Skírnir - 01.04.2008, Page 89

og fl‡›a hug tak i› me› or› un um saga um sögu. fi‡› ing in hér a›
fram an er hins veg ar inn blás in af grein eft ir Helgu Kress frá 1991
um slú› ur sem upp sprettu frá sagn ar í Ís lend inga sög un um en flar
seg ir me› al ann ars: „Ís lend inga sög ur eru a› mjög miklu leyti
paródísk ar, flær eru tal um tal, sögu sagn ir.“19 Enda flótt or› i›
sögu sögn eigi sér langa hef› í ís lensku máli — sam kvæmt or›a bók -
um hef ur fla› merk ing una „sögn, sem geng i› hef ur milli manna,
munn leg sögn“ — er fla› í senn ná kvæm og til tölu lega gegn sæ
fl‡› ing á hug taki Barthes.
Í grein sinni skipt ir Barthes flró un sögu sagna í fimm stig e›a
áfanga. Í upp hafi, um og eft ir mi›ja nítj ándu öld, hafi gætt vax andi
og næst um yf ir flyrm andi me› vit und ar höf unda um a› bók mennt -
irn ar væru til bú inn heim ur. Helsti full trúi flessa vi› horfs var, a›
mati Barthes, skáld sagna höf und ur inn Gusta ve Flaubert. Í ö›r um
áfanga hafi höf und ar haft hug rekki til a› flétta bók mennt ir og
bók mennta fræ›i sam an í ein um og sama text an um en slíka til -
hneig ingu tel ur Barthes a› megi greina í verk um ljó› skálds ins
Stép hanes Mall ar mé. Marcel Proust er full trúi flri›ja áfang ans,
seg ir Barthes, dæmi um höf und sem ger ir sér von ir um sleppa
und an skáld leg um klisj um me› flví a› slá bók mennt un um enda -
laust á frest, „me› flví a› l‡sa flví yfir a› ma› ur ætli a› fara a›
skrifa og breyta fleirri yf ir l‡s ingu í bók mennt irn ar sjálf ar“.20 Í
fjór›a áfanga hafi höf und ar tek i› upp á flví a› fjölga ótæpi lega
fleim tákn mi› um sem sér hver tákn mynd gat vís a› til og í raun rét-
tri hafn a› hug mynd inni um ein hverja eina kór rétta merk ingu.
Barthes tel ur verk franskra súr r ea lista dæmi ger› fyr ir flessa
hneig›. Í fimmta áfanga, til a› mynda í verk um Ala ins Robbe-
Gril let, hafi höf und ar hins veg ar geng i› í flver öf uga átt, reynt a›
tólf persónur leita höfundar 89skírnir
Reykja vík: Stofn un Sig ur› ar Nor dals, 1993, s. 88). Sjá enn frem ur grein Úlf -
hild ar Dags dótt ur:„Skyldi móta fyr ir landi? Af leir mönn um, var úlf um og víxl -
verk un um.“ Skírn ir 176 (haust 2002), s. 445.
19 Helga Kress. Fyr ir dyr um fóstru: Grein ar um kon ur og kyn fer›i í ís lensk um
forn bók mennt um. Reykja vík: Há skóli Ís lands, Rann sókna stofa í kvenna fræ› -
um, 1996, s. 133.
20 Rol and Barthes. „Litera t ure and Meta langu age,“ s. 98.