Skírnir - 01.04.2008, Page 86

Í grein sinni skil grein ir Jak ob son hlut verk e›a gildi (e. funct ion)
hvers flátt ar fyr ir sig. Í fl‡› ingu Örn ólfs eru flau nefnd til finn inga -
gildi (birt ir af stö›u mæl anda), áhrifagildi (teng ist vi› brög› um
vi› mæl anda), til vís un ar gildi (teng ist sam hengi bo› anna), sam -
bands gildi (teng ist sam bandi mæl anda og vi› mæl anda), skáld -
skap ar gildi (at hygli bein ist a› bo› un um sjálf um) og loks kerf is -
gildi (teng ist skírskot un um til mál kerf is ins). Sí› ast nefnda hug tak -
i› er ís lensk un á enska or›a sam band inu metal ingu al funct ion en
Jak ob son sk‡r ir fla› me› til vís un til grein ar mun ar Tarskis á vi› -
fangs máli (e. object langu age) og fram setn ing ar máli (e. meta -
langu age).14 Or›a sam band i› hef ur einnig ver i› ís lensk a› sem
sk‡r ing ar gildi og ver› ur flví for dæmi fylgt hér á eft ir.15
L‡s ing Viki vaka á flví fleg ar Jaki vek ur flá fram li›nu upp frá
dau› um varp ar nokkru ljósi á bo› skipta lík an Jak ob sons. Sam -
kvæmt sög unni er Jaki kom inn upp í rúm á Fok stö› um á gamlárs -
kvöld fleg ar hann átt ar sig á a› sér hef ur „lá›st a› draga fyr ir
glugg ana og slá fyr ir glugga hler un um“ (s. 31). Hann fer fram úr og
heill ast af dansi nor› ur ljósanna; á›ur en hann veit af er hann bú -
inn a› sækja vín föng í kjall ar ann, dúka bor› i› í mat saln um og stilla
flar upp tólf krist als glös um. Samt er hann einn í hús inu — kon an
hans er lát in og syn ir hans tveir flutt ir á brott — og á ekki von á
gest um. Loks opn ar Jaki glugg ana og kveik ir á út varp inu. fia› an
berst ára móta dag skrá er lendr ar út varps stö›v ar, fyrst tón list, sí› an
„dimm og drag andi“ rödd (s. 42) og loks lú›ra blást ur:
Mér fannst ég meira a› segja geta greint tvo tóna, sem fló hljóm u›u ekki
sam an; ef til vill höf›u blás ar arn ir hlaup i› yfir æf ingu. Ég fann me› ótta -
kennd um fögn u›i hvern ig mér rann kalt vatn milli skinns og hör unds a›
hlusta á hi› óheim lega forn alda rösk ur fless ara — ber lega — eld gömlu
hljó› færa. Hvers kon ar land gat fla› ver i›, sem me› svo óhefl u› um og
forn nor ræn um hætti heils a›i ári? Skyldi Nor eg ur vera flannig a› leggja
okk ur öll sam an und ir sig? fiví varla gat fla› ver i› Dan mörk, hi› fri› -
sælasta land me› al hinna fögru ríkja jar› ar? Ef svo var hlaut fletta a› vera
aug l‡s ing fyr ir illa út gengi legu smjöri. En á minn sann, ljótt var a› heyra:
jón karl helgason86 skírnir
14 Rom an Jak ob son. „Clos ing Statem ents: Lingu ist ics and Poet ics,“ s. 25.
15 Sig rí› ur Rögn valds dótt ir. „Bo› skipti og skáld skap ar mál: Af kenn ing um Rom -
ans Jak ob sons.“ Árs rit Torf hild ar 2 (1988), s. 48.