Skírnir - 01.04.2008, Blaðsíða 104

skap ar ins), kom upp haf lega út vor i› 1970 í greina safni sem rit st‡rt
var af Scho les og var end ur birt sí› ar sama ár í bók Gass, Fict ion
and the Figures of Life (Skáld skap ur og per són ur lífs ins). Me› al
fless sem flar ber á góma er vax andi til hneig ing rit höf unda til a›
skrifa sög ur sem eru ö›r um flræ›i út list un á heim speki leg um
kenn ing um. Slík ar kenn ing ar séu ekki a› eins bygg› ar á flóknu
kerfi heim speki legra hug taka, seg ir Gass, held ur hafa flær flann
kost a› vera, „sem l‡s ing ar, svo a› segja óvi› kom andi hin um
raun veru lega heimi. fiær eru, me› ö›r um or› um, a› um tals ver›u
leyti fleg ar skáld a› ar og til vald ar til a› breg›a á leik me›.“41 Ein
ástæ›a fless a› rit höf und ar not færi sér slík ar kenn ing ar sé sú a›
skiln ing ur fleirra á list brög› um skáld sög unn ar hafi auk ist, fleir séu
hætt ir a› flykj ast vera l‡sa heim in um en líti fless í sta› á fla› sem
hlut verk sitt a› skapa heim úr fleim eina efni vi›i sem fleim sé til -
tæk ur, fla› er a› segja tungu mál inu. Gass tek ur fram a› hann eigi
hér ekki a› eins vi› fyr ir sjá an leg verk um rit höf unda sem eru a›
skrifa um a› fleir eru a› skrifa held ur hafi hann sér stak lega í huga
sög ur skálda á bor› vi› Borges, Barth og Ír ann Flann O’Bri an,
„flar sem form ger› skáld skap ar ins er efni vi› ur sem hægt er a›
byggja a›r ar form ger› ir á. Marg ar hinna svoköll u›u and sagna eru
í raun inni sögu sagn ir.“42
Öf ugt vi› Rol and Barthes vir› ist Gass líta svo á a› sögu sagn ir
séu und ir flokk ur and sagna en a› ö›ru leyti er erfitt a› átta sig ná -
kvæm lega á hva› hann á vi› me› hug tak inu. Í ne› an máls grein vís -
ar hann til ann arra kafla í bók sinni flar sem hann út færi fless ar
hug mynd ir bet ur, flar á me› al í kafla sem fjall ar um smá sög ur og
hug mynda heim Borges ar. Gass ræ› ir flar hvern ig argent ínska
skáld i› leiki sér me› kenn ing ar ‡m issa heim spek inga, til a›
mynda Schopen hauers, sem hafi hald i› flví fram a› minn ing ar
jón karl helgason104 skírnir
41 Willi am H. Gass. Fict ion and the Figures of Life. New York: Al fred A. Knopf,
1970, s. 24.
42 Sama heim ild, s. 25. Hér á landi hef ur hef› skap ast fyr ir flví a› fl‡›a enska hug -
tak i› metafict ion á ís lensku me› or› inu sjálf saga, en sú fl‡› ing er kom in frá
Ást rá›i Ey steins syni (Um brot, s. 214 og ví› ar). Sjá nán ar Jón Karl Helga son.
„Deiligald ur El í as ar: Til raun um frá sagn ar spegla og sjálf get inn skáld skap.“
Rit i› 6/3 (2006), s. 102–104. Hér er hins veg ar far in sú lei› a› fl‡›a metafict -
ion, líkt og méta-littéra t ure, me› or› inu sögu sagn ir.