekki
trygg› nema me› rétt ar kerfi sem gir› ir fyr ir glæp a starf semi eft ir
flví sem kost ur er og leit ast vi› a› rétta hlut fleirra sem eru veik ir
e›a geta ekki sé› sér far bor›a og skap ar jafn framt skil yr›i fless a›
fólk geti mennt ast og flroskast eins og hug ur fless stend ur til.
Jöfn u› ur og rétt læti eru ekki gæ›i sem fást á mark a›i og hægt er
a› fram lei›a og selja. Rétt eins og vi› get um ekki lif a› nema vi›
höf um í okk ur og á, flá er úti lok a› a› fljó› líf dafni nema lög og rétt -
ur séu virt, a› minnsta kosti a› vissu marki, vegna fless a› ann ars
ríkti vargöld á bor› vi› flá sem Hobbes kenndi vi› „nátt úru-
á stand“32 flar sem öll um er í sjálfu sér leyfi legt a› gera hva› sem er
til a› halda lífi, me› ö›r um or› um flar sem ekk ert si› fer›i er mögu -
legt, eng in menn ing, eng inn flroski. fiess vegna er svi› stjórn mál -
anna svo mik il vægt. fia› sn‡st um a› hemja flau öfl sem e›li sínu
sam kvæmt láta sig ekki al manna hag var›a, held ur gera allt sem í
fleirra valdi stend ur til a› auka um svif sín. fia› sn‡st um a› tryggja
hags muni fleirra sem einskis mega sín e›a hafa lent ut an gar›s af ein -
hverj um ástæ› um. Og um lei› sn‡st stjórn mála svi› i› um a› skapa
skil yr›i fyr ir menn ing ar lífi flar sem mann skepn an hef ur sig yfir
búsorg ir sín ar og glæ› ir líf sitt merk ingu af anda gift sinni og at orku,
stefn ir á hin æ›ri mi›. En meg in vandi okk ar er einmitt sá a› ríkj -
andi hug mynda fræ›i — mark a›s hyggj an — hindr ar okk ur bæ›i í
flví a› skilja lög mál stjórn mál anna og gildi hins and lega lífs.
páll skúlason38 skírnir
32 Thom as Hobbes, Levi at h an, 1651.