Skírnir - 01.04.2008, Side 90

ydda merk ingu tákn anna svo a› eft ir stæ›i „kjarni hins skáld lega
tungu máls, hlut leysi (en samt ekki sak leysi) skrifa“.21
Í ni› ur lagi dreg ur Barthes flá álykt un a› und an far in öld í fran-
skri bók mennta sögu hafi markast af glímu höf unda vi› spurn ing -
una: Hva› eru bók mennt ir? Hann seg ir a› landi sinn, heim spek -
ing ur inn og rit höf und ur inn Jean-Paul Sar tre, hafi gert til raun til
a› svara fless ari spurn ingu utan frá í sam nefndri bók sem kom i›
haf›i út ári› 1947 en flar sem flessi leit hafi jafn framt far i› fram
inn an sjálfra bók mennt anna, e›a nán ar til tek i› á ja›ri fleirra, hafi
hún stefnt bók mennt un um (sjálfri sér) í vo›a, ver i› leik ur a›
dau› an um. Bók mennt irn ar spyrji, líkt og Ödipus: Hver er ég? En
fleim sé fyr ir mun a› a› takast á vi› spurn ing una: Hva› er til rá›a?
S‡n ist Barthes a› vegna fleirr ar sögu legu blind götu sem sam fé lag -
i› er á séu fransk ar bók mennt ir a› hverfa inn í speg il mynd sína:
„flær eru gríma sem bend ir á sjálfa sig“.22
Loka or› Barthes vísa til líf legr ar um ræ›u um og eft ir mi›ja
sí› ustu öld um kreppu e›a jafn vel dau›a skáld sög unn ar, me› al
ann ars me› hli› sjón af til rauna kennd um verk um sem hafa ver i›
kennd vi› svo nefnda and sögu (fr. ant irom an). fia› hug tak er oft -
ast rak i› til for mála sem Sar tre skrif a›i ári› 1948 a› skáld sög unni
Portrait d’un inconnu (Mynd af óflekkt um manni) eft ir Nathalie
Sarraute.23 Í verk um af flessu tagi, skrif ar Sar tre í for mál an um,
sn‡st mál i›
um fla› a› skáldsag an ef ist um sjálfa sig, a› ey›i leggja hana fyr ir fram an
augu okk ar á me› an hún vir› ist vera í sköp un, a› skrifa skáld sög una um
skáld sögu sem ver› ur ekki til, sem ekki get ur or› i› til, sögu sem ger ir fla›
sama vi› stór virki eft ir Dostojev skí e›a Mer edith og mynd in Mor› á mál -
verki eft ir Miró ger›i vi› verk Rembrandts og Rubens. fiessi ein kenni legu
og ill flokk an legu verk bera ekki vitni um veik leika skáld sög unn ar sem
bók mennta grein ar; flau und ir strika fla› a› vi› lif um á tím um ígrund un ar
og a› skáldsag an er a› sko›a sjálfa sig.24
jón karl helgason90 skírnir
21 Sama heim ild.
22 Sama heim ild.
23 Hug tak i› á sér reynd ar lengri sögu, flví a› á sautj ándu öld brá flví fyr ir í titli á
skáld sögu eft ir Charles Sor el. Sjá m.a. Hug tök og heiti í bók mennta fræ›i, s. 19.
24 Jean-Paul Sar tre. For máli a› skáld sögu Nathalie Sarraute: Portrait d’un incon-
nu. Par ís: Le Monde en 1018, 1964, s. 5–6.