Skírnir - 01.04.2008, Page 83

André Gide, Jor ge Luis Borges, Aldous Huxley og Luigi Piran -
dello. Hér á eft ir ver› ur sjón um beint a› flessu er lenda sam hengi
og flá sér stak lega kann a› hvern ig bók mennta hug tök in sögu sagn ir
(fr. méta-littéra t ure) og dæmi sagna list (e. fabulation) geti n‡st til
grein ing ar á sög unni. Er grein in jöfn um hönd um hugs u› sem
fram lag til ís lenskra skáld skap ar fræ›a og auk ins skiln ings á höf -
und ar skap Gunn ars Gunn ars son ar.
Sögu sagn ir
Af fleim sem fjall a› hafa um Viki vaka á li›n um árum er fiór ir
Ósk ars son sá eini sem teng ir sög una a› ein hverju marki vi› al -
fljó› lega bók mennta strauma. Í grein inni „Bók án borg ara legs ör -
ygg is“ frá 1989 bend ir fiór ir á a› á köfl um hafi sag an „yf ir brag›
fur›u sögu, jafn vel hálf ger›r ar vís inda skáld sögu“.5 fiá heim fær ir
hann fag ur fræ›i verks ins upp á kenn ingu Franz Kuna um flver -
sagna kennt Janus ar and lit nú tíma skáld sög unn ar. Kenn ing una, sem
kve› ur á um „a› marg ir nú tíma höf und ar nota harm ræn ar e›a
harmskop leg ar go›sagn ir sem grund vall ar mynst ur e›a flétt ur
sagna sinna“, setti Kuna fram í grein um rit höf undana Jos eph Con -
rad, Thom as Mann, Ro bert Musil og Franz Kafka.6 fiór ir nefn ir fló
hvorki flá né a›ra er lenda höf unda á nafn og er flví óljóst hvort
hann telji Gunn ar hafa ver i› und ir bein um e›a óbein um áhrif um
frá fleim.7 Á ö›r um sta› í grein sinni seg ir fiór ir a› Viki vaki fjalli
tólf persónur leita höfundar 83skírnir
5 fiór ir Ósk ars son. „„Bók án borg ara legs ör ygg is.“ Viki vaki Gunn ars Gunn ars -
son ar.“ Skírn ir 163 (haust 1989), s. 319.
6 Sama heimild, s. 319. Til vitn un in er feng in úr Franz Kuna. „The Jan us-Faced
Novel: Con rad, Musil, Kafka, Mann.“ Modern ism 1890–1930. Rit sj. Malcolm
Brad bury og James McFar la ne. Middles ex, New York, Ringwood, Mark ham,
Auckland: Pengu in, 1976, s. 444.
7 Í Viki vaka vís ar Jaki Son ar son fló til fleirra um mæla Con rads a› „fræ›i lega sé›
væri of næm ábyrg› ar til finn ing og æru semi a› eins fágu› sjálfselska“ (s. 49). Ólaf -
ur Jóns son hef ur rætt um hugs an leg áhrif Con rads á Gunn ar í grein sem fjall ar
eink um um Viki vaka og Svart fugl, skáld sögu sem Gunn ar sendi frá sér 1929.
Ólaf ur ræ› ir flar um fla› sí gilda list brag› a› leggja frá sögn ina „í munn nokkurn
veg inn hlut laus um a› ila í út ja›ri sög unn ar. Sagna meist ar ar eins og Mel ville og
Dostojevskij og Con rad hafa tí›k a› flessa a› fer›; mér kem ur stund um í hug a›
Gunn ar Gunn ars son hafi les i› hinn sí› ar nefnda me› mestu gaum gæfni.“ Ólaf ur
Jóns son. „Skil grein ing manns ins.“ Fé lags bréf 9/4 (des em ber 1963), s. 22.